Katastrofa lotu Jak Sierwis 9633

Katastrofa lotu Yak Service 9633
Jakowlew Jak-42D, który uległ katastrofie (nr rej. RA-42434). Zdjęcie wykonano na lotnisku w Moskwie w 2006 roku.
Państwo	Rosja
Miejsce	Jarosław
Data	7 września 2011
Godzina	16:05 czasu lokalnego 14:05 czasu polskiego
Rodzaj	Zderzenie z ziemią
Przyczyna	Błąd pilota
Ofiary	44 osoby
Ranni	1 osoby
Ocaleni	1 osoba
Statek powietrzny
Typ	Jakowlew Jak-42D
Użytkownik	Yak Service
Numer	RA-42434
Start	Jarosław
Cel lotu	Mińsk
Numer lotu	9633
Pasażerowie	37 osób
Załoga	8 osób
Położenie na mapie obwodu jarosławskiego miejsce zdarzenia
Położenie na mapie Rosji miejsce zdarzenia
57°33′13″N 40°07′40″E

Katastrofa lotu Yak Service 9633 wydarzyła się 7 września 2011 roku na lotnisku Tunoszna w Jarosławiu. Był to lot czarterowy z Jarosława do Mińska, który obsługiwał Jakowlew Jak-42D o znakach RA-42434. Lot został wynajęty przez rosyjski klub hokejowy Łokomotiw Jarosław. Samolot rozbił się około 500 metrów po starcie. Spośród 45 osób na pokładzie, 43 zginęły na miejscu, a dwie zostały ciężko ranne. 12 września 2011 jeden z poszkodowanych zmarł w szpitalu, zwiększając tym samym liczbę ofiar do 44. Ostatecznie skutki katastrofy przeżyła 1 osoba.

Samolot

Miejsce katastrofy na mapie miasta

Samolot, który brał udział w zdarzeniu to Jakowlew Jak-42D o znakach rejestracyjnych RA-42434. Pierwszy lot wykonał w 1993 roku w barwach Tatarstan Airlines. Kolejnym właścicielem maszyny były rosyjskie czarterowe linie lotnicze Yak Service.

Katastrofa

Samolot z 37 pasażerami oraz ośmioosobową załogą uległ katastrofie krótko po starcie z lotniska Tunoszna w Jarosławiu. Samolot rozpadł się na kilka części i część kadłuba wpadła do rzeki Tułosza, dopływu Wołgi. Podczas startu panowały dobre warunki meteorologiczne, widzialność była na poziomie 50 km, temperatura 17 °C, wiatr północny o sile 14 km/h.

Przyczyny katastrofy

Prawdopodobną przyczyną katastrofy mógł być błąd pilota, przez co samolot nabrał niewłaściwą wysokość i zawadził o antenę radiolatarni. W listopadzie 2011 roku MAK poinformował, że przyczyną katastrofy były błędy pilotów. Według MAK, jeden z pilotów w wyniku błędu (nieumyślne wciśnięcie pedałów hamulców – odmienna konstrukcja orczyka w stosunku do Jak-40, na którym latał jeden z pilotów), sprawiła, że samolot był hamowany na pasie podczas rozbiegu i nie uzyskał odpowiedniej prędkości (a tym samym i siły nośnej), by pomyślnie wystartować. Natomiast sekcja zwłok jednego z pilotów wykazała, że przed śmiercią, zażył on fenobarbital, środek o działaniu nasennym i uspokajającym, po zastosowaniu którego nie wolno siadać za sterami samolotu.

W rok po katastrofie we wrześniu 2012 roku Komitet Śledczy Federacji Rosyjskiej obarczył winą za wypadek zastępcę szefa spółki Yak Service i odpowiedzialnego za organizację lotu, Wadima Timofiejewa, który ponosi odpowiedzialność za „szereg zaniedbań”. 6 września 2012 roku Timofiejew został oskarżony na podstawie art. 263 ust. 3 kodeksu karnego sankcjonującego naruszenie zasad bezpieczeństwa i obsługi transportu lotniczego (grozi mu do 7 lat kary pozbawienia wolności). Za bezpośrednią przyczyną katastrofy wskazano błąd załogi samolotu, która według komitetu śledczego w dniu wypadku „powinna raczej przechodzić szkolenie z latania na samolocie Jak-42 niż go pilotować”.

