Karol Hanusz
 Zdjęcie Karola Hanusza z ok. 1933 roku | |
| Imię i nazwisko |
Karol Szczęsny Hanusz |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
30 maja 1894 |
| Data i miejsce śmierci |
20 grudnia 1965 |
| Zawód | |
| Lata aktywności |
1911–1965 |
Karol Szczęsny Hanusz (ur. 30 maja 1894 w Warszawie, zm. 20 grudnia 1965 w Warszawie) – polski aktor teatralny, estradowy kabaretowy i filmowy, śpiewak (baryton). Jeden z pierwszych polskich gwiazdorów kabaretowych.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Był synem Jana i Albiny z Korwin–Krukowskich. Urodził się w Warszawie, lecz dorastał w Krakowie. Po ukończeniu gimnazjum klasycznego w latach 1909–1911 uczył się w szkole dramatycznej w Krakowie, jednocześnie pobierał lekcje śpiewu.
Od ok. 1910 dokonywał nagrań płytowych. Nagrywał płyty dla różnych wytwórni, używając rôżnych pseudonimów; dla Syreny Rekord: J. Czarnecki, W. Lepecki, J. Satalecki, I. Trembecki, S. Wasilewski, Władysław Kochański; dla „Płyty Polskiej” J. Czarnecki, J. Kelter, Andrzej Kulesza, St. Ostrowski. Pod pseudonimem Paweł Weiss nagrywał również dla „Pathe”, „Stelli Concert Record”, „Efte Płyty”, „Płyty Polskiej”, „Beki”, „Scali Record” i „Grand Gali Record”.
W 1911 zaliczył debiut sceniczny występem w Teatrze Polskim w Sosnowcu. Początkowo grał na prowincji. Występował m.in. w Teatrze Zagłębia Dąbrowskiego, Częstochowie i Łodzi (1915, teatrzyk Bi-Ba-Bo). Dopiero w 1916, po przeniesieniu się do Warszawy, stał się aktorem kabaretowym i rewiowym. Występował w niemal wszystkich teatrach rewiowych w Warszawie, takich jak „Miraż”, „Chochoł”, „Sfinks”, „Czarny Kot”, „Qui Pro Quo”, „Perskie Oko”, „Morskie Oko”, „Cyrulik Warszawski”, „Ateneum”. Współpracował z Państwowym Przedsiębiorstwem Imprez Estradowych.
W latach 1922–1928 zagrał epizodyczne role w czterech niemych filmach; ostatnią produkcją z jego udziałem był Huragan (1928).
Od 1937 występował również we Francji. Zaliczano go do grona najwybitniejszych artystów kabaretowych. Był też jednym z pierwszych polskich gwiazdorów kabaretowych. W czasie II wojny światowej występował w jawnych teatrach rewiowych i śpiewał w kawiarniach.
Po wojnie wrócił do występów estradowych. Pojawiał się na scenach wielu teatrów. Śpiewał piosenki, wygłaszał monologi i parodiował. W jego repertuarze znajdowały się m.in. utwory, takie jak: Fiołki (J. Tuwim, J. Padilla), Dymek z papierosa (R. Goublier, L. Konarski), Śnieg (Arezzo, Z. Bajkowska), Szumiały mi echa kawiarni (J. Boczkowski), Zuzanna, Czarna Mańka (wykonana po raz pierwszy właśnie przez Hanusza). Był popularnym odtwórcą piosenek warszawskich, tekstów Juliana Tuwima, ballad i parodii.
W 1964 obchodził jubileusz 55–lecia pracy artystycznej.
Życie prywatne
[edytuj | edytuj kod]W środowisku artystycznym Hanusz nie ukrywał swojej homoseksualności[1][2][3]. Przyjaźnił się m.in. z Eugeniuszem Bodo i Hanką Ordonówną.
Zmarł 20 grudnia 1965, został zamordowany. Hanusz odebrał młodego mężczyznę ze stacji w Warszawie, mieli potajemne spotkanie, konieczne ze względu na utrzymujące się potępienie homoseksualizmu w Polsce. Wrócili do jego mieszkania i to właśnie tam chłopak brutalnie zamordował Hanusza[3][4][5]. Pochowany w rodzinnym grobie na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kw. 225-VI-15)[6].
