Marian Półtoranos
 M. Półtoranos (2004) | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Narodowość |
polska |
| Dziedzina sztuki |
teatr, poezja |
| Ważne dzieła | |
|
Hrabstwo Kłodzkie, czyli w kraju Pana Boga | |
| Odznaczenia | |
| Zasłużony dla Kultury Polskiej, Zasłużony dla Ziemi Kłodzkiej, Zasłużony dla Miasta Kłodzka | |
Marian Półtoranos (ur. 7 kwietnia 1948 w Polanicy Zdroju, zm. 20 listopada 2015 w Bystrzycy Kłodzkiej) – polski animator kultury, reżyser teatralny i pedagog.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Był współtwórcą kabaretu „Pod Kasztanem” (1970), instruktorem kulturalnym i teatralnym, dyrektorem ośrodków kultury we Wrocławiu (PZL „Hydral”), Głogowie, Tarnobrzegu (WDK) i Stalowej Woli. W karierze zawodowej zdarzyło mu się również prowadzić kawiarnię, pracować jako motorniczy tramwaju, instruktor nauki jazdy, ratownik wodny i bibliotekarz[1]. Pełnił funkcje dyrektora Teatru KO-KU i Centrum Edukacji Kulturalnej oraz dyrektora artystycznego Kłodzkiego Ośrodka Kultury, szefa Międzynarodowego Festiwalu „Zderzenie”, kanclerza kapituły hrabstwa kłodzkiego, a także radnego i członka zarządu powiatu kłodzkiego[1].
Dorobek[edytuj | edytuj kod]
- Autor
Autor dwóch tomików wierszy Mój krajobraz (1981) i Przestrzenie z torów (1992) oraz opowiadań, drukowanych w almanachach i pismach literackich[1].
- Reżyseria
Spektakle pełnoobsadowe i monodramy w jego reżyserii grane były w teatrach Warszawy, Łodzi, Wrocławia, Bydgoszczy i Lublina. Otrzymywał nagrody i wyróżnienia na międzynarodowych i ogólnopolskich festiwalach teatralnych – w Belgii, Armenii, na Węgrzech, Ukrainie oraz w Zgorzelcu, Wrocławiu i Łodzi[1]. Dorobek artystyczny Mariana Półtoranosa to 87 spektakli, w tym 48 monodramów[2].
- Wydarzenia
Był pomysłodawcą i organizatorem lokalnych imprez – obchodów rocznicy konstytucji hrabstwa kłodzkiego, uroczystego wstąpienia Polski do Unii Europejskiej – otwarcia Bramy do Europy, spektaklu Bitwa o Troję czy bitwy wojsk pruskich z napoleońskimi na kłodzkiej twierdzy. Przez wiele lat organizował przedsięwzięcia na skalę ogólnopolską – Małe Zderzenie Teatrów (Festiwal Sztuk dla Młodego Widza), Festiwal Kameralistyki Młodych, finał Ogólnopolskiego Konkursu Recytatorskiego „Pegazik” i Festiwal Teatrów Jednoosobowych oraz międzynarodową – Festiwal Teatralny „Zderzenie” (do 2006 roku – międzynarodowa impreza interdyscyplinarna). Był jednym z inspiratorów powstania w 2000 roku Miejskiego Centrum Kultury w Polanicy-Zdroju[3]. Gdy w 2002 roku w Lądku-Zdroju bito rekord w smażeniu jajecznicy z 2520 jaj, Marian Półtoranos, zaproszony jako ówczesny dyrektor Centrum Edukacji Kulturalnej, mieszał potrawę drewnianym wiosłem[4].
- Wychowawca
Prowadził zajęcia teatralne i warsztaty dla dzieci i młodzieży oraz konsultacje dla kandydatów na studia aktorskie[5]. Z jego inicjatywy działały w kłodzkim liceum ogólnokształcącym klasy o profilu teatralnym. Tu i w CEK-u wychował 26 profesjonalnych aktorów grających w teatrze i filmie[1][2][6].
