Leonid Berenstein

Leonid Berenstein
Леонид Ефимович Беренштейн
Wołodia
	pułkownik
Data i miejsce urodzenia	15 lipca 1921 ; Szpikow, Ukraińska SRR
Data i miejsce śmierci	30 marca 2019 ; Kirjat Atta, Izrael
	Przebieg służby
Lata służby	1941–1945
Siły zbrojne	Armia Czerwona; partyzantka radziecka
Jednostki	oddział partyzancki im. Pożarskiego
Stanowiska	zwiadowca, dowódca oddziału partyzanckiego
Główne wojny i bitwy	II wojna światowa
	Odznaczenia

Leonid Jefimowicz Berenstein, także Berensztejn, ps. „Wołodia”, ros. Леонид Ефимович Беренштейн (ur. 15 lipca 1921 w Szpikowie, zm. 30 marca 2019 w Kirjat Atta) – radziecki oficer i partyzant pochodzenia żydowskiego.

Życiorys

Urodził się 15 lipca 1921 w Szpikowie w guberni podolskiej w rodzinie żydowskiej jako syn Chaima i Riwy^[1]. W 1938 ukończył szkołę średnią nr 58 w Kijowie. Został mistrzem Ukrainy w boksie w wadze lekkiej.

W 1939 wstąpił do Kijowskiej Szkoły Piechoty Armii Czerwonej. Podczas II wojny światowej w maju 1941 awansowany do stopnia porucznika został asystentem szefa sztabu obwodu przemyskiego. Przez dwa lata działał w ramach partyzantki radzieckiej w trakcie działań na froncie wschodnim na obszarze Ukrainy. Od jesieni 1943 był dowódcą w oddziale partyzanckim im. Pożarskiego na obszarze ukraińskim. Działając w składzie 1 Frontu Ukraińskiego 10 maja 1944 został zrzucony na spadochronach w 10-osobowej grupie, która miała podjąć zadania rozpoznania obrony niemieckiej. Wskutek ostrzału niemieckiego wylądował wraz z grupą w okolicach Dydni, ok. 70 km na południowy zachód od zamierzonego miejsca zrzutu. Od tego czasu dowodząc oddziałem podjął działalność wywiadowczą w okolicach Sanoka, Dębicy, Dynowa, Przemyśla i w Bieszczadach, a także działalność dywersyjną przeciw Niemcom, głównie na szlakach komunikacyjnych. Skutkiem działań grupy było wysadzenie 21 transportów kolejowych z uzbrojeniem i wojskiem, a ponadto mostów, składów paliw, cystern. Do działań używano min magnetycznych i detonowanych falami radiowych, eksplozje następowały z opóźnieniem czasowym od 2 do 24 godzin (ładunki podkładane w Sanoku wybuchały np. za Przemyślem, Łupkowem czy Użgorodem). Grupie Berensteina pomocy informacyjnej i aprowizacyjnej udzielała okoliczna ludność polska. Z czasem oddział powiększył się do ponad 200 członków, zaś do grupy – poza Rosjanami i Ukraińcami – przystępowali także Polacy (m.in. ze wsi Liszna), a później także Słowacy i Czesi. Podczas działań oddział Berensteina współpracował z polskimi partyzantami, np. z Oddziałem Partyzanckim Brygad im. Stalina Mikołaja Kunickiego, z oddziałem polskiej samoobrony Józefa Pawłusiewicza Józefa Pawłusiewicza czy grupą Armii Ludowej Tadeusza Sieradzkiego^[2]. Oddział Berensteina dokonał rozbicia obozu jenieckiego w Olchowcach, uwalniając więzionych tam ok. 100 żołnierzy radzieckich. We wrześniu 1944 przeszedł przez Karpaty i wspierał słowackie powstanie narodowe.

Po wojnie ukończył studia na Wydziale Prawa w Uniwersytecie Kijowskim. Otrzymał tytuł honorowego obywatelstwa miasta Smiła, a także trzech miast w Polsce i dwóch w Czechosłowacji. Został awansowany do stopnia pułkownika Armii Radzieckiej. W swoich wspomnieniach opowiadał o działalności partyzanckiej na obszarze Podkarpacia^[3]. Po przeszło 40 latach od swojej działalności partyzanckiej przybył do Polski na zaproszenie Zarządu Głównego Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej i jesienią 1985 przybywał na Podkarpaciu, odwiedzając miejsca, które przemierzał podczas wojny^[4]^[5].

Zamieszkał w Kijowie. Był szefem przedsiębiorstw. Od 1991 do 1993 był zastępcą przewodniczącego stowarzyszenia „Ukraina-Izrael”. W 1993 wyemigrował do Izraela wraz z żoną i zamieszkał w Kirjat Atta^[6]. Zmarł 30 marca 2019 w tym mieście i 1 kwietnia 2019 został pochowany na tamtejszym cmentarzu^[6].