Ofiary

Samolotem podróżowała rosyjska drużyna hokeja na lodzie Łokomotiw Jarosław, która udawała się do Mińska na Białorusi na inauguracyjny mecz ligi KHL w sezonie 2011/12 z tamtejszym klubem Dynama Mińsk.

W wyniku katastrofy bezpośrednio zginęły 43 osoby, a dwie zostały ciężko ranne. Według świadków wypadku, jeden z ocalałych, hokeista Aleksandr Galimow tuż po katastrofie „nie stracił przytomności i był w stanie samodzielnie oddalać się od płonących pozostałości po samolocie, brodząc w wodzie”. Natychmiast został przewieziony do szpitala, gdzie stwierdzono, że miał poparzone 90% powierzchni ciała, w tym górne drogi oddechowe. Następnie w ciężkim stanie został przetransportowany do specjalistycznej kliniki w Moskwie, gdzie 12 września 2011 zmarł. Drugi z ocalałych, członek załogi, inżynier pokładowy Aleksandr Sizow (w czasie lotu przebywał w tylnej części kokpitu samolotu), odniósł lżejsze obrażenia – m.in. urazy głowy i poparzenia 15% powierzchni ciała. Podobnie jak Galimow, trafił do szpitala w Moskwie, gdzie po tygodniu jego stan ustabilizował się. Po ponad siedmiu tygodniach jego stan określono jako satysfakcjonujący i mógł opuścić szpital. W połowie października udzielił wywiadu telewizyjnego, w którym zadeklarował, że zamierza wrócić do pracy w lotnictwie, ale być może nie będzie już latać.

Ofiary śmiertelne

Prezydent Rosji Dmitrij Miedwiediew w trakcie spotkania ze śledczymi (obok Siergiej Szojgu i Igor Lewitin)

Prezydent Rosji Dmitrij Miedwiediew składający kwiaty w miejscu katastrofy

Kibice Łokomotiwu składają kwiaty i znicze przed lodowiskiem w Jarosławiu

Zawodnicy klubu Witalij Anikiejenko Siarhiej Astapczuk Michaił Bałandin Giennadij Czuriłow Pavol Demitra Robert Dietrich Aleksandr Galimow (zmarł 5 dni później) Artiom Jarczuk Aleksandr Kalanin Marat Kalimulin Andriej Kiriuchin Nikita Klukin Stefan Liv Jan Marek Karel Rachůnek Rusłan Salej Kārlis Skrastiņš Pawieł Snurnicyn Daniił Sobczenko Maksim Szuwałow Iwan Tkaczenko Pawieł Trachanow Jurij Uryczew Josef Vašíček Aleksandr Wasiunow Aleksandr Wjuchin

Sztab szkoleniowy i medyczno-techniczny Brad McCrimmon – trener Aleksandr Karpowcew – asystent trenera Igor Korolow – asystent trenera Jurij Bachwałow – operator kamery Aleksandr Bielajew – menedżer sprzętu / masażysta Mikałaj Krywanosau – trener fitness Jewgienij Kunnow – masażysta Wiaczesław Kuzniecow – masażysta Władimir Piskunow – administrator Jewgienij Sidorow – trener ds. analiz Andriej Zimin – lekarz drużyny Załoga samolotu Andriej Sołoncew – dowódca Igor Żewiełow – drugi pilot Władimir Matiuszkin – inżynier pokładowy Siergiej Żurawlow – mechanik pokładowy Nadieżda Maksumowa – stewardesa Jelena Sarmatowa – stewardesa Jelena Szawina – stewardesa

Ocalony

• Aleksandr Sizow – członek załogi, inżynier pokładowy

Następstwa i upamiętnienia

W związku z katastrofą, w 2012 władze ligi KHL podjęły decyzję, w myśl której odtąd drużyny mogą podróżować na mecze wyłącznie samolotami marki Boeing i Airbus, nie starszymi niż 15 lat.

Żona kanadyjskiego hokeisty Kevina Dallmana (do 2012 występującego w klubie ligi KHL, Barys Astana), Stacy, założyła Fundację Żon Łokomotiwu (ang. Lokomotiv Wives Fund) mającą na celu pomoc żonom hokeistów i trenerów zmarłych w wyniku katastrofy.

