Lewica chrześcijańska

Lewica chrześcijańska – wielonurtowy ruch łączący religię chrześcijańską z programem reform społecznych, marksizmem lub anarchizmem. Nawiązuje do XIX-wiecznego socjalizmu chrześcijańskiego i lewego (reformistycznego) skrzydła chrześcijańskiej demokracji [m.in. francuski ruch „Sillon” (1894–1910,) Włoska Partia Ludowa (1919–1926)]. Pod względem programowym reprezentuje spektrum rozciągające się od reformizmu opartego na katolickiej nauce społecznej po ultralewicowe grupy chrześcijańskich komunistów i anarchistów (Catholic Worker^[1]). Często szuka teologicznego uzasadnienia w teologii wyzwolenia.

Lewica chrześcijańska na świecie

Chrześcijańskich socjalistów świata skupia International League of Religious Socialists^[2].

Ameryka Łacińska

Największe wpływy lewica chrześcijańska zdobyła w Ameryce Łacińskiej, czego dowodem były uchwały II Generalnego Zgromadzenia Episkopatów Ameryki Łacińskiej (CELAM) w Medellin w 1968 roku^[3].

Argentyna

W Argentynie w 1971 roku w wyniku rozłamu w Partii Chrześcijańsko-Demokratycznej powstała Partido Revolucionario Cristiana [Chrześcijańska Partia Rewolucyjna]^[4]. Lewicowi duchowni (np. ks. Carlos Mugica, zabity przez prawicową bojówkę 11 maja 1974 roku) działali w szeregach Ruchu Księży dla Trzeciego Świata (MSTM), wydając pismo „Cristianismo y Revolucion”^[5].

Boliwia

W Boliwii lewe skrzydło chadecji wyodrębniło się w maju 1970 roku jako Rewolucyjna Partia Chrześcijańsko-Demokratyczna (PDCR) i podjęło walkę partyzancką przeciw prawicowej dyktaturze wojskowej; po klęsce partyzantki niedobitki PDCR utworzyły wraz z marksistami Ruch Lewicy Rewolucyjnej^[6].

Brazylia

W Brazylii inspiracją lewicy chrześcijańskiej była działalność postępowego skrzydła episkopatu z arcybiskupem Recife Helderem Camarą na czele. Brazylijska lewica chrześcijańska działała poprzez organizacje społeczne, takie jak Ligi Chłopskie [Ligas Camponesas] i Robotnicza Akcja Katolicka, a zwłaszcza Ruch Podstawowych Wspólnot Ewangelicznych^[7].

Chile

W Chile lewica chrześcijańska tworzyła początkowo frakcję rebelde w łonie Partii Chrześcijańsko-Demokratycznej, z której wyłamały się: w roku 1969 Movimiento de la Accion Popular Unitaria [Ruch Zjednoczonej Akcji Ludowej] i w 1971 Izquierda Cristiana [Lewica Chrześcijańska]. chrześcijańską ultralewicę stanowiły Iglesia Joven [Młody Kościół] w Santiago de Chile, Iglesia del Pueblo [Kościół Ludu] w Valparaiso i konspiracyjny Ruch Camilo Torresa^[8]. W kwietniu 1971 roku w Santiago de Chile grupa lewicowych duchownych katolickich sformułowała „Deklarację osiemdziesięciu”, która zapoczątkowała międzynarodowy „ruch Chrześcijan na rzecz socjalizmu”^[9].

Kolumbia

W Kolumbii w 1964 roku ks. Camilo Torres Restrepo utworzył Zjednoczony Front Ludu Kolumbijskiego, a w styczniu 1966 roku wstąpił w szeregi Armii Wyzwolenia Narodowego^[10].

Meksyk

W Meksyku lewica chrześcijańska zorganizowała się w Konfederacji Organizacji Narodowych CON i Narodowym Centrum Łączności Socjalnej CENOS^[11].