Filmografia (filmy nieme)
[edytuj | edytuj kod]- Huragan, 1928
- Przeznaczenie, 1928
- Od kobiety do kobiety, 1923
- Wszystko się kręci, 1922
Spektakle teatralne (wybór)
[edytuj | edytuj kod]- 1911 – Milionowa spadkobierczyni, „Małe Miniatury”
- 1918 – Pogrzeb Pikusia, „Miraż”
- 1920 – Można zaczynać, „Miraż”
- 1920 – Warszawa i Warszawka, „Miraż”
- 1921 – Wszystko się kręci, „Roccoco”
- 1924 – Król Ćwiek, „Qui Pro Quo”
- 1926 – Cygańska miłość, „Perskie Oko”
- 1926 – Na wesoło, „Perskie Oko”
- 1927 – Nareszcie się bawimy, „Miraż”
- 1928 – Miss Ameryka, „Nowe Perskie Oko”
- 1928 – Tik-tak, czyli 24 godziny z życia kobiety, „Nowe Perskie Oko”
- 1929 – Zabawki dla Warszawki, „Morskie Oko”
- 1935 – Pod włos, „Cyrulik Warszawski”
- 1935 – Mądra mama, „Teatr Ateneum”
Dyskografia (wybór)
[edytuj | edytuj kod]- 1927 – J. Trembecki artysta Teatrów Krakowskich śpiew, Syrena Rekord (SR 3030, 3031)
- 1927 – W. Lepecki znany pieśniarz kabaretowy, Syrena Rekord (SR 3129–3132)
- 1927 – I. Trembecki artysta Teatrów Krakowskich śpiew, Syrena Rekord (SR 3134, 3133)
- 1927 – W. Lepecki piosenkarz kabaretowy, Syrena Rekord (SR 3151–3152)
- 1930 – S. Wasilewski artysta Teatrów Krakowskich śpiew, Olimpia (505–509)
- 1930 – Władysław Kochański artysta Teatrów Krakowskich śpiew, Olimpia (510–541)
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Tadeusz Wittlin: Pieśniarka w Warszawy. Hanka Ordonówna i jej świat. Wydawnictwo Polonia, 1990, s. 32. ISBN 83-7021-144-5.
- ↑ Ryszard Wolański: Eugeniusz Bodo : „Już taki jestem zimny drań”. Poznań: Dom Wydawniczy Rebis, 2012. ISBN 978-83-7510-857-6.
- ↑ a b Krzysztof Tomasik: Elastycznie się wyginał Karol Hanusz (1894–1965). innastrona.pl, 2012.11.23. [dostęp 2015-02-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-12-01)].
- ↑ Juliette Bretan, Karol Hanusz [online], Culture.pl, czerwiec 2018 [dostęp 2023-01-13] (ang.).
- ↑ Mariusz Kurc, Krzysztof Tomasik, Zofia Czerwińska, "Od Villas dostałam z liścia" — wspominamy Zofię Czerwińską [online], Onet, 1 listopada 2022 [dostęp 2023-01-13] (pol.).
- ↑ Cmentarz Powązkowski w Warszawie. (red.). Krajowa Agencja Wydawnicza, 1984. ISBN 83-03-00758-0.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Biogram Karola Hanusza na stronie www.bibliotekapiosenki.pl. [dostęp 2012-11-30].
- Zbigniew Adrjański: Kalejdoskop estradowy : leksykon polskiej rozrywki 1944–1989 : artyści, twórcy, osobistości. Warszawa: Bellona, 2002. ISBN 83-11-09191-9.
- Ludwik Sempoliński: Wielcy artyści małych scen. Warszawa: Czytelnik, 1977.
- Syrena Record : pierwsza polska wytwórnia fonograficzna = Poland's first recording company : 1904-1939. ISBN 83-917189-0-5.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Karol Hanusz w bazie IMDb (ang.)
- Karol Hanusz w bazie Filmweb
- Karol Hanusz w bazie filmpolski.pl
- Karol Hanusz, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2021-04-09].