23 czerwca 2012 roku w hali Traktor Arena w Czelabińsku odbył się mecz upamiętniający dwóch hokeistów-ofiar katastrofy. Został zorganizowany przez przyjaciół obu zawodników. Wystąpiły w nim naprzeciw siebie dwa zespoły: honorujący Giennadija Czuriłowa w niebieskich strojach z numerem 21 oraz emblematem rodzinnego miasta Magnitogorska, oraz złożony z kolegów Aleksandra Kalanina, w białych strojach, z numerem 28 i herbem Czelabińska. Spotkanie zakończyło się wynikiem 6:6, zaś w serii rzutów karnych zwycięstwo drużynie z Magnitogorsk zapewnił Dienis Mosalow. Na meczu obecni były członkowie rodzin i bliscy hokeistów.

4 sierpnia 2012 roku w szwajcarskim mieście Kloten odbył się mecz ku pamięci ofiar katastrofy, w którym hokeiści klubu Kloten Flyers ulegli zespołowi pod nazwą World Stars (Gwiazdy Świata) 6:9. W drużynie Gwiazd wystąpili wybitni rosyjscy zawodnicy występujący w ligach NHL i KHL.

W rok po katastrofie poinformowano, że firma ubezpieczeniowa Sogaz wypłaciła 90,5 mln rubli odszkodowań na rzecz krewnych i innych spadkobierców oraz beneficjentów 24 z 26 zmarłych graczy Łokomotiwu. Wszyscy hokeiści byli ubezpieczeni na łączną sumę 98 mln rubli.

7 września 2012 roku w Jarosławiu odbyły się uroczystości rocznicowe, podczas których m.in. odsłonięto pomnik upamiętniający w miejscu katastrofy.

Podjęto decyzję, że w Jarosławiu powstanie pomnik upamiętniający ofiary katastrofy. Wstępnie do konkursu zostało zgłoszonych przeszło 60 projektów. Do dalszego etapy wybrano trzy z nich. W 2013 roku zdecydowano, że przed lodowiskiem klubu Arena 2000 stanie pomnik złożony z 37 kijów hokejowych, symbolizujący 37 ofiar – członków ekipy klubu. Istalację wykonanego we Frankfurcie nad Menem pomnika rozpoczęto na przełomie lipca i sierpnia 2013. Pomnik odsłonięto w drugą rocznicę katastrofy, 7 września 2013.

Od 2013 władze KHL przyznają Nagrodę Andrieja Zimina dla najlepszego lekarza klubowego w sezonie. Andriej Zimin był przez 20 lat lekarzem drużyny Łokomotiwu.

W sezonie KHL (2015/2016) z uwagi na czwartą rocznicę katastrofy nie rozegrano meczów dnia 7 września 2015.

Kontrowersje

W lutym 2012 roku rodziny pilotów skierowały sprawę do sądu w Moskwie, kwestionując wyniki dochodzenia MAK. Ich wniosek stwierdzał, że dochodzenie zostało przeprowadzone z naruszeniem norm i zalecanych praktyk Konwencji o międzynarodowym lotnictwie cywilnym, a MAK nie był organem właściwym do przeprowadzenia takiego badania i że eksperci uczestniczący w badaniu nie mieli odpowiednich kwalifikacji. Zamoskworiecki Trybunał w Moskwie odmówił przyjęcia pozwu, tłumacząc, że MAK działa w imieniu członków umowy międzyrządowej, a wniosek nie jest właściwy, gdyż MAK korzysta z immunitetu dyplomatycznego. Decyzję podtrzymał następnie sąd miejski w Moskwie. Następnie prawnicy rodzin zwrócili się do Trybunału Konstytucyjnego Federacji Rosyjskiej z wnioskiem o sprawdzenie zgodności z prawem korzystania z immunitetu dyplomatycznego przez MAK oraz tego, czy zgodne z Konstytucją jest, że ustalenia Komisji nie mogą być kwestionowane w sądzie.

Linki zewnętrzne

• Ostateczna opinia MAK w sprawie katastrofy lotniczej z 7 września 2011 (pdf) (ros.)
• Materiały ze śledztwa MAK w sprawie katastrofy lotniczej z 7 września 2011 (pdf) (ros.)
• Rekonstrukcja wideo lotu przed katastrofą lotniczą z 7 września 2011 (flv) (ros.)

Zobacz też

• Katastrofa samolotu drużyny WWS MWO Moskwa – wypadek lotniczy w 1950, w którym zginęła rosyjska drużyna hokejowa WWS MWO Moskwa