Kościół jezuitów w Mannheimie

Kościół jezuitów
Jesuitenkirche
	kościół parafialny
	; Widok ze wschodu
Państwo	Niemcy
Kraj związkowy	Badenia-Wirtembergia
Miejscowość	Mannheim
Adres	A4 2, 68159 Mannheim
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki (łaciński)
Archidiecezja	Fryburga Bryzgowijskiego
Wezwanie	śś. Ignacego i Franciszka Ksawerego
Wspomnienie liturgiczne	31 lipca; 3 grudnia
Historia
Data rozpoczęcia budowy	12 marca 1733
Data zakończenia budowy	1756
Data poświęcenia	18 maja 1760
Data zniszczenia; • przez	1943, 1945; bombardowanie
Data odbudowy	1948-1960
Dane świątyni
Styl	barokowy
Architekt	Alessandro Galli da Bibiena
Świątynia; • wysokość; • długość; • szerokość	; 75 m; 60 m; 27 m
Wieża kościelna; • liczba wież	; 2
Kopuła; • liczba kopuł; • wysokość zew.	; 1; 75 m
Liczba naw	3
	Położenie na mapie Niemiec Kościół jezuitów
	Położenie na mapie Badenii-Wirtembergii Kościół jezuitów
	49°29′10″N 8°27′39″E/49,486111 8,460833
	Multimedia w Wikimedia Commons

Kościół jezuitów śś. Ignacego i Franciszka Ksawerego (niem. Jesuitenkirche St. Ignatius und Franz Xaver) – barokowa świątynia rzymskokatolicka znajdująca się w niemieckim mieście Mannheim, w kraju związkowym Badenia-Wirtembergia.

Historia

Kościół powstał za sprawą ks. Nikolausa Staudachera, jezuity i spowiednika elektora Karola III Filipa Wittelsbacha. Przed przeniesieniem do Mannheimu siedziby dworu miejscowość była głównie protestancka, stąd świątynia miała być czynnikiem szerzącym w mieście katolicyzm. 26 maja 1727 jezuici otrzymali teren pod budowę kościoła i kolegium. Kamień węgielny wmurowano 12 marca 1733^[1], budowę na podstawie projektu Alessandra Gallego da Bibieny^[2] ukończono w roku 1756, a 18 maja 1760 świątynię konsekrowano. W 1773 papież Klemens XIV rozwiązał zakon, dwa lata później zamknięto kolegium. Kompleks przejęli francuscy lazaryści, którzy opiekowali się nim do kasaty w roku 1794. W 1814 świątynia ponownie znalazła się w rękach jezuitów^[1]. W 1901 roku rozebrano połowę budynku uczelni w celu budowy szerokiej ulicy przed pałacem^[2]. W 1943 kościół i plebania zostały zniszczone podczas brytyjskich i amerykańskich bombardowań, poważnie zniszczona została kopuła, nawa i dzwonnice, a w czasie nalotu z 13 stycznia 1945 całkowicie zniszczono prezbiterium i zakrystię^[1]. Budynek odbudowano w latach 1948-1960^[2].

Architektura i wyposażenie

Świątynia barokowa, trójnawowa, o układzie bazyliki emporowej^[2]. Posiada transept, nad skrzyżowaniem naw znajduje się kopuła o wysokości 75 m^[3]. Fasadę, wzniesioną z czerwonego piaskowca, flankują dwie dzwonnice^[4]. Kościół jest długi na 60 metrów, szerokość w transepcie wynosi 27 metrów, nawa główna jest szeroka na 16 metrów, a prezbiterium na 15 metrów. Sklepienia nawy znajdują się na wysokości 29 m, a latarni kopuły – 54 m. Filary mają szerokość od 4,5 do 5,5 metra^[2].

