Przejdź do zawartości

Marian Ciaciura

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Marian Ciaciura
Data i miejsce urodzenia

18 września 1937
Wąsowiczówka

Data i miejsce śmierci

19 lutego 2011
Wrocław

profesor nauk biologicznych
Specjalność: biogeografia, edukacja ekologiczna, fitogeografia, ochrona przyrody, taksonomia roślin
Alma Mater

Uniwersytet Wrocławski

Doktorat

1968

Habilitacja

1988

Profesura

24 kwietnia 2008

Nauczyciel akademicki
Uczelnia

Uniwersytet Szczeciński
Ogród Roślin Leczniczych
Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu

Marian Ciaciura (ur. 18 września 1937 w Wąsowiczówce (Podole, gm. Potutry, powiat brzeżański), zm. 19 lutego 2011 we Wrocławiu) – polski botanik specjalizujący się w chorologii, ochronie gatunkowej roślin, taksonomii, botanice farmaceutycznej, zaangażowany w edukację ekologiczną, w tym tworzenie i rozwój polskich ogrodów botanicznych[1][2].

Ogród Roślin Leczniczych Akademii Medycznej we Wrocławiu[3]
Kwiaty przed palmiarnią Królewskich Ogrodów Botanicznych w Kew

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się na Podolu w 1937 roku. Był synem Jana Ciaciury (ur. 1883 w Woli Przemykowskiej) i Ksawery Ciaciury z domu Zając (ur. 1897 w Wierzchosławicach). Miał czworo rodzeństwa[4]. Po II wojnie światowej znalazł się w zniszczonym Wrocławiu, w którym zaczynał się okres odbudowy, zasiedlania i kształtowania się tożsamości jako polskiego miasta. Przeksztaceniom ulegała m.in. struktura polskich uczelni (zob. historia Uniwersytetu Wrocławskiego i Politechniki Wrocławskiej).

Marian Ciaciura został w 1960 roku absolwentem Wydziału Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Wrocławskiego. W tymże roku rozpoczął pracę w Katedrze Botaniki Farmaceutycznej na Wydziale Farmacji wrocławskiej Akademii Medycznej (zob. Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Analityki Medycznej Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu). W 1960 podjął pracę w Katedrze Botaniki Farmaceutycznej na Wydziale Farmacji Akademii Medycznej we Wrocławiu. W 1968 roku uzyskał stopień doktora nauk farmaceutycznych, a po kolejnych dwóch latach otrzymał stanowisko kierownika Ogrodu Roślin Leczniczych Akademii Medycznej we Wrocławiu, które zajmował w latach 1970–1979. Wiedzę nt. ogrodów botanicznych wzbogacił odbywając krótkie staże w zagranicznych ogrodach botanicznych, z którymi współpracował (Wiedeń, Londyn, Oxford, Berlin, Greifswald, Suchumi)[a][2].

Stopień doktora habilitowanego nauk biologicznych uzyskał w 1988 roku na Uniwersytecie Jagiellońskim po wykonaniu pracy habilitacyjnej na temat Charakterystyka rozmieszczenia górskich gatunków naczyniowych na Śląsku[5].

W 1987 roku rozpoczął pracę na drugim etacie w Uniwersytecie Szczecińskim, gdzie od 1 kwietnia 1990 roku pracował w pełnym wymiarze czasu pracy. Podjął się zorganizowania Katedry Taksonomii Roślin i Fitogeografii na Wydziale Biologii i Nauk o Morzu US.

Był członkiem Rady Redakcyjnej Zeszytów Naukowych Uniwersytetu Szczecińskiego Acta Biologica, w których publikował liczne artykuły (przykład: Acta Biologica Nr 14, 2008[6]). W ramach pracy dydaktycznej był promotorem ponad 100 prac dyplomowych[7].

Planowanie i budowa szczecińskiego ogrodu botanicznego

W organizację nowoczesnego Ogrodu Botanicznego w Szczecinie zaangażował się w roku 1985 prof. Kazimierz Jaskot, pierwszy rektor nowo utworzonego Uniwersytetu Szczecińskiego.

Zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Wodozbiór”
Dolina Siedmiu Młynów
(Park Leśny Arkoński)

Wkrótce rozpoczęła działalność Komisja, w skład której weszli: prof. Teresa Orecka (dziekan Wydziału Biologii i Nauk o Morzu)[8], prof. Tadeusz Głazek, Marek Leda (przedstawiciel Miasta, krajoznawca[9]) i prof. Aleksander Łukasiewicz[10] – przewodniczący Rady Ogrodów Botanicznych i Arboretów PAN w latach 1973–1996. Wśród opracowań wykonanych w latach 1989–1995 w celu ustalenia nowej lokalizacji, struktury i zadań Ogrodu są wymieniane m.in.[11]:

  • Ciaciura M., Gliniak J., Leda M.: Inwentaryzacja dendrologiczna Parku Arkońskiego (1989)
  • Ciaciura M., Zając A., Zając M.: Mapa fitosocjologiczna Lasu Arkońskiego (1990)
  • Ciaciura M.: Rozszerzony program budowy Ogrodu Botanicznego w Szczecinie (1991)

W czasie długotrwałych porównawczych analiz cech „Wodozbioru” i „Parku Arkońskiego” jako rozważanych terenów pod budowę ogrodu korzystano z wcześniejszych prac prof. Aleksandra Łukasiewicza. Stwierdzono, że więcej argumentów przemawia za drugą z wymienionych lokalizacji[12][11].

W 1997 roku Marian Ciaciura zorganizował, jako pełnomocnik Rektora US do spraw budowy Ogrodu Botanicznego w Szczecinie, Ogólnopolską Konferencję Dyrektorów Ogrodów Botanicznych i Arboretów[13], na której przedyskutowano różne kontrowersje związane z lokalizacją ogrodu[14] i zorganizowano wizję lokalną. Na uczelnianej stronie Ogrodu Botanicznego w Szczecinie[12] zamieszczono m.in. opinię dr hab. Jerzego Puchalskiego[15][16], uczestniczącego w tej konferencji kolejnego przewodniczącego ROBiA Rady Ogrodów Botanicznych i Arboretów w Polsce (lata 1996–2011)[17]. Prof. Puchalski poinformował, że[18]:

„...po wizji terenu Rada Ogrodów Botanicznych w pełni zaakceptowała propozycję przedstawioną przez Wydziałową Komisję WNP w 1989 r.”[18]

W lipcu 2006 roku Rektorzy Uniwersytetu Szczecińskiego i Akademii Rolniczej w Szczecinie powołali Międzyuczelnianą Radę Programową[19] pod przewodnictwem prof. Mariana Ciaciury. Już 9 listopada 2006 Prezydent Miasta Szczecina Marian Jurczyk i rektorzy Uniwersytetu Szczecińskiego i Akademii Rolniczej podpisali List Intencyjny w sprawie budowy i utrzymania Miejskiego Ogrodu Botanicznego w Szczecinie, jednak brakowało jednomyślnego poparcia projektów[14].

Marian Ciaciura przeszedł na emeryturę 30 września 2007 roku, pozostając pracownikiem Katedry (był zatrudniony do śmierci na podstawie umowy o pracę). 24 czerwca 2008 roku otrzymał tytuł profesora zwyczajnego (nominację wręczył prezydent Lech Kaczyński)[20].

Zmarł nagle 19 lutego 2011 r. we Wrocławiu[2].

Zainteresowania badawcze

[edytuj | edytuj kod]
Rośliny naczyniowe (Tracheophyta)[21]

Zainteresowania badawcze Mariana Ciaciury koncentrowały się głównie wokół zagadnień chorologii, ochrony gatunkowej roślin, taksonomii i edukacji ekologicznej. Był współautorem metodyki opracowanej do „Atlasu rozmieszczenia roślin naczyniowych na Śląsku”. Przygotował materiały ze Śląska do „Atlasu Florae Europaeae”[22]. Współuczestniczył w opracowaniu dzieł „Flora polska: rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych”[23] oraz „Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych chronionych w Polsce”[24]. Przygotował rękopis „Bibliografii roślin naczyniowych na Śląsku”. Wydał „Bibliografię roślin naczyniowych Pomorza Zachodniego”[25].

