Kośmin (województwo lubelskie)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kośmin
wieś
Państwo

 Polska

Województwo

 lubelskie

Powiat

puławski

Gmina

Żyrzyn

Liczba ludności (2021)

323[2][3]

Strefa numeracyjna

81

Kod pocztowy

24-103[4]

Tablice rejestracyjne

LPU

SIMC

0394393[5]

Położenie na mapie gminy Żyrzyn
Mapa konturowa gminy Żyrzyn, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Kośmin”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po prawej znajduje się punkt z opisem „Kośmin”
Położenie na mapie województwa lubelskiego
Mapa konturowa województwa lubelskiego, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Kośmin”
Położenie na mapie powiatu puławskiego
Mapa konturowa powiatu puławskiego, blisko górnej krawiędzi znajduje się punkt z opisem „Kośmin”
Ziemia51°33′59″N 21°59′33″E/51,566389 21,992500[1]

Kośmin – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie puławskim, w gminie Żyrzyn[5][6].

Wieś szlachecka Koźmin położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie lubelskim województwa lubelskiego[7]. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do ówczesnego województwa lubelskiego.

Wieś stanowi sołectwo gminy Żyrzyn[8]. Według Narodowego Spisu Powszechnego z roku 2011 wieś liczyła 377 mieszkańców[9].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Wieś notowana w wieku XV, w roku 1409 występuje w dokumentach źródłowych jako Cossimino, 1419 Cosmyn or., 1425 Choszmyn, 1428 Cossmyno, 1443 Cosszmyny. Własność szlachecka między innymi rodu Bazanków, Grotowiców, Rurowiców. W roku 1419 Dobko i Maciej dzielą Kośmin po połowie.
W roku 1423 Władysław II Jagiełło przenosi na prawo magdeburskie (część prawdopodobnie) wsi Kośmin należącą do Dobiesława i syna jego Bazanka. W latach 1423–1442 Mikołaj Bazanek syn Dobiesława, podczaszy dworu królewskiego Władysława Jagiełły jest dziedzicem części Kośmina[10].

W roku 1516 Mikołaj z Dąbrowicy wojewoda sandomierski i hetman nadaje Mikołajowi Śmietance dworzaninowi królewskiemu skonfiskowane dobra Jakuba Bazanka, Jaśka i innych z Kośmina za niezapłacenie kontrybucji. W księgach poborowych z roku 1531 występuje szlachta bez kmieci: odnotowano w nich pobór z części Jaśka, Jana Bazanka i innych z 2. łanów, części Pawła Matczyńskiego ½ łana[10].

W wieku XIX i początkach XX Kośmin stanowił majątek rodziców oraz miejsce urodzenia Zofii Kossak – polskiej powieściopisarki, uczestniczki ruchu oporu Żegota przeciw niemieckiej okupacji Warszawy podczas II wojny światowej. W domu rodzinnym pisarki ma obecnie siedzibę szkoła podstawowa, w której jedno pomieszczenie przeznaczono na izbę pamięci jej imienia.

Dwóch chłopów kośmińskich, Jan Rybak i Michał Pietrasiak służący przy dworze Kossaków w Skoworódce na Wołyniu było świadkami jego pogromu 3 grudnia roku 1917 przez wojska bolszewickie. Zofia Kossak w swojej powieści Pożoga przytacza fragmenty napisanego przez nich na ten temat wiersza.

23 stycznia 1944 wieś została spacyfikowana przez Niemców. Wszystkich mieszkańców wywieziono do obozu na Majdanku lub na przymusowe roboty do Niemiec. W czasie pacyfikacji hitlerowcy zamordowali kilka osób (nazwiska dwóch ofiar ustalono)[11].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 59585
  2. ↑ Wieś Kośmin w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-10-07], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  3. ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2023-10-07].
  4. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 522 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  5. ↑ a b TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2017-04-09].
  6. ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
  7. ↑ Corona Regni Poloniae. Mapa w skali 1:250 000, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk i Pracownia Geoinformacji Historycznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
  8. ↑ Strona gminy, sołectwa
  9. ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
  10. ↑ a b Kośmin, [w:] Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 2010–2014.
  11. ↑ Józef Fajkowski, Jan Religa: Zbrodnie hitlerowskie na wsi polskiej 1939-1945. Warszawa: Wydawnictwo Książka i Wiedza, 1981, s. 196.

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Gmina Żyrzyn
Wsie
Osady leśne
Integralne
części wsi

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kośmin_(województwo_lubelskie)&oldid=72561300”