Nikaragua

W Nikaragui lewicowi chrześcijanie popierali Sandinowski Front Wyzwolenia Narodowego, w wyniku czego w lewicowym rządzie po obaleniu dyktatury Somozy znalazło się trzech duchownych rzymskokatolickich^[12].

Peru

W Peru ideologię bliską lewicy chrześcijańskiej wyznawał lewicowy reżim wojskowy płk. Velasco Alvarado głoszący hasło „rewolucji chrześcijańskiej, humanistycznej i peruwiańskiej”. Rząd Alvarada popierany był przez lewicę Partii Chrześcijańsko-Demokratycznej^[13].

Salwador

W Salwadorze duchowym przywódcą lewicy chrześcijańskiej był arcybiskup San Salvador Oscar Romero (zabity przez prawicową bojówkę 24 marca 1980 roku); ruch działał poprzez organizacje takie jak Federacion Cristiana de Campesinos [Chrześcijańska Federacja Chłopów], współdziałając z lewicą marksistowską w ramach Krajowego Komitetu Koordynacyjnego Mas^[14].

Wenezuela

W Wenezueli lewica chrześcijańska (Rudolf Jose Cardenas) działała w ramach chrześcijańsko-demokratycznej partii COPEI^[15].

Europa

Grupy lewicy chrześcijańskiej działają też w niektórych krajach europejskich.

Francja

We Francji Ludowy Ruch Republikański (MRP) głosił początkowo program radykalnych reform społecznych; gdy MRP w latach 50. przeszedł na pozycje centroprawicowe, ideologię lewicy chrześcijańskiej reprezentowały kręgi intelektualistów skupione wokół pism „Témoignage chrétien” i „Esprit”^[16]. W czasie studenckiej rewolty 1968 roku w Jeunesse Étudiante Chrétienne [Chrześcijańska Młodzież Studencka] pojawiły się ultralewicowe grupy uznające katolicyzm za religię mas ludowych i domagające się demokratyzacji Kościoła^[17].

Hiszpania

W Hiszpanii w 1956 roku powstała Izquierda Democrata Cristiana [Lewica Chrześcijańsko-Demokratyczna], a rok później jeszcze bardziej radykalny Frente de Liberacion Populara [Front Wyzwolenia Ludowego] Julio Ceron Ayuso; w tym samym czasie część niższego duchowieństwa zaczęła angażować się w obronę robotników poprzez Hermandad Obrera de Accion Catolica [Bractwo Robotnicze Akcji Katolickiej]^[18].

Holandia

W Holandii lewicowi katolicy utworzyli Politieke Partij Radikalen [Polityczną Partię Radykałów] w 1968 roku, a postępowi protestanci Evangelische Volkspartij [Ewangelicką Partię Ludową] w 1981 roku; w 1989 roku obie weszły wraz z komunistami w skład Zielonej Lewicy^[19].

Włochy

We Włoszech w okresie II wojny światowej powstała Chrześcijańska Partia Komunistyczna, w latach 70. próbowano reanimować ruch lewicy katolickiej pod nazwą Movimiento Politico dei Lavoratori [Polityczny Ruch Pracujących]; działały też pisma i wspólnoty chrześcijańskie: Assoziazione Cristiana dei Lavoratori Italiani [Chrześcijańskie Stowarzyszenie Pracowników Włoskich], Gioventu Evangelica (Marco Rostana), Ruch 7 Listopada (Filippo Gentiloni) w Rzymie, „Testimonianze” (Ernesto Balducci), „Nuovi Tempi” (Giorgio Girardet), Oregina w Genui, wspólnota Św. Pawła za Murami w Rzymie, Viene il Tempo w Cuneo, Carmine di Conversano w Bari, Santa Cuore w Lavello^[20]. Obecnie lewicowi chrześcijanie tworzą nurt Cristiano Sociali^[21] w ramach lewicowej Partii Demokratycznej.