Woskownica europejska
(zob. zagrożenia i ochrona)
Rzeka Płonia w okolicach Niepołcko (gmina Barlinek)

Zajmował się również badaniami ekologiczno-biologicznymi gatunków zagrożonych na Pomorzu[2] (ochrona gatunkowa, zob. np. „Rozmieszczenie populacji woskownicy europejskiej Myrica gale L. i jej stan na obszarze Pobrzeża Szczecińskiego”[26], woskownica w Rezerwacie przyrody Czarnocin im. prof. Janiny Jasnowskiej[27]). Uczestniczył również w pracach prowadzonych w ramach planowania obszarowych form ochrony przyrody, takich jak projektowanie innych rezerwatów, parków narodowych, obszarów chronionego krajobrazu itp. W 2007 roku był współautorem pracy „Siedliska marginalne źródliskowego odcinka Doliny Płoni ostoją chronionych, rzadkich i zagrożonych gatunków roślin naczyniowych” (654 gatunki roślin naczyniowych i 95 gatunków mszaków[28][29]; zob. rzeka Płonia, Barlinecko-Gorzowski Park Krajobrazowy, ścisły rezerwat przyrodniczy Skalisty Jar Libberta i inne).

Zbiory zielnikowe profesora Ciaciury znajdują się w Herbarium Stetinense funkcjonującym w Uniwersytecie Szczecińskim[b][30].

Publikacje

[edytuj | edytuj kod]

Dorobek prof. Mariana Ciaciury obejmuje ponad 300 opracowań, w tym m.in. 98 prac oryginalnych, 19 monografii, 39 prac popularnonaukowych, 2 podręczniki akademickie, 17 referatów sympozjalnych i 19 komunikatów[2]. W katalogu WorldCat znajdują się 42 prace (74 publikacje) przechowywane w 115 bibliotekach świata (zob. też NUKAT[31] i Katalog Biblioteki Głównej US[32]).

Prace najbardziej popularne[33]
  1. Rośliny naczyniowe Zaodrza (na zachód od Szczecina) Adam Zając, Maria Zając, Marian Ciaciura (1993); The vascular plants of Zaodrze (to the west of Szczecin) by Adam Zając (1993)
  2. Flora polska: rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych (1972)
  3. Flora polska: rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych (1971)
  4. Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych chronionych w Polsce (1997)
  5. Charakterystyka rozmieszczenia górskich gatunków naczyniowych na Śląsku: Część II = Distribution of mountain species of vascular plants in Silesia by Marian Ciaciura (1988)
  6. Stan środowiska przyrodniczego podstawowym warunkiem zdrowotności społeczeństwa: XV ogólnopolskie sympozjum, Wisełka, wrzesień 2002 : streszczenia(2002-2004)
  7. Dylematy ochrony przyrody XXI wieku = Dilemmas of nature protection in the XXIst century (2002)
  8. Bibliografia roślin naczyniowych Pomorza Zachodniego by Marian Ciaciura (2007)
  9. Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych chronionych w Polsce (3 ed 1992 – 1997)
  10. Charakterystyka rozmieszczenia górskich gatunków naczyniowych na Ślasku by Marian Ciaciura (1988)
  11. Peace with God and the whole Creation = Pokój z Bogiem i z całym Stworzeniem: Międzynarodowe Sympozjum Wisełka 2000 (2001)
  12. Współczesna rola ogrodów botanicznych w ochronie środowiska przyrodniczego: ogólnopolska konferencja dyrektorów ogrodów botanicznych i arboretów w Polsce, Szczecin, 16 – 17 maja 1997 r.
  13. Charakterystyka rozmieszczenia górskich gatunków naczyniowych na śląsku by Marian Ciaciura (1988)
  14. Dwuliścienne ; Zrosłopłatkowe. Część 4 (1972)
  15. Charakterystyka rozmieszczenia górskich gatunków naczyniowych na Śląsku = Distribution of mountain species of vascular plants in Silesia by Marian Ciaciura (1976-1988)
  16. Flora roślin naczyniowych województwa zachodniopomorskiego, 2009
  17. Przewodnik do ćwiczeń z botaniki systematycznej, 2004
  18. Flora polska (książka)
  19. Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce (ATPOL)
  20. Kwiaty i sztuka: katalog wystawy, Szczecin, Zamek Książąt Pomorskich, 16–20 października 1994 r. by Anna Malejka

