Jerzy Treder

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Jerzy Treder
Państwo działania

Polska 

Data i miejsce urodzenia

14 kwietnia 1942
Biała Rzeka

Data i miejsce śmierci

2 kwietnia 2015
Wejherowo

Profesor nauk humanistycznych
Specjalność: językoznawstwo
Alma Mater

Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Gdańsku

Doktorat

1973

Habilitacja

1987

Profesura

1994

nauczyciel akademicki
Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Medal Komisji Edukacji Narodowej

Jerzy Treder (ur. 14 kwietnia 1942 w Białej Rzece, zm. 2 kwietnia 2015 w Wejherowie)[1] – polski językoznawca, dialektolog, badacz języka kaszubskiego.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Był synem Władysława i Anastazji z d. Młyńskiej[1]. Na świat przyszedł jako najmłodszy z dziesięciu braci[2]. Jego ojciec był pracownikiem kolejnictwa[3]. Jerzy Treder był absolwentem Liceum Pedagogicznego w Wejherowie[4], do którego uczęszczał w latach 1956-1961[3]. W 1967 ukończył studia polonistyczne w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Gdańsku (obecnie Uniwersytet Gdański)[5], w tym samym roku poślubił poznaną w szkole średniej Gertrudę Kosiróg[6]. Małżeństwo doczekało się dwojga dzieci: Mariusza i Justyny[7].

Treder pracował kolejno w WSP i od 1970 na nowo utworzonym Uniwersytecie Gdańskim. Na UG doktoryzował się w 1973 na podstawie dysertacji Toponimia powiatu puckiego[5], napisanej pod kierunkiem Huberta Górnowicza, habilitował w 1987 na podstawie pracy Ze studiów nad frazeologią kaszubską (na tle porównawczym). Tytuł naukowy profesora otrzymał w 1994[8][9].

W swoich pracach zajmował się dialektologią, onomastyką, frazeologią[10]. Zredagował Słownik polsko-kaszubski Aleksandra Labudy (1982 – z Edwardem Brezą)[11] i Słownik polsko-kaszubski Jana Trepczyka (wyd. 1994)[12]. W 2003 opracował i wydał na nowo Słownik języka pomorskiego czyli kaszubskiego Stefana Ramułta[13].

Pełnił funkcję kierownika Zakładu Historii Języka Polskiego, Dialektologii i Onomastyki, a także wicedyrektora Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu Gdańskiego[14].

Był członkiem Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego (od 1973)[15], członkiem założycielem Instytutu Kaszubskiego (1996), a także członkiem Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego (od 1962), Polskiego Towarzystwa Językoznawczego (od 1971), Gdańskiego Towarzystwa Naukowego (1978), Komisji Frazeologicznej Komitetu Językoznawstwa PAN (od 1979) i Komisji Słowiańskiej Frazeologii przy Międzynarodowym Komitecie Slawistów (od 1992).

W 1983 otrzymał Medal Stolema[16], w 1994 został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, w 1997 uhonorowany został Medalem Komisji Edukacji Narodowej[15].

Dorobek naukowy prof. Jerzego Tredera obejmuje 370 publikacji, w tym 18 książek[17].

Publikacje[edytuj | edytuj kod]

