Kościół Matki Bożej Loretańskiej w Gudji
 1831 NICPMI (2013-09-27)
| |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||||||
| Adres |
Triq Ħal Far c/w Triq Ta' Loretu[1] | ||||||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||||
| Parafia | |||||||||||||||||
| Wezwanie |
Matki Bożej z Loreto | ||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Położenie na mapie Malty  | |||||||||||||||||
Położenie na mapie Morza Śródziemnego  | |||||||||||||||||
 35°50′30,0″N 14°30′02,5″E/35,841667 14,500694
| |||||||||||||||||
Kościół Matki Bożej Loretańskiej (malt. Il-knisja tal-Madonna ta’ Loretu), ang. Church of Our Lady of Loreto) – rzymskokatolicki kościół znajdujący się w Gudji na Malcie. Kościół podlega parafii Wniebowzięcia Matki Bożej w tym mieście[2].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pierwszy kościół został zbudowany na tym miejscu jako dar wotywny rycerza Zakonu Świętego Jana i Przeora Owernii, Fra Imberto de Morinesa. Był on dowódcą broniącym Bir Miftuħ, jak wówczas nazywano Gudję, przed Turkami, którzy napadli na wyspy maltańskie. Po wygranej bitwie i odparciu napastników przyrzekł zbudować tutaj kościół. Zatroszczył się również o wyposażenie tego kościoła we wszelkie niezbędne wyposażenie. Stało się to w roku 1548. Dziś budynek ten służy jako zakrystia obecnego kościoła[3][4][5].
Wkrótce po zbudowaniu kościół zaczęło nawiedzać wielu pielgrzymów. Dla nich to opiekun kościoła Lucas Vella zbudował obok dwie loggie, gdzie wędrowcy mogli odpocząć i posilić się. Jedna z nich wciąż istnieje. Istnieje też płyta kamienna z jego imieniem i datą 2 lipca 1550[3][4][5][6].
Po wygaśnięciu w 1676 roku epidemii dżumy, która pochłonęła ok. 1/6 mieszkańców Malty, około roku 1679 proboszcz ks. Vinċenz Grixti rozbudował kościół[3][4][5][6]. W 1820 roku ks. Ġwann Bonnici ponownie odnowił świątynię[3][4][5][6], zaś w latach 30. XIX wieku rektor kościoła ks. Salvatore Formosa z Gudji położył mozaikową podłogę w nim oraz posadził drzewa oliwne wokół świątyni[4][5].
W latach II wojny światowej budynek kościoła został zajęty przez wojsko brytyjskie. Kilka bomb, które spadły za kościołem, nie zrobiło w nim poważnych szkód. Po wojnie świątynia została ponownie konsekrowana i oddana wiernym[3][4].
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Wygląd zewnętrzny[edytuj | edytuj kod]
Fasada kościoła jest prosta i stylowa. Po obu stronach wejścia nakrytego półkolistym naczółkiem znajdują się po dwa pilastry, każda para tych ostatnich dźwiga osobne belkowanie. Nad drzwiami okno zakończone łukowo, które z dwoma identycznymi na bocznych elewacjach doświetlają wnętrze kościoła. Nad gzymsem, centralnie nad oknem wyrasta dzwonnica w ozdobnym stylu bell-cot zwieńczona trójkątnym naczółkiem z krzyżem. Na dzwonnicy jeden niewielki dzwonek[3].
Wnętrze[edytuj | edytuj kod]
Wnętrze świątyni zbudowane jest na planie krzyża greckiego. Centralnie nad wnętrzem wznosi się bęben, na którym wspiera się kopuła z lunetą z długimi oknami, które zapewniają naturalne światło w kościele[3][5].