Jego żoną została Aleksandra Łuniewa, jedyna kobieta zrzucona w maju 1944 w 10-osobowej grupie koło Dydni i pełniąca wówczas funkcję radiotelegrafistki, zaś oboje podjęli decyzję o małżeństwie wkrótce potem w bieszczadzkiej Zatwarnicy. Ich dziećmi zostali Jekatierina i Anatolij.

Publikacje

Bez wiz i paszportów (1973, Kijów)^[7]
Przyjaciele i wrogowie (1984)

Odznaczenia

Order Czerwonego Sztandaru – ZSRR
Order Wojny Ojczyźnianej – ZSRR
Medal „Partyzantowi Wojny Ojczyźnianej” – ZSRR
Order „Za odwagę” I klasy – Ukraina
odznaczenia polskie i czechosłowackie

Przypisy

↑ Regina Smoter Grzeszkiewicz: Notatnik żydowski. horajec.republika.pl. s. 50, 53. [dostęp 2017-11-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-28)].
↑ Zdzisława Trawińska: Ruch robotniczy na ziemi rzeszowskiej (1918–1939). W: Bronisław Syzdek (red. nauk.): Ruch robotniczy na ziemi rzeszowskiej 1918–1975. Warszawa: Książka i Wiedza, 1980, s. 248.
↑ Witold Szymczyk. Na drogach i ścieżkach wojny. „Widnokrąg”. Nr 32, s. 3, 14 sierpnia 1966.
↑ Szlakiem partyzanckiej chwały. „Nowiny”. Nr 244, s. 1, 18 października 1985.
↑ Spotkania z „Wołodią”. „Nowiny”. Nr 253, s. 1, 29 października 1985.
↑ ^a ^b תעשו מצווה: בואו ללוות את מנהיג הפרטיזנים מקרית אתא בדרכו האחרונה. mynetkrayot.co.il, 2019-04-01. [dostęp 2019-05-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-04-04)]. (hebr.).
↑ Autor podany jako Leonid Berensztejn. Bibliografia Rzeszowszczyzny. Za rok 1973. Rzeszów: 1982, s. 48 (nr 527).

Bibliografia

Szlakiem partyzanckiej chwały. „Nowiny”. Nr 244, s. 1, 18 października 1985.
Spotkania z „Wołodią”. „Nowiny”. Nr 253, s. 1, 29 października 1985.
Wiesław Koszela. Szlakiem partyzanckich walk. Po 40 latach ponownie na ziemi sanockiej. „Gazeta Sanocka – Autosan”. Nr 31 (358), s. 3, 11-10 listopada 1985.
Wiesław Koszela. Wróciłem na tę ziemię bliską.... „Nowe Podkarpacie”. Nr 47 (777), s. 4, 21 listopada 1985.
Siemion Szechtman: Леонид Беренштейн – Партизан-Герой. jew-observer.com. [dostęp 2017-11-26]. (ros.).
G. Kojfman: Леонид Ефимович Беренштейн. iremember.ru, 2007-12-06. [dostęp 2017-11-26]. (ros.).
Леонид Беренштейн. cyclowiki.org. [dostęp 2017-11-26]. (ros.).
Leonid Berenstein. celebiography.net. [dostęp 2017-11-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-01)]. (ang.).

[1] Regina Smoter Grzeszkiewicz: Notatnik żydowski. horajec.republika.pl. s. 50, 53. [dostęp 2017-11-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-28)].

[2] Zdzisława Trawińska: Ruch robotniczy na ziemi rzeszowskiej (1918–1939). W: Bronisław Syzdek (red. nauk.): Ruch robotniczy na ziemi rzeszowskiej 1918–1975. Warszawa: Książka i Wiedza, 1980, s. 248.

[3] Witold Szymczyk. Na drogach i ścieżkach wojny. „Widnokrąg”. Nr 32, s. 3, 14 sierpnia 1966.

[4] Szlakiem partyzanckiej chwały. „Nowiny”. Nr 244, s. 1, 18 października 1985.

[5] Spotkania z „Wołodią”. „Nowiny”. Nr 253, s. 1, 29 października 1985.

[M-6] תעשו מצווה: בואו ללוות את מנהיג הפרטיזנים מקרית אתא בדרכו האחרונה. mynetkrayot.co.il, 2019-04-01. [dostęp 2019-05-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-04-04)]. (hebr.).

[7] Autor podany jako Leonid Berensztejn. Bibliografia Rzeszowszczyzny. Za rok 1973. Rzeszów: 1982, s. 48 (nr 527).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]