Związek Artystów Scen Polskich
|
||
 Dom Artysty Weterana ZASP w Skolimowie |
||
| Państwo |  Polska |
|
| Siedziba | Warszawa | |
| Data założenia | 1918 | |
| Rodzaj stowarzyszenia | Stowarzyszenie | |
| Prezes | Olgierd Łukaszewicz | |
| Nr KRS | 0000129716 | |
| Data rejestracji | 6 września 2002 | |
| Strona internetowa | ||
ZASP – Stowarzyszenie Polskich Artystów Teatru, Filmu, Radia i Telewizji – powstał w 1918 jako organizacja jednocząca aktorów z trzech zaborów. Pierwszym prezesem został Józef Śliwicki. Statut związku podpisali między innymi tak wybitni aktorzy jak: Stefan Jaracz, Juliusz Osterwa i Aleksander Zelwerowicz.
Spis treści
Historia[edytuj]
W dwudziestoleciu międzywojennym stał się jedną z najprężniejszych organizacji zawodowych w Polsce. Dzięki wprowadzonemu przez ZASP tzw. przymusowi organizacyjnemu, teatry musiały zatrudniać wyłącznie jego członków. Doprowadził on również do podpisania kontraktu, który gwarantował aktorom wysokość minimalnej gaży przez cały sezon. W 1921 związek wybudował Dom Artystów Weteranów Scen Polskich w Skolimowie. W 1926 stał się członkiem International Federation of Actors, międzynarodowej organizacji, która skupia związki zawodowe aktorów na świecie. W 1932 doprowadził do powstania pierwszej nowoczesnej szkoły teatralnej w Polsce - Państwowego Instytutu Sztuki Teatralnej.
W czasie wojny ZASP stał się organizacją konspiracyjną. W 1940 wydał zakaz udziału w imprezach artystycznych organizowanych przez Niemców. Zakazu przestrzegała większość środowiska aktorskiego.
W 1950 ZASP został rozwiązany, a w jego miejsce powstało Stowarzyszenie Polskich Artystów Teatru i Filmu (SPATiF). W 1952 zmieniono nazwę związku na SPATiF-ZASP. W 1981 powrócono do przedwojennej nazwy. 1 grudnia 1982 ZASP został przez władze rozwiązany, a w jego miejsce 19 grudnia 1983 powstał "nowy" ZASP, do którego wstąpiła ok. 1/5 artystów z rozwiązanego związku. W 1989 doszło do zjednoczenia związku.
Decyzją Ministra Kultury 1 lutego 1995 wydano stowarzyszeniu zezwolenie na zbiorowe zarządzanie prawami autorskimi reżyserów teatralnych i scenografów teatralnych na następujących polach eksploatacji:[1] utrwalanie, zwielokrotnianie jakąkolwiek techniką, wprowadzanie do obrotu, użyczanie, najem, publiczne wykonanie, wyświetlanie, odtwarzanie, nadawanie, reemitowanie, publiczne udostępnianie utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym.
Zezwolenie obejmuje również zarządzanie prawami pokrewnymi artystów wykonawców: aktorów, solistów, śpiewaków, tancerzy (wraz z prawem do pobierania wynagrodzenia) na polach eksploatacji: utrwalanie, zwielokrotnianie jakąkolwiek techniką, wprowadzanie do obrotu, użyczanie, najem, nadawanie, reemitowanie, odtwarzanie, publiczne udostępnienie utrwalenia artystycznego w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym.
Stowarzyszenie również pobiera wynagrodzenia z tytułu wyświetlenia utworu audiowizualnego w kinach, najmu egzemplarzy utworów audiowizualnych i ich publicznego odtwarzania i nadawania utworu audiowizualnego w telewizji lub poprzez inne środki publicznego udostępniania utworów.
Nieprawidłowości z inwestowaniem pieniędzy pochodzących z nieodebranych tantiem spowodowały skandal (2002), który doprowadził do wystąpienia ze związku wielu artystów. Część z nich utworzyło konkurencyjną organizację: Stowarzyszenie Artystów Filmu i Telewizji.
Prezesi ZASP[edytuj]
- 1919 - 1920 - Józef Śliwicki
- 1920 - 1921 - Józef Kotarbiński
- 1921 - 1924 - Józef Śliwicki
- 1924 - 1926 - Tadeusz Mazurkiewicz
- 1926 - 1929 - Józef Śliwicki
- 1929 - 1930 - Jerzy Bojanowski
- 1930 - 1932 - Ignacy Dygas
- 1932 - 1933 - Robert Boelke
- 1933 - 1944 - Józef Śliwicki
- 1945 - 1948 - Dobiesław Damięcki
- 1948 - 1949 - Feliks Chmurkowski
- 1950 - 1954 - Leon Schiller
- 1954 - 1955 - Marian Wyrzykowski p.o.
- 1955 - 1957 - Wojciech Brydziński
- 1957 - 1959 - Marian Wyrzykowski
- 1959 - 1961 - Henryk Szletyński
- 1961 - 1963 - Jan Kreczmar
- 1963 - 1965 - Henryk Szletyński
- 1965 - 1970 - Władysław Krasnowiecki
- 1970 - 1981 - Gustaw Holoubek
- 1981 - 1982 - Andrzej Szczepkowski
- 1983 - 1985 - Henryk Szletyński
- 1985 - 1988 - Tadeusz Jastrzębowski
- 1988 - 1989 - Kazimierz Dejmek
- 1989 - 1996 - Andrzej Łapicki
- 1996 - 2002 - Kazimierz Kaczor
- 2002 - 2005 - Olgierd Łukaszewicz
- 2005 - 2006 - Ignacy Gogolewski
- 2006 - 2010 - Krzysztof Kumor
- 2010 - 2010 - Joanna Szczepkowska
- Od 2011 - Olgierd Łukaszewicz
Nagrody ZASP[edytuj]
- Nagroda Gustaw
- Nagroda Henryk
- Nagroda im. Andrzeja Nardellego
- Nagroda im. Leona Schillera
- Nagroda im. Romana Brandstaettera[2]
- Nagroda im. Mieczysława Kotlarczyka
Oddziały terenowe[edytuj]
Obecnie istnieje 10 oddziałów stowarzyszenia:
- 1. Oddział ZASP w Gdańsku
- 2. Oddział ZASP w Katowicach
- 3. Oddział ZASP w Krakowie
- 4. Oddział ZASP w Lublinie
- 5. Oddział ZASP w Łodzi
- 6. Oddział ZASP w Poznaniu
- 7. Oddział ZASP w Szczecinie
- 8. Oddział ZASP we Wrocławiu
- 9. Oddział ZASP w Warszawie
- 10. Oddział ZASP Bydgoszcz-Toruń z siedzibą w Toruniu[3]
Linki zewnętrzne[edytuj]
- Oficjalna strona Związku Artystów Scen Polskich
- Związek Artystów Scen Polskich w Krajowym Rejestrze Sądowym
Przypisy
- ↑ Obwieszczenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 26 marca 2009 r. w sprawie ogłoszenia decyzji Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego o udzieleniu i o cofnięciu zezwolenia na podjęcie działalności organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi M.P. z 2009 r. Nr 21, poz. 270
- ↑ http://www.zasp.pl/index.php?page=Pages&id=215
- ↑ ODDZIAŁ BYDGOSZCZ/TORUŃ (pol.). zasp.pl.
