Gubernia podolska
| |||
| 1793 - 1923 | |||
| |||
| Stolica | Kamieniec Podolski | ||
| Powierzchnia • całkowita |
42 000 km² | ||
| Liczba ludności (1897) • całkowita • gęstość zaludnienia |
3 018 299 71,9 osób/km² | ||
| II rozbiór Polski | 1793 | ||
| Utworzenie okręgów | 1923 | ||
 | |||
Gubernia podolska – gubernia Imperium Rosyjskiego w latach 1793-1917 i jednostka terytorialna Ukraińskiej Republiki Ludowej 1918-1920 i USRR 1920-1923. Położona na południowo-zachodnim krańcu imperium, graniczącym z Galicją i Bukowiną i miała obszar ok. 42 000 km². Centrum administracyjnym był Kamieniec Podolski, w USRR w latach 1921-1923 - Winnica. W latach 1819-1830 gubernia podolska pozostawała pod naczelnym zarządem administracyjnym wielkiego księcia Konstantego[1]. Od 1832 weszła w skład Kraju Południowo-Zachodniego (generał-gubernatorstwo kijowskie).
W latach 1918-1920 jednostka administracyjna Ukraińskiej Republiki Ludowej, w latach 1921-1923 USRR. W 1923 z guberni podolskiej utworzono 6 okręgów USRR: hajsyński, kamieniecki, mohylowski, płoskirowski, tulczyński i winnicki.
Spis treści
Podział administracyjny[edytuj | edytuj kod]
W roku 1882 dzieliła się na następujące powiaty:
- bałcki,
- bracławski,
- hajsyński,
- jampolski,
- kamieniecki,
- latyczowski,
- lityński,
- mohylowski,
- olhopolski,
- płoskirowski,
- uszycki lub nowouszycki,
- winnicki
Demografia[edytuj | edytuj kod]
Według pierwszego spisu ludności Imperium Rosyjskiego z 1897 roku gubernię zamieszkiwało 3 018 299 osób. Respondenci zadeklarowali jako język ojczysty[2]:
- ukraiński – 2 442 819 (80,93%)[3]
- jidysz - 369 306 (12,24%)
- rosyjski - 98 984 (3,28%)
- polski – 69 156 (2,29 %)
- mołdawski – 26 764 (0,89%)
- niemiecki – 4 069 (0,13%)
- tatarski - 2296 (0,08 %)
Według tegoż samego spisu podział wyznaniowy przedstawiał się następująco[4]:
- Prawosławni - 2 358 497(78,14%)
- Żydzi(wyznawcy judaizmu) - 370 612(12,28%)
- Katolicy - 262 738(8,7%)[5]
- Starowiercy - 18 849(0,62%)
- Protestanci - 3 876(0,13%)
- Muzułmanie - 3 460(0,11%)
- Inni - 2 283(0,02%)
Ludność w powiatach według deklarowanego języka ojczystego 1897[2][edytuj | edytuj kod]
| Powiat | Ukraińcy | Żydzi | Rosjanie | Polacy | Mołdawianie i Rumuni |
|---|---|---|---|---|---|
| Gubernia ogółem | 80,9 % | 12,2 % | 3,3 % | 2,3 % | 0,9 % |
| Bałcki | 76,9 % | 13,6 % | 3,9 % | 0,9 % | 4,5 % |
| Bracławski | 82,6 % | 11,6 % | 3,3 % | 2,0 % | 0,1 % |
| Winnicki | 74,4 % | 12,4 % | 7,1 % | 5,1 % | … |
| Hajsyński | 86,3 % | 10,4 % | 1,9 % | 1,2 % | … |
| Kamieniecki | 78,9 % | 13,9 % | 4,1 % | 2,7 % | … |
| Latyczowski | 80,8 % | 13,2 % | 3,7 % | 1,7 % | … |
| Lityński | 83,1 % | 11,4 % | 3,0 % | 2,1 % | 0,1 % |
| Mohylowski | 80,5 % | 14,5 % | 2,8 % | 1,9 % | … |
| Olhopolski | 81,6 % | 11,5 % | 2,2 % | 1,5 % | 2,9 % |
| Płoskirowski | 78,1 % | 12,1 % | 2,9 % | 6,4 % | … |
| Uszycki | 84,6 % | 11,4 % | 2,3 % | 1,2 % | … |
| Jampolski | 85,7 % | 10,4 % | 1,9 % | 1,8 % | … |
Miasta[edytuj | edytuj kod]
Największe miasta guberni w 1897 roku na podstawie danych z carskiego spisu powszechnego oraz porównanie przynależności administracyjnej przed rozbiorami Polski oraz przynależności państwowej w międzywojniu i współcześnie:
| miasto | populacja | województwo (1771) |
1930 | 2016 | |
|---|---|---|---|---|---|
| 1. | Kamieniec Podolski | 35 934 |  podolskie
|
|
|
| 2. | Winnica | 30 563 |  bracławskie
|
|
|
| 3. | Bałta | 23 363 | bracławskie
|
|
|
| 4. | Płoskirów | 22 855 | podolskie
|
|
|
| 5. | Mohylów Podolski | 22 315 | podolskie
|
|
|
| 6. | Chmielnik | 11 657 | podolskie
|
|
|
| 7. | Bar | 9 982 | podolskie
|
|
|
| 8. | Lityn | 9 420 | bracławskie
|
|
|
| 9. | Hajsyn | 9 374 | bracławskie
|
|
|
| 10. | Olhopol | 8 134 | bracławskie
|
|
|
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Wacław Tokarz, Wojna polsko-rosyjska 1830 i 1831, Warszawa 1993, s. 55-56.
- ↑ a b Demoscope Weekly - Annex. Statistical indicators reference Pierwszy spis powszechny Imperium Rosyjskiego 1897 - gubernia podolska- ludność według deklarowanego języka ojczystego
- ↑ Spis z roku 1897 język ukraiński wraz z białoruskim i rosyjskim traktował jako jeden język rosyjski z podziałem na dialekty.
- ↑ Демоскоп Weekly - Приложение. Справочник статистических показателей, demoscope.ru [dostęp 2017-11-23].
- ↑ Kwestią dyskusyjną pozostaje jakie narodowości w guberni podolskiej podczas spisu 1897 , oprócz Polaków były wyznania katolickiego. Można przypuszczać, że prawdziwy obraz narodowościowy tejże guberni należy odtwarzać nie na podstawie deklarowanego języka tylko wyznania. Podstawową masą wyznawców Kościoła katolickiego w guberni podolskiej byli Polacy, stąd można wnioskować, że spis zaniżył liczbę Polaków o ok. 200 tys. ludzi.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Gubernia podolska w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. VIII: Perepiatycha – Pożajście. Warszawa 1887.
- Подольская губерния Энциклопедия Брокгауза Ф.А. и Ефрона И.А.
| ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||