W kościele są dwa ołtarze[3][5]. Główny, zbudowany z marmuru, poświęcony jest Matce Bożej Loretańskiej. Obraz tytularny przedstawia Madonnę z Loreto w chmurach, otoczoną aniołami, zaś w dolnej części widoczni są św. Jan Chrzciciel, św. Adrian i św. Monika lub św. Ryta[3] (Kilin podaje św. Ryta lub św. Małgorzata[4]). Ołtarz boczny poświęcony jest nawiedzeniu św. Elżbiety przez Maryję z obrazem o tej samej tematyce, będącym darem wotywnym[3].
Dzieła sztuki[edytuj | edytuj kod]
W świątyni znajduje się niewielka figura z papier mâché sprzed 1884 roku, przedstawiająca św. Józefa. Jest również alabastrowa figura Matki Bożej z Dzieciątkiem, która pochodzi najprawdopodobniej z XVI wieku, z czasów budowy kościoła i najpewniej był to prezent od kapitana Warsbergha, dowódcy lokalnej milicji. Posąg ten znany jest jako Madonna z Trapani i jest dziełem sycylijskiego mistrza. Zgodnie z tym, co wiadomo z tradycji, posąg ten zaginął na długi czas, ale znaleziono go na początku XX wieku w studni przy kościele. Mówi się również, że schowano go w tej studni, aby uchronić od kradzieży [!]. Na cokole, który może być wykonany z marmuru gozańskiego, widnieje fragment napisu „E.H. Warsbergh……Capitan di Birm” (Bir Miftuħ) i „Anno 35”, prawdopodobnie rok 1535[3][4].
W zakrystii znajduje się obraz na drewnie, zamówiony przez fundatora kościoła, przedstawiający Madonnę z Dzieciątkiem spoczywającą na sanktuarium w Loreto, a dwa anioły kładą koronę na Jej głowę. Po prawej stronie znajduje się św. Jan Chrzciciel oraz klęczący rycerz Fra Imberto de Morines[3]. Inskrypcja na obrazie mówi: „Fra Imbert de Murines, Priore de Alvernia MDXXXXVIII”[3][4][6]. W zakrystii znajduje się również ceramiczny półmisek z herbem biskupa Tomása Gargallo (1578–1614)[3][4].
Kościół dziś[edytuj | edytuj kod]
Święto tytularne obchodzone jest w tym kościele corocznie w niedzielę najbliższą 10 grudnia[4]. W ciągu roku celebrowane są w nim śluby lub rocznice ślubów, zaś grupy stowarzyszeń organizują w kościele spotkania modlitewne[3].
Ochrona dziedzictwa kulturowego[edytuj | edytuj kod]
27 września 2013 roku kościół został wpisany na listę National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands pod numerem 1831[7].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Madonna ta' Loretu / Our Lady of Loreto. Quddies. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-09-18)]. (ang.).
- ↑ Parroċċa tal-Gudja / Knisja Madonna ta’ Loretu. L-Arċidjoċesi ta' Malta. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-03-09)]. (malt.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Roderick Basuttil: Il-knisja tal-Madonna ta’ Loretu ~ Gudja ~. Kappelli Maltin. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-01-11)]. (malt.).
- ↑ a b c d e f g h i j k Our Lady of Loreto - Gudja. W: Kilin: A Hundred Wayside Chapels of Malta and Gozo. Valletta: Heritage Books, 2000, s. 149. ISBN 99909-93-06-8. (ang.).
- ↑ a b c d e f g Achille Ferres: Descrizione storica delle chiese di Malta e Gozo / XCIV. Chiesa della Madonna di Loreto. Malta: Achille Ferres, 1866, s. 355. (wł.).
- ↑ a b c d Gudja - Church of Our Lady of Loreto. W: Alfie Guillaumier: Malta's Town and Villages. Terry Asphar (tłum.). Valletta: Progress Press Co. Ltd, 2003, s. 135. ISBN 99909-3-056-2. (ang.).
- ↑ Chapel of the Madonna of Loreto. NICPMI, 2013-09-27. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-08-29)]. (ang.).