Kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła w Warszawie (Śródmieście)
 nr rej. A-1601[1] z dnia 27.11.2020
| |||||||||||||||||
| kościół parafialny | |||||||||||||||||
 Świątynia od frontu | |||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||||||
| Adres | |||||||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||||
| parafia | |||||||||||||||||
| Wezwanie |
Apostołów Piotra i Pawła | ||||||||||||||||
| Wspomnienie liturgiczne |
29 czerwca | ||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Położenie na mapie Warszawy  | |||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |||||||||||||||||
 52°13′35,40″N 21°00′25,92″E/52,226500 21,007200
| |||||||||||||||||
Kościół Świętych Apostołów Piotra i Pawła[2] – rzymskokatolicki kościół parafialny należący do parafii św. Barbary w Warszawie (dekanat śródmiejski archidiecezji warszawskiej). Znajduje się w przy ulicy Wspólnej w dzielnicy Śródmieście.
Historia
[edytuj | edytuj kod]
Pierwszy kościół pod tym wezwaniem powstał z funduszy Tekli Rapackiej na terenach dawnego cmentarza Świętokrzyskiego[3].
Budowę rozpoczęto w marcu 1883 roku, a ukończono w czerwcu 1886 roku. Aktu konsekracji dokonał arcybiskup warszawski Wincety Popiel. Kościół wzniesiono według planów i pod kierunkiem budowniczego Edwarda Cichockiego, przy współudziale w pracach budowlanych budowniczego Józefa Dziekońskiego. Był zbudowany w stylu romańskim z cegły, bez tynku, w kształcie krzyża łacińskiego, z użyciem kamienia ciosowego na kolumny, pinakle, część gzymsów i pokrycie skarp kościoła. Na przecięciu ramion kościoła wznosiła się piękna kopuła. W nazwach bocznych znajdował się szereg małych kapliczek z ołtarzami, utrzymanymi ściśle w stylu romańskim. Sklepienia wzniesiono z żebrami z cegły modelowej na wapno i cement, filary również z cegły modelowej prasowanej. W wielkim ołtarzu, zbudowanym przez Gustawa Wernera, kosztem Marii hrabiny Przeździeckiej, znajdowały się obrazy mozaikowe śś. Piotra i Pawła, oraz św. Leona X, sprowadzone umyślnie z Wenecji[4].
Po wybuchu II wojny światowej w 1939 roku uległ zniszczeniu dach kościoła i częściowo sklepienie. Zniszczenia naprawiono jeszcze w czasie okupacji. W 1944 roku po upadku powstania warszawskiego, specjalne niemieckie oddziały niszczycielskie (Vernichtungs Kommando) po zdetonowaniu ładunków wybuchowych umieszczonych poniżej posadzki kościoła doprowadziły do jego całkowitego zniszczenia[5].
Tuż po zakończeniu działań wojennych w 1945 roku rozpoczęto odgruzowywanie ocalałych fundamentów tak, że w dniu 7 września 1946 roku arcybiskup Antoni Szlagowski, poświęcił i położył „pierwszą cegłę” na fundamentach. Projektantem nowego kościoła był architekt Stanisław Marzyński, profesor wydziału architektury Politechniki Warszawskiej, znany m.in. z odbudowy archikatedry świętego Jana na Warszawskiej Starówce, a także budowy wielu świątyń w Polsce. Prace budowlane były wykonywane stopniowo, w pierwszej kolejności zostały zbudowane: część frontonu oraz pierwsza połowa transeptu. Prace te dobiegły końca w dniu 5 grudnia 1948 roku. Tę część kościoła poświęcił w tym dniu biskup Zygmunt Choromański. Ostatecznie prace zostały zakończone w dniu 17 listopada 1957 roku, kiedy to powstała część zasadnicza świątyni razem z prezbiterium. Tę część z kolei poświęcił kardynał Stefan Wyszyński, Prymas Polski[6], który 4 października 1979 r. dokonał konsekracji świątyni[7].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – Warszawa [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2025 [dostęp 2024-01-01].
- ↑ Grzegorz Kalwarczyk: Przewodnik po parafiach i kościołach Archidiecezji Warszawskiej. Tom 2. Parafie warszawskie. Warszawa: Oficyna Wydawniczo-Poligraficzna „Adam”, 2015, s. 214. ISBN 978-83-7821-118-1.
- ↑ Ilustrowany przewodnik po Warszawie wraz z treściwym opisem okolic miasta (wydanie I na podstawie wydania z 1893 roku). Warszawa: Wydawnictwo Ciekawe Miejsca.net, 2012, s. 218. ISBN 978-83-928349-8-4.
- ↑ Kościół Śś. Piotra I Pawła - Kulturalnie.waw.pl [online], 29 września 2022 [dostęp 2024-05-07] (pol.).
- ↑ E. Plater 24 - Kościół pw św. Apostołów Piotra i Pawła [online], Fundacja Warszawa 1939, 9 maja 2017 [dostęp 2024-05-07] (pol.).
- ↑ Historia. Parafia Rzymskokatolicka Świętej Barbary w Warszawie. [dostęp 2024-01-01].
- ↑ Grzegorz Kalwarczyk: Przewodnik po parafiach i kościołach Archidiecezji Warszawskiej. Tom 2. Parafie warszawskie. Warszawa: Oficyna Wydawniczo-Poligraficzna „Adam”, 2015, s. 217. ISBN 978-83-7821-118-1.