Większość fresków została zniszczona podczas II wojny światowej, zachowały się jedynie na pendentywach kopuły. Wojnę przetrwały również organy, cztery ołtarze boczne i chrzcielnica. Oryginalny ołtarz główny wykonał w roku 1755 Peter Anton von Verschaffelt, który częściowo uwzględnił wcześniejszy projekt Paula Egella. Został on zniszczony w 1945 roku i zrekonstruowany w latach 1986-1997. Cztery ołtarze w nawach bocznych przetrwały wojnę i zostały jedynie odrestaurowane, zniszczeniu uległy ołtarze transeptu, które zrekonstruowano. Oryginalna ambona nie przetrwała bombardowań, obecnie w jej miejscu znajduje się mniejsza kazalnica przeniesiona z kościoła karmelitów w Heidelbergu, rozebranego w 1805 roku^[2].

Pierwsze, 32-głosowe organy wykonał w roku 1755 Johann Georg Rohrer. Zostały one wymienione w roku 1893^[2]. W 1965 na emporze zainstalowano nowy instrument, wykonany w warsztacie Johannesa Klaisa w Bonn^[5], który wkomponowano w odrestaurowany prospekt. Organy w południowym ramieniu transeptu pochodzą z roku 1961^[2].

Dzwony

Na wieżach świątyni zawieszonych jest łącznie osiem brązowych dzwonów^[6]:


Nr	Waga	Średnica	Ton	Rok odlania	Ludwisarnia
1	4935 kg	202,3 cm	g°+4	1956	Friedrich Wilhelm Schilling
2	2772 kg	167,1 cm	b°+7
3	1921 kg	147,7 cm	c'+5
4	~1400 kg	127,5 cm	es'+7	1754	Johann Michael Steiger, Mannheim
5	857 kg	109,4 cm	f'+7	1956	Friedrich Wilhelm Schilling
6	700 kg	100,6 cm	g'+8	1956	Friedrich Wilhelm Schilling
7	511 kg	89,2 cm	b'+8	1975	Heidelberg
8	362 kg	79,0 cm	c"+8	1975	Heidelberg

Galeria

Kościół w 1900 roku
Południowa elewacja
Widok z zachodu
Fasada
Wnętrze
Ołtarz główny
Ambona
Kopuła
Organy w nawie głównej
Organy w transepcie

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Geschichte der Jesuitenkirche [online], Katholische Seelsorgeeinheit Mannheim Johannes XXIII [dostęp 2024-03-30] (niem.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Jesuitenkirche Mannheim [online], www.sueddeutscher-barock.ch [dostęp 2024-03-30] (niem.).
↑ Deutsche Stiftung Denkmalschutz - Jesuitenkirche St. Ignatius und Franz Xaver - Mannheim [online], Deutsche Stiftung Denkmalschutz [dostęp 2024-03-30] (niem.).
↑ Jesuitenkirche [online], www.mannheimkultur.de [dostęp 2024-03-30] .
↑ Klais-Orgel // Jesuitenkirche, Innenstadt [online], www.kathma.de [dostęp 2024-03-30] (niem.).
↑ Kath. Pfarrkirche St. Ignatius und Franz Xaver in Mannheim [online], www.ebfr-glocken.de [dostęp 2024-03-30] (niem.).

[:0-1] Geschichte der Jesuitenkirche [online], Katholische Seelsorgeeinheit Mannheim Johannes XXIII [dostęp 2024-03-30] (niem.).

[:1-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Jesuitenkirche Mannheim [online], www.sueddeutscher-barock.ch [dostęp 2024-03-30] (niem.).

[3] Deutsche Stiftung Denkmalschutz - Jesuitenkirche St. Ignatius und Franz Xaver - Mannheim [online], Deutsche Stiftung Denkmalschutz [dostęp 2024-03-30] (niem.).

[4] Jesuitenkirche [online], www.mannheimkultur.de [dostęp 2024-03-30] .

[5] Klais-Orgel // Jesuitenkirche, Innenstadt [online], www.kathma.de [dostęp 2024-03-30] (niem.).

[6] Kath. Pfarrkirche St. Ignatius und Franz Xaver in Mannheim [online], www.ebfr-glocken.de [dostęp 2024-03-30] (niem.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]