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Jako miejsca odbytych staży wymieniono[2]:
  2. ↑ Herbarium Stetinense[30] (obecnie część Herbarium-Pomeranicum[37]) zostało założone w 2013 roku przez prof. Adama Zająca i prof. Agnieszkę Popielę (Instytut Biologii Uniwersytetu Szczecińskiego). W 2017 roku prof. Popiela udzieliła wywiadu na temat Herbarium US, w tym historii jego powstania. Powiedziała m.in.:
    „Idea założenia herbarium na Uniwersytecie Szczecińskim sięga początków istnienia Wydziału Biologii. Profesorowie – botanicy, zarówno współzałożyciel wydziału prof. Tadeusz Głazek, jak i w dalszych latach prof. Marian Ciaciura, doskonale rozumieli znaczenie dla nauki zbiorów zielnikowych, sami zresztą posiadali duże kolekcje prywatne. Również inni pracownicy wydziału, a także studenci i doktoranci od lat gromadzili suszone organizmy jako materiał dowodowy prowadzonych prac badawczych. Budowa profesjonalnego zielnika stała się jednak dopiero możliwa w 2013 roku po remoncie kapitalnym budynku Wydziału Biologii. W skład herbarium wchodzą kolekcje: zielnik roślin naczyniowych SZUB, zielnik porostów SZUB-Lichen, zielnik grzybów SZUB-F oraz historyczne zbiory niemieckie (1837-1939). W zasobach Herbarium Stetinensis znajduje się obecnie ok. 55 tys. okazów. Szczególną wartość mają zbiory historyczne botaników niemieckich i cenne zbiory uczonych polskich (m.in. Carla Baenitza, Stefana Kownasa, Eugeniusza Ćwiklińskiego, Janiny Jasnowskiej, Tadeusza Głazka, Mariana Ciaciury), a także kolekcje ważne pod względem taksonomicznym i unikatowe w skali kraju....”[38].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Teresa Fiedorczuk: Ciaciura Marian. W: red.nacz. Tadeusz Białecki: Encyklopedia Szczecina. T. I: A-O. Szczecin: Uniwersytet Szczeciński, 1999, s. 158, seria: Encyklopedia Szczecina. ISBN 83-87341-45-2.
  2. ↑ a b c d e f prof. dr hab. Marian Ciaciura (1937-2011). [w:] Strona internetowa Uniwersytetu Szczecińskiego - Instytut Biologii [on-line]. Uniwersytet Szczeciński, luty 2011. [dostęp 2022-10-26].
  3. ↑ Ogród Botaniczny Roślin Leczniczych Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu. [w:] Ogród Botaniczny Roślin Leczniczych przy Katedrze Biologii i Botaniki Farmaceutycznej Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu [on-line]. www Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu. [dostęp 2022-11-05].
  4. ↑ Prof. Marian Ciaciura, 1937 – 2011. [w:] Marian Ciaciura Historical records and family trees related to Marian Ciaciura [on-line]. [dostęp 2022-10-27]. (ang.).
  5. ↑ Marian Ciaciura: Charakterystyka rozmieszczenia górskich gatunków naczyniowych na Śląsku, Części 1-2. Wrocław: Akademia Medyczna we Wrocławiu, 1988, s. 204. ISBN 83-00-02459-X. ISSN 0860-4061.
  6. ↑ Acta Biologica Nr 14. [w:] Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego [on-line]. 2008. [dostęp 2022-10-29].
  7. ↑ Wykaz tytułów prac dyplomowych. [w:] Archiwum US WNP [on-line]. Uniwersytet Szczeciński. [dostęp 2022-10-31].