Finlandia, Szwajcaria, Szwecja i Wielka Brytania

W Szwecji działa Sveriges Kristna Socialdemokraters Förbund, w Finlandii Köyhien Asialla, w Wielkiej Brytanii Christian Socialist Movement^[22], a w Szwajcarii Partia Chrześcijańsko-Socjalna [Christlich-soziale Partei – Parti chrétien-social]^[23].

Lewica chrześcijańska w Polsce

W Polsce ideologia ta nie odgrywa znaczącej roli. Elementy lewicy chrześcijańskiej można było dostrzec w działalności księży Stanisława Stojałowskiego (w początkowym okresie), Eugeniusza Okonia, Andrzeja Huszno i Henryka Hlebowicza, później w stowarzyszeniach katolików świeckich w PRL (Stowarzyszenie „Pax”, Chrześcijańskie Stowarzyszenie Społeczne). Współcześnie do idei lewicy chrześcijańskiej nawiązuje środowisko skupione wokół pisma „Kontakt” czy partia będąca kiedyś w koalicji rządzącej – Samoobrona Rzeczpospolitej Polskiej.

Przypisy

↑ Strona oficjalna ugrupowania Catholic Worker
↑ Strona oficjalna International League of Religious Socialists
↑ Stanisław Markiewicz, Katolicyzm polityczny w Ameryce Łacińskiej, Warszawa 1981, s. 199.
↑ Stanisław Milcarz, Republika Argentyńska, Warszawa 1977, s. 51-52.
↑ Stanisław Markiewicz, Katolicyzm polityczny w Ameryce Łacińskiej, Warszawa 1981, s. 293-299.
↑ Wiesław Czyżowicz, Republika Boliwijska, Warszawa 1984, s. 117-119.
↑ Barbara Liberska, Brazylia przyszłości, Warszawa 1989, s. 190-216.; Stanisław Markiewicz, Katolicyzm w Ameryce Łacińskiej, Warszawa 1969, s. 219-247.; Stanisław Markiewicz, Katolicyzm polityczny w Ameryce Łacińskiej, Warszawa 1981, s. 250-286.
↑ Michał Chmara, Klasy społeczne i partie polityczne Republiki Chile 1964-1973, Warszawa 1978, s. 151, 162-163, 183.
↑ Zbigniew Czajkowski, Zanim wybuchnie Wezuwiusz..., Warszawa 1980, s. 91-96.; Stanisław Markiewicz, Katolicyzm polityczny w Ameryce Łacińskiej, Warszawa 1981, s. 318.
↑ Zbigniew Marcin Kowalewski, Guerilla latynoamerykańska, Wrocław - Warszawa - Kraków - Gdańsk 1978, s. 205-208.
↑ Stanisław Markiewicz, Katolicyzm polityczny w Ameryce Łacińskiej, Warszawa 1981, s. 233-234.
↑ Miguel D'Escoto, Fernando Cardenal, Ernesto Cardenal, U źródeł teologii wyzwolenia, Warszawa 1985.
↑ Stanisław Markiewicz, Katolicyzm polityczny w Ameryce Łacińskiej, Warszawa 1981, s. 200-206.
↑ Stanisław Markiewicz, Katolicyzm polityczny w Ameryce Łacińskiej, Warszawa 1981, s. 221-225, 413-417.
↑ Stanisław Markiewicz, Katolicyzm polityczny w Ameryce Łacińskiej, Warszawa 1981, s. 215.
↑ Nepoleon Fortini i in., Francja: system polityczny - partie - organizacje społeczno-polityczne, Warszawa 1972, s. 148-150.
↑ Nepoleon Fortini i in., Francja: system polityczny - partie - organizacje społeczno-polityczne, Warszawa 1972, s. 396.
↑ Jerzy Robert Nowak, Hiszpania po wojnie domowej (1939-1971), Warszawa 1972, s. 146-147, 166-168.
↑ Andrzej Głowacki, Królestwo Holandii, Warszawa 1984, s. 125-126.
↑ Zbigniew Czajkowski, Zanim wybuchnie Wezuwiusz..., Warszawa 1980, s. 89-103.
↑ Per una nuova passione politica | CRISTIANO SOCIALI [online], www.cristianosociali.it [dostęp 2017-11-24] (wł.).
↑ Strona oficjalna Christian Socialist Movement
↑ Strona oficjalna Christlich-soziale Partei - Parti chrétien-social. [dostęp 2021-06-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-02-17)].

