Ludwika Górecka
.jpg)
| |
| Imię i nazwisko urodzenia |
Ludwika Linde |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
1815 |
| Data śmierci |
20 kwietnia 1900 |
| Zawód, zajęcie |
filantropka |
Ludwika Eleonora[1] Górecka, de domo Linde (ur. 3 sierpnia 1815[2] w Warszawie, zm. 20 kwietnia 1900[3][4] tamże) – polska działaczka społeczna i filantropka.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodziła się w rodzinie językoznawcy Samuela Lindego. Środowisko patriotyczne, w którym obracał się jej ojciec, wpłynęło znacząco na jej rozwój i poglądy[4]; jej ojcem chrzestnym został Julian Ursyn Niemcewicz[5]. Kształciła się w pensji Zuzanny Wilczyńskiej. Przyjaźniła się z działaczkami i pisarkami Seweryną Duchińską, Narcyzą Żmichowską, Marią Ilnicką[4], Katarzyną Lewocką, Marią Faleńską, Walerią Marrené-Morzkowską i Ludwiką Hauckówną[5].
24 kwietnia 1837 roku poślubiła w ewangelicko-augsburskiej parafii w Warszawie Józefa Góreckiego, urodzonego w Sasominie (ówczesny obwód stanisławowski), ochrzczonego w rzym.-kat. parafii w Sasominie 16 lipca 1803 roku (rodzice: Ignacy Górecki i Petronela z Osieckich).[6][7]
W ramach działalności filantropijnej wsparła finansowo przytułek św. Franciszka Salezego przy ul. Solec w Warszawie. W 1876 roku ufundowała nagrodę im. S.B. Lindego w Akademii Umiejętności przyznawaną za najlepszą pracę językoznawczą. Z jej zapisu finansowego nagroda została przyznana dwunastokrotnie (1879–1919), a do jej laureatów należeli: Jan Aleksander Karłowicz, Jan Hanusz, Stefan Ramułt, Bolesław Erzepki, Adam Kryński, Władysław Niedźwiedzki, Kazimierz Nitsch (za Monografie Polskich Cech Gwarowych), Jan Rozwadowski, Józef Rostafiński i Jan Łoś[4]. Wiele działań filantropijnych wykonywała anonimowo[8].
W 1896 roku zapisała Towarzystwu Zachęty Sztuk Pięknych dom rodzinny przy ul. Królewskiej 17 na potrzeby nowej galerii. Parcela, która znajdowała się obok rozpoczętej już budowli, umożliwiła rozbudować planowaną przestrzeń wystawienniczą[4] galerii Zachęty, którą otwarto 15 grudnia 1900 roku[9].
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
17 grudnia 2021 roku w Zachęcie odsłonięto tablicę pamiątkową poświęconą Góreckiej. Tego samego roku galeria zainaugurowała roczne stypendium im. Ludwiki Góreckiej. Wyróżnienie przeznaczone jest „dla artystek i pracowniczek kultury, których aktywność, często wykraczająca poza ramy działalności artystycznej i zawodowej, łączy się ze szczególną wrażliwością na aktualne problemy społeczne”. Pierwszą wyróżnioną została Katarzyna Górna[8].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ imiona według aktu urodzenia: Ludwika Eleonora, według aktu małżeństwa i zgonu: Ludwika Dominika Eleonora Anna (takie imiona także w odpisie aktu urodzenia w alegata do aktów małżeństw parafii ewangelicko-augsburskiej w Warszawie: 7000 A-1826-1875, rocznki 1837, plik 080.jpg - p. przypisy niżej)
- ↑ Genealodzy PL Genealogia, Metryki - Skanoteka - Baza skanów akt metrykalnych: akta stanu cywilnego gminy (cyrkułu) VII miasta Warszawy, rok 1815 / nr aktu urodzenia 398 [online], metryki.genealodzy.pl [dostęp 2024-04-04].
- ↑ Genealodzy PL Genealogia, Metryki - Skanoteka - Baza skanów akt metrykalnych: parafia ewangelicko-augsburska w Warszawie, rok 1900 / nr aktu zgonu 172 [online], metryki.genealodzy.pl [dostęp 2024-04-04].
- ↑ a b c d e Jan Hulewicz, Górecka Ludwika, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. XIII, Polska Akademia Nauk, s. 398.
- ↑ a b Nad grobem filantropki Ludwiki z Lindów Góreckiej, [w:] Adolf Suligowski, Z ciężkich lat. Mowy, Gebethner i Wolff, 1905, s. 3.
- ↑ Genealodzy PL Genealogia, Metryki - Skanoteka - Baza skanów akt metrykalnych: parafia ewangelicko-augsburska, rok 1837 / nr aktu małżeństwa 32 [online], metryki.genealodzy.pl [dostęp 2024-04-04].
- ↑ Genealodzy PL Genealogia, Metryki - Skanoteka - Baza skanów akt metrykalnych: alegata do aktów małżeństw parafii ewangelicko-augsburskiej w Warszawie: 7000 A-1826-1875, rocznik 1837, plik 079.jpg [online], metryki.genealodzy.pl [dostęp 2024-04-04].
- ↑ a b Pierwszą laureatką stypendium im. Ludwiki Góreckiej zostaje Katarzyna Górna [online], Zachęta Narodowa Galeria Sztuki [dostęp 2021-12-30] (pol.).
- ↑ Historia [online], Zachęta Narodowa Galeria Sztuki [dostęp 2021-12-30] (pol.).