  8. ↑ Kierownictwo Wydziału Biologii US w latach 1992–1996. [w:] Strona internetowa US [on-line]. US. [dostęp 2022-10-21].
  9. ↑ Wędrowiec Zachodniopomorski; ISSN 1642-8455 Pismo krajoznawczo-turystyczne Regionalnej Pracowni Krajoznawczej PTTK w Szczecinie. [w:] Centralna Biblioteka PTTK. Kolegium redakcyjne: Robert Śledziński (redaktor naczelny), Marek Leda i in. [on-line]. [dostęp 2022-10-17].
  10. ↑ Zmarł prof. Aleksander Łukasiewicz. [w:] Wiadomości i wydarzenia UAM; Nekrologi [on-line]. AMU.Edu.pl, 19 sierpnia 2022. [dostęp 2022-10-13].
  11. ↑ a b Mapa ogrodu botanicznego w Szczecinie i opracowania. [w:] Strona US Ogród Botaniczny [on-line]. Uniwersytet Szczeciński. [dostęp 2022-10-13].; załącznik 1. porównanie lokalizacji „Arkoński” i „Wodozbiór”, załącznik 2. Ścisła część terenu planowanego ogrodu, obejmująca dawny ogród z 1926.
  12. ↑ a b Ogród Botaniczny. [w:] Strona internetowa US [on-line]. Uniwersytet Szczeciński. [dostęp 2022-10-13].
  13. ↑ red. Marian Ciaciura ; Katedra Taksonomii Roślin i Fitogeografii Uniwersytetu Szczecińskiego, Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej: Współczesna rola ogrodów botanicznych w ochronie środowiska przyrodniczego. Ogólnopolska konferencja dyrektorów ogrodów botanicznych i arboretów w Polsce, Szczecin, 16–17 maja 1997 r. / red. Marian Ciaciura ; Katedra Taksonomii Roślin i Fitogeografii Uniwersytetu Szczecińskiego, Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Szczecin: Oficyna In Plus, 1997, s. 103. ISBN 83-906309-3-1. NUKAT.
  14. ↑ a b Spór o ogród botaniczny. [w:] Portal Miłośników Dawnego Szczecina [on-line]. pl.wordpress.org/, 30 września 2006. [dostęp 2022-11-01].
  15. ↑ prof. dr hab. Jerzy Puchalski. Polish Academy of Sciences Botanical Garden – Center for Biological Diversity Conservation in Powsin. [dostęp 2022-10-17].
  16. ↑ Paweł Kojs, dyrektor Śląskiego Ogrodu Botanicznego: Profesor Jerzy Puchalski – dzieło i osoba – jubileusz 50-lecia pracy zawodowej. ogrod-powsin.pl, 2021-07-12. [dostęp 2022-10-08].
  17. ↑ Zezwolenie na utworzenie i prowadzenie ogrodu botanicznego. [w:] Strona internetowa Rady Ogrodów Botanicznych i Arboretów w Polsce [on-line]. [dostęp 2022-10-18].
  18. ↑ a b Doc. dr hab. Jerzy Puchalski, przewodniczący Rady Ogrodów Botanicznych w Polsce: Ogród Botaniczny. Opinia Rady Ogrodów Botanicznych. [w:] Strona internetowa Uniwersytetu Szczecińskiego [on-line]. Uniwersytet Szczeciński. [dostęp 2022-10-09].
  19. ↑ Rada programowa. [w:] Strona US Ogród Botaniczny [on-line]. Uniwersytet Szczeciński. [dostęp 2022-10-13].
  20. ↑ Prezydent wręczył nominacje profesorskie (m.in. dr hab. Marian Ciaciura – Uniwersytet Szczeciński). [w:] Nauka w Polsce [on-line]. www.prezydent.pl, 2008-06-25. [dostęp 2022-10-27].
  21. ↑ Atlas roślin. [w:] Portal edukacyjny Media Nauka [on-line]. medianauka.pl, 2022. [dostęp 2022-11-04].
  22. ↑ ed. Jaakko Jalas, Juha Suominen Committee for Mapping the Flora of Europe: Atlas Florae Europaeae: Distribution of Vascular Plants in Europe, Tomy 1-5. Committee for Mapping the Flora of Europe, 1972. ISBN 951-9108-16-5.
