Ludwisarz
Ludwisarz (brązownik) – rzemieślnik odlewający z brązu, miedzi, mosiądzu lub spiżu dzwony, lufy do dział, posągi, świeczniki i przedmioty codziennego użytku.
Ludwisarstwo powstało w XIII wieku. W XIX wieku rozpoczął się upadek tego rzemiosła w związku z rozwojem przemysłu metalurgicznego.
Współczesne ludwisarstwo jest rzemiosłem artystycznym. Nadal dostarcza dzwony do świątyń. Nieliczni już ludwisarze zajmują się głównie odlewem przedmiotów ozdobnych typu: świeczniki, lichtarze, kinkiety, klamki, popielniczki, ozdoby do uprzęży konnych.
Ludwisarze w Polsce[edytuj | edytuj kod]
W Krakowie działali między innymi Jan i Maciej Meidnerowie, Samuel Szolz (1515), Petrus Camtrifusor (1536), Oswald Baldtner (1569), a także Józef Rozenberski (1638), Michał Wainhold (1669), Ignacy Huflaner, Piotr Wagner i inni. W Warszawie odlewali dzwony między innymi Wreden (1721), Benjamin Witweck (1715), a w XIX wieku działał Michał Zwoliński[1].
W Pietrzykowie w 1753 pracował ludwisarz Baltazar Roszkiewicz, w Poznaniu – Jan Zachariasz Neubert (1760), a we Lwowie – Jakub Skóra (1341), Caspar Frank (1633), Jan Andrzej Lebchert, Jan Bellman oraz Zygmunt Mozer. W Wilnie dzwony odlewał K.S. Skobelt, Szymon Bochwicz oraz Jan Delmars. Natomiast w Toruniu pracowali Augustyn Koescha (1659), Tomasz Litkensee (1632) i Marcin Schmiel (1522)[1].
Heliasz Wagnerowicz odlewał dzwony w Lublinie. Odlał między innymi dzwon znajdujący się w kościele farnym w Nowym Sączu. W tym mieście pracowali również Tomasz Godax (1627) oraz Piotr Breczwel[1]. W 1846 w Białej założono Odlewnię dzwonów Karol Schwabe, firma działała w latach 1846–1945.
W Polsce dzwony wykonuje między innymi pracownia ludwisarska Felczyńskich w Przemyślu oraz ludwisarnia Felczyńskich w Taciszowie, której tradycja sięga 1808. W 2015 Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego wpisało tradycyjną technikę ludwisarską stosowaną w ludwisarni Felczyńskich w Taciszowie na krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Aleksander Borawski: O ludwisarstwie i dzwonach w Polsce. Kraków: M. Muzeum Przemysłowe im. Baranieckiego, 1921, s. 4.
- ↑ Krajowa lista niematerialnego dziedzictwa kulturowego [online], niematerialne.nid.pl [dostęp 2021-08-22].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Litografia – warsztat ludwisarski. wenner.net. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)].