Mistrz Modlitewnika Drezdeńskiego
_-_Christ_before_Caiaphas_-_Google_Art_Project.jpg) Karta z Godzinek Spinola | |
| Data urodzenia |
ok. 1450 |
|---|---|
| Data śmierci |
krótko po 1520 |
| Dziedzina sztuki | |
| Epoka |
gotyk międzynarodowy |
Mistrz Modlitewnika Drezdeńskiego (ur. ok. 1450, zm. krótko po 1520) – flamandzki malarz iluminator.
Swój przydomek zawdzięcza iluminacjom wykonanym około 1470 roku w Modlitewniku Drezdeńskim[a]. Pierwsze kroki w zawodzie stawiał w Utrechcie, gdzie ukończył szkołę. Pod koniec 1460 roku przeniósł się do Brugii. Tam tworzył pod wpływem stylu Mistrza Antoniego Burgundzkiego; stworzył nowy typ rozbudowanych miniatur pejzażowych widoczny w cyklu kalendarzowym madryckich Godzinek Voustre Demeure czy właśnie w Modlitewniku Drezdeńskim i kilku innych kodeksach. Bardzo szybko założył własny warsztat. W 1488 roku przeniósł się do Tournai koło Amiens. Około roku 1495 powrócił do Brugii, gdzie pracował aż do śmierci, która nastąpiła po roku 1520[1].
Twórczość[edytuj | edytuj kod]
Pierwsze miniatury zidentyfikowane jako prace Mistrza Modlitewnika Drezdeńskiego pochodzą z czterotomowego Manuskryptu Gruuthuse zawierającego m.in. tekst Kronik (Chroniques) francuskiego duchownego i dziejopisa Jeana Froissarta, wykonanego dla Lodewijka van Gruuthuse wespół z Mistrzem Antoniego Burgundzkiego. Stworzył kilka prac na dworze książąt Burgundii. Wykonał niektóre iluminacje w manuskrypcie Livre des tournois przeznaczonym dla René I Andegaweńskiego (większość miniatur wykonał Barthélemy d’Eyck). Ilustrował też dwa rękopisy francuskiego tłumaczenia Factorum et dictorum memorabilium libri novem (Faits et dits mémorables des romains) Waleriusza Maksymusa: jednego wykonanego dla Jeana Grosa, sekretarza księcia, drugiego dla Jana Crabbe, opata klasztoru cystersów w Ter Duinen niedaleko Brugii[2].
Po śmierci Karola Śmiałego w 1477 roku zmuszony był do zmiany klienteli na mniej zamożną. Zilustrował wówczas kilka małych modlitewników. Rozpoczął współpracę z flamandzkimi iluminatorami: Simonem Marmionem, Willemem Vrelantem, Wiedeńskim Mistrzem Marii Burgundzkiej i Gerardem Davidem. Brał udział w dekoracji Brewiarza Izabeli Katolickiej wykonanego na zlecenie Maksymiliana I, lecz jego praca została przerwana z powodu powstania we Flandrii w latach 1487-1488. W kolejnych latach tworzył w Brugii, Tournai i Amiens, gdzie wykonywał iluminacje m.in. do Godzinek Spinola[3].
Mistrz Modlitewnika Drezdeńskiego miał zdolność ukazywania z dużym humorem lub ironicznym przesłaniem scen z życia codziennego, zapełnionych postaciami o prostackich rysach twarzy, wręcz grubiańskich w wyrazie, czego przykładem są miniatury w Godzinkach Spinola. Jego prace są niezwykle barwne; wykorzystywał takie kolory jak jasny pomarańcz, zieleń morska, burgund, błękit królewski, rzadziej czerń, w różnych zaskakujących kombinacjach, co czyniło jego sztukę bardzo oryginalną[4].
Przypisywane prace[edytuj | edytuj kod]
Mistrzowi Modlitewnika Drezdeńskiego przypisuje się autorstwo miniatur w około czterdziestu manuskryptach[5].