  23. ↑ Bogumił PAWŁOWSKI, Adam JASIEWICZ, Kazimierz BROWICZ, Marian CIACIURA: Flora polska: rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1972.
  24. ↑ Adam Zając, Marian Ciaciura: Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych chronionych w Polsce. Kraków: Pracowni chorologii komputerowej Inst. botanniki, 1997.
  25. ↑ Marian Ciaciura, Marcin Wilhelm, Marta Michałek: Bibliografia roślin naczyniowych Pomorza Zachodniego. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2007.
  26. ↑ Marian Ciaciura, Edyta Stępień. Rozmieszczenie populacji woskownicy europejskiej – Myrica gale L. i jej stan na obszarze Pobrzeża Szczecińskiego. „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego”. 14, 507, s. 53–62, 2007. 
  27. ↑ Stefan Friedrich, Janina Jasnowska. Próba rozwiązania problemu ochrony gatunkowej roślin na prywatnych użytkach rolniczych na przykładzie Bagien Rozwarowskich (Pomorze Zachodnie). „Chrońmy Przyrodę Ojczystą”. 59 (2), s. 99–104, 2003. 
  28. ↑ Myśliwy Monika, Umiastowska Marta, Ciaciura Marian. Siedliska marginalne źródliskowego odcinka Doliny Płoni ostoją chronionych, rzadkich i zagrożonych gatunków roślin naczyniowych. „Zeszyty Naukowe”, s. 163–183, 2007. Uniwersytet Szczeciński. 
  29. ↑ Źródliskowa Dolina Płoni. [w:] Informator turystyczny [on-line]. Centrum Informacji Turystycznej w Barlinku, 4 stycznia 2019. [dostęp 2022-11-12].
  30. ↑ a b Herbarium Stetinense. Uniwersytet Szczeciński. [dostęp 2022-11-13].
  31. ↑ Marian Ciaciura (1937-2011). [w:] Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie; Katalog Zbiorów NUKAT [on-line]. Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie. [dostęp 2022-10-22].
  32. ↑ Marian Cieciura w Katalogu Biblioteki Głównej US. [w:] Katalog BG US [on-line]. [dostęp 2022-11-05].
  33. ↑ Most widely held works by Marian Ciaciura. [w:] worldcat.org [on-line]. [dostęp 2022-11-05].
  34. ↑ tł. Magdalena Szmit (ul. Kwiatowa 18, Pechcin 06-400 Ciechanow): Ogród Botaniczny Uniwersytetu Wiedeńskiego. [w:] www info.botanischer-garten [on-line]. [dostęp 2022-10-30].
  35. ↑ Our future is botanic. [w:] Visit the world-famous Kew Gardens [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-10-31]. (ang.).
  36. ↑ Danuta Młoźniak: Ogrody angielskie – Oxford Botanic Garden. ogrodowisko.pl, 14 wrz 2011. [dostęp 2022-10-31].
  37. ↑ Zintegrowane wirtualne Herbarium Pomorza Herbarium Pomeranicum – digitalizacja i udostępnienie zbiorów herbariów jednostek akademickich Pomorza poprzez ich połączenie i udostępnienie cyfrowe. [w:] Strona internetowa [on-line]. Herbarium Pomeranicum, 2022-04-06. [dostęp 2022-11-12].
  38. ↑ (jp) Fot. Filip Kacalski (Uniwersytet Szczeciński). Szczecińskie herbarium – Rozmowa z prof. dr hab. Agnieszką Popielą z Wydziału Biologii Uniwersytetu Szczecińskiego. „Kurier Szczeciński, Polski Dziennik Regionalny”, 2017-11-17. Kurier Szczeciński sp. z o.o.. 
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Marian_Ciaciura&oldid=71363773”