Nagrody i wyróżnienia[edytuj | edytuj kod]
Za działalność artystyczną i edukacyjną uhonorowany został m.in. nagrodami Ministra Kultury (czterokrotnie) i Wojewody Dolnośląskiego, medalami: Zasłużony dla Kultury Polskiej i Zasłużony dla Ziemi Kłodzkiej, a także nominacją do Paszportu „Polityki”[1][5]. Otrzymał Nagrodę za szczególne osiągnięcia reżyserskie im. Lidii Zamkow, liczne nagrody na ogólnopolskich festiwalach Teatrów Jednego Aktora w Toruniu, Piosenki Aktorskiej we Wrocławiu, Sztuki Aktorskiej w Kaliszu, Festiwalu Prapremier, Grand Prix Geras (Wrocław), Grand Prix (Kłodzko)[5].
W 2005 roku za „animację życia kulturalnego na Ziemi Kłodzkiej” został wyróżniony przez australijską fundację Polcul Foundation[7].
Pośmiertnie, w 2023 roku przyznano mu tytuł Zasłużonego dla Miasta Kłodzka[8][9]. 20 listopada 2023 roku w sali widowiskowej Kłodzkiego Ośrodka Kultury odsłonięto tablicę upamiętniającą artystę, przedstawiającą go w słynnej opasce na czole. Pomysłodawcą i fundatorem tablicy był Janusz Skrobot[9]. W odsłonięciu udział wzięli uczniowie M. Półtoranosa, m.in. Gabriela Muskała, Maciej Awiżeń, a także Zbigniew Zamachowski[10].
Niektóre spektakle w reżyserii Półtoranosa[edytuj | edytuj kod]
- Podróż do Buenos Aires. Work in Regress, Amanita Muskaria (Monika i Gabriela Muskała), prapremiera 8 grudnia 2001[11]
- Lalki, ciche moje siostry
- Portrety moich kobiet
- Zarobić na chleb
- Pożegnanie miasteczka (vel Autoportret)
- Ptasiek
- Posłuchaj
- Zderzenie
- Ibis
- Emigranci
- Strych Witkacego
- My 2 – rzecz o nietolerancji
- Ogród miłości
- Hrabstwo Kłodzkie, czyli w kraju Pana Boga
- Upadki Bunga
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f Marta Zilbert: Marian Półtoranos. W: Janusz Laska, Mieczysław Kowalcze: Popularna Encyklopedia Ziemi Kłodzkiej. T. 3 (N–S). Kłodzko-Nowa Ruda: Kłodzkie Towarzystwo Oświatowe, 2010, s. 144–145. ISBN 978-83-62337-24-8.
- ↑ a b Uroczystość z okazji odejścia na emeryturę Mariana Półtoranosa. centrum.klodzko.pl, 2014-07-31. [dostęp 2015-11-21].
- ↑ Zmarł Marian Półtoranos. teatr.polanica.pl, 2011-11-20. [dostęp 2015-11-21].
- ↑ Jajecznica z 2,5 tysiąca jaj. lo3.net.pl, 2007-07-31. [dostęp 2015-12-27].
- ↑ a b c Jacek Bomersbach: Zmarł wybitny twórca teatralny. klodzko.express-miejski.pl, 2015-11-21. [dostęp 2015-11-21].
- ↑ Kłodzko. Marian Półtoranos nie żyje. e-teatr.pl, 2011-11-20. [dostęp 2015-11-21].
- ↑ Lista laureatów od 1990 (nr 690). polcul.pl, 2011-11-20. [dostęp 2015-11-21].
- ↑ Nowi Honorowi Obywatele Kłodzka. 24klodzko.pl, 2023-10-27. [dostęp 2023-10-27].
- ↑ a b red: W Kłodzkim Ośrodku Kultury odsłonięto tablicę upamiętniającą Mariana Półtoranosa. 24klodzko.pl, 20 listopada 2023. [dostęp 2024-03-20].
- ↑ Bartosz Wojciechowski: Odsłonięcie Tablicy Pamięci Mariana Półtoranosa w Kłodzku. powiat.klodzko.pl, 2023-11-21. [dostęp 2024-03-20].
- ↑ Podróż do Buenos Aires z Gabrielą Muskałą. Dziesięć lat na scenie. culture.pl, 2011-12-11. [dostęp 2015-11-21].