Jean Brachet
| Państwo działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Data śmierci | |
| Profesor | |
| Specjalność: embriologia, biochemia, genetyka | |
| Alma Mater | |
| Pracownik naukowy, wykładowca | |
| Odznaczenia | |
    
| |
Jean Brachet (ur. 19 marca 1909 w Brukseli[1], zm. 10 sierpnia 1988[2]) – belgijski biochemik, embriolog, który przyczynił się do ustalenia roli RNA w syntezie protein.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Był synem embriologa Alberta Bracheta[3]. Uczęszczał do Ecole Alsacienne w Paryżu i do Athenee Royal d’lxelles w Brukseli[1]. Studia medyczne ukończył na Université Libre w Brukseli w 1934[3]. Karierę naukową rozpoczął w pracowni Alberta Dalcq'a[3]. W 1934 spędził rok w Cambridge, pracując wspólnie z Josephem Needhamem[4]. W tym samym roku ożenił się[5]. Jego brat zginął podczas wojny domowej w Hiszpanii[1]. Po powrocie z Anglii prowadził swoje badania w Auderghem, gdzie znalazł się w zespole badawczym wspólnie z R. Jeenerem[4]. W 1937 uzyskał grant Fundacji Rockefellera i przebywał w Princeton i Woods Hole[6].
W 1941 z powodu okupacji prace na jego uczelni zawieszono[4]. Sam Brachet był przez kilka tygodni przetrzymywany jako zakładnik przez Niemców na zamku w Huy[4]. Po wypuszczeniu na wolność przeniósł się do Liège, gdzie zajmował się metabolizmem kwasów nukleinowych[4]. Po wyzwoleniu Belgii przez Aliantów Brachet wraz z Jeenerem podjęli się reaktywacji pracowni, późniejszego Wydziału Biologii Molekularnej ULB[4]. Brachet pracował przy tworzeniu tam struktur instytutów biochemii, biofizyki i genetyki[4].
W latach 1945-1946 przebywał na misji naukowej w Wielkiej Brytanii i USA[6]. W 1946 został visiting professorem Instytutu Pasteura, a w 1947 Uniwersytetu Pennsylvania[6]. W latach 40. i 50. sprawował jeszcze funkcję visiting professora w Indian Cancer Research Centre oraz w Instytucie Rockefellera[6]. Z kolei na uniwersytetach w Liege, Gent i Louvain przebywał jako Francqui Professor[6]. W 1964 dawał wykłady na Uniwersytecie w Teksasie[6]. W latach 60. należał do jednej z grup roboczych Euratomu badających wpływ promieniowania radiacyjnego na organizmy żywe w laboratorium w Sint-Genesius-Rode[7].
Został wybrany do rady European Molecular Biology Organization[8]. Był członkiem m.in. National Academy of Sciences i Royal Society[8]. Działał w organizacji Lekarze Przeciw Wojnie Nuklearnej i był współtwórcą frankofońskiej gałęzi tego stowarzyszenia[9][8]. Przeciwstawiał się teoriom łysenkizmu[8]. Po II wojnie światowej wstąpił do partii komunistycznej, z której jednak wystąpił po wizycie w ZSSR i osobistym spotkaniu z Łysenką[9].
Odkrycia naukowe[edytuj | edytuj kod]
Jednym z pierwszych osiągnięć Bracheta było zasugerowanie, że obowiązująca w czasie jego studiów teoria o podziale kwasów nukleinowych na zwierzęce i roślinne jest błędna[10]. Swoją teorię udowodnił, badając jeżowce na stacji w Roscoff w Bretanii[10].
Dalsze zainteresowania naukowe skierował ku związanemu z tym problemowi subkomórkowej obecności kwasów nukleinowych[3]. Wykorzystując Metodę Feulgena, zwrócił uwagę na koncentrację RNA w rejonie jądra komórkowego[4]. W wyniku swoich badań doszedł do wniosku, że RNA jest zaangażowane w syntezę protein, co ogłosił w 1944[2]. Wcześniej, w 1942, zaprezentował metodę rozróżniania DNA od RNA podczas badania histologicznego[10] . Dokonał tej konstatacji równolegle i niezależnie od szwedzkiego naukowca, Torbjörna Casperssona[11][2]. Przypuszczenie to zostało potwierdzone w 1959 przez grupę badaczy kierowaną przez Paula Zamecnika[2].