  • 70 lat „Poradnika Językowego”, Zawartość pisma w latach 1901–1970 (1972)[18]
  • Zasady pisowni kaszubskiej (1976) – z Edwardem Brezą[19]
  • Toponimia byłego powiatu puckiego (1977)[20]
  • Gramatyka kaszubska. Zarys popularny (1981)[21]
  • Ze studiów nad frazeologią kaszubską (na tle porównawczym) (1986)[22]
  • Frazeologia kaszubska a wierzenia i zwyczaje (na tle porównawczym) (1989)[23]
  • Toponimia powiatu wejherowskiego (1997)[24]
  • Kaszubi - wierzenia i twórczość. Ze słownika Sychty (2000)[25]
  • Historia kaszubszczyzny literackiej. Studia (2005)[26]
  • Nazwy ptaków we frazeologii i inne studia z frazeologii i paremiologii polskiej (2005)[27]
  • Ceynowy i Mosbacha Wiadomość o Kaszubach z połowy XIX w. (2006)[28]
  • Spòdlowô wiédzô ò kaszëbiznie (2009)[29]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Wspomnienie o prof. Trederze [online], www.miesiecznikpomerania.pl [dostęp 2022-07-19].
  2. ↑ Redakcja, W Wejherowie pożegnano prof. Jerzego Tredera [online], Dziennik Bałtycki, 7 kwietnia 2015 [dostęp 2022-07-19] (pol.).
  3. ↑ a b Treder Jerzy, [w:] Cezary Obracht-Prondzyński, Miłosława Borzyszkowska-Szewczyk, Instytut Kaszubski w Gdańsku, Gniazdo gryfa : słownik kaszubskich symboli, pamięci i tradycji kultury, Gdańsk 2020, s. 573, ISBN 978-83-65826-47-3, OCLC 1267529272 [dostęp 2023-01-02].
  4. ↑ A.J., Jerzy Treder, „Norda” (16), 1998, s. 1.
  5. ↑ a b Hanna Makurat, Kazimierz A. Sroka, Profesor Jerzy Treder, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego”, Zeszyt LXXII, 2016, s. 19, ISSN 0032-3802.
  6. ↑ Józef Borzyszkowski, Cezary Obracht-Prondzyński, Profesor Jerzy Treder (1942-2015) - kaszubolog, językoznawca, działacz Społeczności Zrzeszonej, harcerz i turysta, współzałożyciel i współtwórca, dorobku Instytutu Kaszubskiego, „Acta Cassubiana”, 17, 2015, s. 420, ISSN 1509-5703.
  7. ↑ Treder Jerzy, [w:] Cezary Obracht-Prondzyński, Miłosława Borzyszkowska-Szewczyk, Instytut Kaszubski w Gdańsku, Gniazdo gryfa : słownik kaszubskich symboli, pamięci i tradycji kultury, Gdańsk 2020, s. 574, ISBN 978-83-65826-47-3, OCLC 1267529272 [dostęp 2023-01-02].
  8. ↑ Prof. dr hab. Jerzy Treder | Wydział Filologiczny [online], fil.ug.edu.pl [dostęp 2021-01-18].
  9. ↑ Prof. dr hab. Jerzy Treder, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [dostęp 2022-03-30].[martwy link]
  10. ↑ Nie żyje Jerzy Treder, wybitny profesor [online], trojmiasto.pl, 2 kwietnia 2015 [dostęp 2021-01-18] (pol.).
  11. ↑ Jerzy Treder, Edward Breza, Słownik polsko-kaszubski ; Słowôrz kaszëbsko-polsczi, Gdańsk: Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie, Oddział Miejski w Gdańsku, 1981–1982, ISBN 83-00-00103-4, OCLC 9854933 [dostęp 2021-01-18].
  12. ↑ Jerzy Treder, Słownik polsko-kaszubski, wyd. 1, Gdańsk: Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie, Zarza̜d Główny, Gdańsk, 1994, ISBN 83-85011-73-0, OCLC 56580315 [dostęp 2021-01-18].
  13. ↑ Jerzy Treder, Słownik języka pomorskiego czyli kaszubskiego, Gdańsk: Oficyna Czec, 2003, ISBN 83-87408-64-6, OCLC 318814208 [dostęp 2021-01-18].
  14. ↑ Hanna Makurat, Kazimierz A. Sroka, Profesor Jerzy Treder, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego”, Zeszyt LXXII, 2016, s. 20, ISSN 0032-3802.
  15. ↑ a b Gdańszczanie. Ci, którzy niedawno odeszli, [w:] gdansk.pl [online], Gdańsk - oficjalny portal miasta [dostęp 2021-01-18] (pol.).
  16. ↑ Medal Stolema [online], Klub Studencki "Pomorania", 16 marca 2017 [dostęp 2021-01-15] (pol.).
  17. ↑ Tuba Wejherowa, Tuba Wejherowa - PROF. JERZY TREDER NIE ŻYJE (Z miasta) [online], www.tubawejherowa.pl [dostęp 2022-07-19].
  18. ↑ 70 [siedemdziesiąt] lat "Poradnika językowego" : zawartość pisma w latach 1901-1970. - Biblioteka Narodowa (Polska) [online], katalogi.bn.org.pl [dostęp 2021-01-19] (ang.).
  19. ↑ Zasady pisowni kaszubskiej : na podstawie postanowień Komisji do Spraw Pisowni Kaszubskiej... / oprac. Edward Breza i Jerzy Treder. - Biblioteka Narodowa (Polska) [online], katalogi.bn.org.pl [dostęp 2021-01-19] (ang.).
  20. ↑ Treder Jerzy – Toponimia byłego powiatu puckiego. - Bydgoski Antykwariat Naukowy [online], www.ban-dreas.pl [dostęp 2021-01-19].
  21. ↑ Jerzy Treder, Gramatyka kaszubska : zarys popularny, Gdańsk: Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie, Oddział Miejski w Gdańsku, 1981, ISBN 83-00-00102-6, OCLC 9969613 [dostęp 2021-01-19].
  22. ↑ Jerzy Treder, Ze studiów nad frazeologią kaszubską : na tle porównawczym, wyd. 1, Gdańsk: Wydawn. Uniwersytetu Gdańskiego, 1986, ISBN 83-7017-187-7, OCLC 28435571 [dostęp 2021-01-19].
  23. ↑ Katalog Biblioteki Narodowej - Frazeologia kaszubska a wierzenia i zwyczaje [online], katalogi.bn.org.pl [dostęp 2021-01-19] (ang.).
  24. ↑ Jerzy Treder, Toponimia powiatu wejherowskiego, Gdańsk: Gdańskie Towarzustwo Naukowe, 1997, ISBN 83-87359-15-7, OCLC 51487023 [dostęp 2021-01-19].
  25. ↑ Bernard Sychta, Kaszubi, wierzenia i twórczość : ze Słownika Sychty, Gdańsk: Oficyna Czec, 2000, ISBN 83-87408-24-7, OCLC 45493491 [dostęp 2021-01-19].
  26. ↑ Jerzy Treder, Historia kaszubszczyzny literackiej : studia, Gdańsk: Wyd. Uniwersytetu Gdańskiego, 2005, ISBN 83-7326-316-0, OCLC 68041736 [dostęp 2021-01-19].
  27. ↑ Jerzy Treder, Nazwy ptaków we frazeologii i inne studia z frazeologii i paremiologii polskiej, Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2005, ISBN 83-7326-248-2, OCLC 63115774 [dostęp 2021-01-19].
  28. ↑ Jerzy Treder, Ceynowy i Mosbacha "Wiadomość o Kaszubach" z połowy XIX w., Gdynia: Wydawnictwo Region, 2006, ISBN 83-60437-00-9, OCLC 749807563 [dostęp 2021-01-19].
  29. ↑ Jerzy Treder, Spòdlowô wiédzô ò kaszëbiznie, wyd. Wëd. 2., pòprawioné i pòszerzoné, Gduńsk, ISBN 978-83-63538-56-9, OCLC 910849580 [dostęp 2021-01-19].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Jerzy_Treder&oldid=69352573”