Linki zewnętrzne

Literatura dodatkowa

Tomasz Sikorski, Ewangelia zbawienia. Polska lewica chrześcijańska (1832-1914), t. 1–3, Warszawa – Radzymin 2018

Zobacz też

[1] Strona oficjalna ugrupowania Catholic Worker

[2] Strona oficjalna International League of Religious Socialists

[3] Stanisław Markiewicz, Katolicyzm polityczny w Ameryce Łacińskiej, Warszawa 1981, s. 199.

[4] Stanisław Milcarz, Republika Argentyńska, Warszawa 1977, s. 51-52.

[5] Stanisław Markiewicz, Katolicyzm polityczny w Ameryce Łacińskiej, Warszawa 1981, s. 293-299.

[6] Wiesław Czyżowicz, Republika Boliwijska, Warszawa 1984, s. 117-119.

[7] Barbara Liberska, Brazylia przyszłości, Warszawa 1989, s. 190-216.; Stanisław Markiewicz, Katolicyzm w Ameryce Łacińskiej, Warszawa 1969, s. 219-247.; Stanisław Markiewicz, Katolicyzm polityczny w Ameryce Łacińskiej, Warszawa 1981, s. 250-286.

[8] Michał Chmara, Klasy społeczne i partie polityczne Republiki Chile 1964-1973, Warszawa 1978, s. 151, 162-163, 183.

[9] Zbigniew Czajkowski, Zanim wybuchnie Wezuwiusz..., Warszawa 1980, s. 91-96.; Stanisław Markiewicz, Katolicyzm polityczny w Ameryce Łacińskiej, Warszawa 1981, s. 318.

[10] Zbigniew Marcin Kowalewski, Guerilla latynoamerykańska, Wrocław - Warszawa - Kraków - Gdańsk 1978, s. 205-208.

[11] Stanisław Markiewicz, Katolicyzm polityczny w Ameryce Łacińskiej, Warszawa 1981, s. 233-234.

[12] Miguel D'Escoto, Fernando Cardenal, Ernesto Cardenal, U źródeł teologii wyzwolenia, Warszawa 1985.

[13] Stanisław Markiewicz, Katolicyzm polityczny w Ameryce Łacińskiej, Warszawa 1981, s. 200-206.

[14] Stanisław Markiewicz, Katolicyzm polityczny w Ameryce Łacińskiej, Warszawa 1981, s. 221-225, 413-417.

[15] Stanisław Markiewicz, Katolicyzm polityczny w Ameryce Łacińskiej, Warszawa 1981, s. 215.

[16] Nepoleon Fortini i in., Francja: system polityczny - partie - organizacje społeczno-polityczne, Warszawa 1972, s. 148-150.

[17] Nepoleon Fortini i in., Francja: system polityczny - partie - organizacje społeczno-polityczne, Warszawa 1972, s. 396.

[18] Jerzy Robert Nowak, Hiszpania po wojnie domowej (1939-1971), Warszawa 1972, s. 146-147, 166-168.

[19] Andrzej Głowacki, Królestwo Holandii, Warszawa 1984, s. 125-126.

[20] Zbigniew Czajkowski, Zanim wybuchnie Wezuwiusz..., Warszawa 1980, s. 89-103.

[21] Per una nuova passione politica | CRISTIANO SOCIALI [online], www.cristianosociali.it [dostęp 2017-11-24] (wł.).

[22] Strona oficjalna Christian Socialist Movement

[23] Strona oficjalna Christlich-soziale Partei - Parti chrétien-social. [dostęp 2021-06-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-02-17)].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]