Brachet brał również udział w badaniach mających na celu sprawdzenie postulowanych wówczas w nauce tez o udziale jądra komórkowego i cytoplazmy w procesie oddychania komórkowego[4]. W latach 50. udowodnił, że do syntezy RNA dochodzi w jądrze komórkowym[12]. Wraz ze swoim zespołem badawczym w Auderghem badał procesy oogenezy, roli jądra komórkowego, czy informacyjnego RNA; w latach 60. w jego instytucie wyodrębniono pierwsze mRNA ssaka[13]. W latach 70. pracował nad metodami śledzenia aktywnych genów w DNA[14].
Wybrane publikacje[edytuj | edytuj kod]
- Embryologie Chimique (1944)[10] (tłum. angielskie w 1950)[2]
- Biochemical Cytology (1957)[2]
- Introduction to Molecular Embryology (1974)[10] [2]
- Molecular Cytology (1985)[10]
Nagrody naukowe[edytuj | edytuj kod]
W 1936 otrzymał przyznawaną przez Belgijską Akademię Nauk nagrodę Van Benedenów[15]. Ta sama organizacja przyznała mu w 1940 nagrodę im. Agathona do Pottera, w 1943 nagrodę im. Leo Errery i w 1953 nagrodę im. Alberta Bracheta[15]. W 1948 otrzymał nagrodę Fundacji Francqui[15]. Belgijska Królewska Akademia Medycyny przyznała mu w 1950 nagrodę im. A. Slosse, w 1971 nagrodę Sciences médicales fondamentales, i w 1972 Prix quinquennal des Sciences medicales[15]. W 1966 zdobył Nagrodę Heinekena przyznawaną przez Holenderską Akademię Nauk[15]. W 1969 otrzymał od Paryskiej Akademii Nauk nagrodę im. Mayera[15]. Otrzymał honorowe stopnie naukowe dziewięciu instytucji naukowych belgijskich i zagranicznych[15].
Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Krzyż Zasługi Cywilnej 1. klasy 1940-1945[15]
- Krzyż Kawalerski Orderu Leopolda, 1942[15],
- Krzyż Oficerski Orderu Korony, 1948[15]
- Krzyż Oficerski Orderu Leopolda, 1954[15]
- Medal Zasługi Cywilnej 1. klasy, 1960[15]
- Krzyż Komandorski Orderu Korony, 1961[15]
- Krzyż Oficerski Legii Honorowej, 1971[15]
- Wielki Krzyż Oficerski Orderu Korony, 1972[15]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Pirie 1990 ↓, s. 85.
- ↑ a b c d e f g Burny 1988 ↓, s. 768.
- ↑ a b c d Errera 1989 ↓, s. 1.
- ↑ a b c d e f g h i Errera 1989 ↓, s. 2.
- ↑ Pirie 1990 ↓, s. 87.
- ↑ a b c d e f Pirie 1990 ↓, s. 97.
- ↑ Pirie 1990 ↓, s. 94.
- ↑ a b c d Errera 1989 ↓, s. 4.
- ↑ a b Pirie 1990 ↓, s. 86.
- ↑ a b c d e f Thomas 1992 ↓, s. 515.
- ↑ Thomas 1992 ↓, s. 516.
- ↑ Thomas 1992 ↓, s. 517.
- ↑ Errera 1989 ↓, s. 3.
- ↑ Errera 1989 ↓, s. 3-4.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Pirie 1990 ↓, s. 96.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Maurice Errera, Jean Brachet 1909–1988, „Cell Differentiation and Development”, 26 (1), 1989, s. 1-4, DOI: 10.1016/0922-3371(89)90778-8.
- A. Burny, Jean Brachet 1909–1988, „Nature”, 335, 1988, s. 768, DOI: 10.1038/335768a0.
- René Thomas, Molecular Genetics Under an Embryologist’s Microscope: Jean Brachet, 1909-1988, „Genetics”, 131, 1992, s. 515-518, ISSN 1943-2631.
- N.W. Pirie, Jean Brachet, 19 March 1909 - 10 August 1988, „Biographical Memoirs of Fellows of the Royal Society”, 36, 1990, s. 83-99, DOI: 10.1098/rsbm.1990.0025.