| Pozycje zaznaczone kolorem | są w dużej mierze samodzielnymi pracami Mistrza Modlitewnika Drezdeńskiego |
| Lista dzieł przypisywanych Mistrzowi Modlitewnika Drezdeńskiego[6] | |||||
| Lp. | Tytuł obrazu | Rok powstania | Kolekcja | Uwagi | Grafika |
|---|---|---|---|---|---|
| 2 | Godzinki Jeana Carpentina | 1470 | własność prywatna | Mistrz Modlitewnika Drezdeńskiego: - 14 linijek zapisanych teksturą; - 22 pełnostronicowe miniatury; - 42 inicjały - 24 miniatury kalendarzowe[7]. |
|
| 3 | Brewiarz Brimeu | 1473 – 1477 | Bibliothèque de Genève (Comites latentes), Genewa (Ms 208) |
Mistrz Modlitewnika Drezdeńskiego: - 4 miniatury całostronicowe z inicjałami współautorzy: Mistrz Gentse Colettaleven |
|
| 4 | Księga godzinek | ok.1475 | Lizbona, Muzeum Calouste Gulbenkiana (LA 144) |
Mistrz Modlitewnika Drezdeńskiego: - 1 miniatura (fol. 52v) współautorzy: Willemem Vrelantem: 6 miniatur kalendarzowych (fol. 15v, 27v, 107v, 147v, 166v, 229v); Mistrz Fitzwilliam 268: 4 miniatury (fol. 119v, 126v, 158v, 180v); |
|
| 5 | Manuskrypt Gruuthuse (Kroniki Froissarta) |
1470-1475 | Paryż, Biblioteka Narodowa Francji (Ms 2645-2646)[8] |
Praca wykonana dla Lodewijka van Gruuthuse. Mistrz Modlitewnika Drezdeńskiego wykonał miniatury w trzeciej i czwartej księdze, ilustrując tekst Kronik Froissarta współautorzy: Mistrz Antoniego z Burgundii, Mistrz Małgorzaty z Yorku |
|
| 6 | Modlitewnik Drezdeński | 1470-1475 | Drezno, Sächsische Landesbibliothek (Ms. Dresd. A.311); Paryż, Luwr (dwa arkusze) (nr inw. 20694 i 20694bis) |
Mistrz Modlitewnika Drezdeńskiego - 28 całostronicowych miniatur 'współautor: Willem Vrelant; |
|
| 7 | Faits et dits mémorables | 1475-1480[9] | Brugia, Groot Seminarie (Ms. 159/190, 158/189, 157/188 ) Los Angeles, J. Paul Getty Museum (Ms 43) |
Dzieło Waleriusza Maksymusa w przekładzie na język francuski, wykonane na zamówienie opata Jana Crabbe | 
|
| 8 | Faits et dits mémorables | 1470-75 | Lipsk, Universitätsbibliothek (Ms Rep.I.11.b) |
Rękopis wykonany na zamówienie Jeana Grosa, zawierający francuski przekład dzieła Waleriusza Maksymusa | |
| 9 | Godzinki Colard Pingret | 1478 | Bruksela, Biblioteka Królewska Belgii (Ms II 7604 ) |
Godzinki powstały w Brugii | |
| 10 | Godzinki Saltinga | 1475-1480 | Londyn, Muzeum Wiktorii i Alberta (L 2384-1910, 1221) | Praca wykonana w Valenciennes i w Brugii współautorzy: Willem Vrelant i warsztat Mistrz Fitzwilliam 268 (fol. 85v, 97v, 153), Simon Marmion i warsztat |
|
| 11 | Godzinki Crohin-La Fontaine | 1480-1485 | Los Angeles, J. Paul Getty Museum (Ms. 23, f. 71v)[10][11], |
Mistrz Modlitewnika Drezdeńskiego: - 17 linijek pisma bastarda; - 12 półstronicowych miniatur; - 21 inicjałów; - 2 pełnostronicowe herby rycerskie[12]. |
|
| 12 | Livre des tournois | 1480-1488 | Paryż, Biblioteka Narodowa Francji (BNF Ms. fr. 2693, f. 41v, 42r) |
||
| 13 | Lekcjonarz Antoine’a Clabaulta | 1495-1500 | Paryż, Biblioteka Arsenału (Ms.661) |
Lekcjonarz został wykonany w Amiens współautor: Mistrz Antoine Clabault: - drugi zespół iluminacji. |
|
| 14 | Godzinki Huth | ok. 1480-1490 | Londyn, Biblioteka Brytyjska (Add. 38126)|[13] |
Mistrz Modlitewnika Drezdeńskiego: - 24 bordiury na kartach kalendarzowych współautorzy: Simon Marmion i pracownia: - 22 lub 24 pełnostronicowe miniatury - 50 małych miniatur Mistrz Miniatur z Houghton: 2 iluminacje Nawiedzenie i Dysputa Świętej Barbary |
|
| 15 | Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny i świętych | 1475 | Londyn, Biblioteka Brytyjska (Royal 20.B.II) |
Praca stworzona dla sir Johna Donne'a | |
| 16 | Brewiarz Izabeli Katolickiej | 1488-1497 | Londyn, Biblioteka Brytyjska (Add. Ms. 18851) |
Brewiarz powstał w Brugii i Gandawie; zawiera 172 miniatur Mistrz Modlitewnika Drezdeńskiego wykonał(w pierwszych 3/4 części brewiarza): -pojedyncze pełno-stronicowe ilustracje -32 pół-stronicowych miniatur; -48 jednokolumnowych miniatur; - 7 inicjałów; - iluminacje kalendarza współautor: Gerard David - 3 półstronicowe miniatury: Narodziny, Adoracja Marii, Święta Barbara Mistrz Jakuba IV Szkockiego - 3 półstronicowe miniatury -45 jednokolumnowych miniatur w drugiej części brewiarza (fol. 404v-495) Gerard Horenbout |
|
| 17 | Godzinki Voustre Demeure | 1475-1480 | Madryt, Biblioteca Nacional de España (Wit. 25-5) |
Mistrz Modlitewnika Drezdeńskiego: - 24 miniatury kalendarzowe współautorzy: Wiedeński Mistrz Marii Burgundzkiej Lieven van Lathem Simon Marmion |
|
| 18 | Godzinki Charlotty de Bourbon-Montpensier | 1474 – 1480 | Alnwick Castle, biblioteka księcia Northumberland (Ms. 482) |
współautorzy: Simon Marmion warsztat Mistrza Pierwszego Modlitewnika Maksymiliana I |
|
| 19 | Godzinki Louthe | 1480 | Louvain-la-Neuve, Bibliothèque de l'Université catholique de Louvain (Ms. A2) |
Godzinki wykonane dla sir Johna Donne'a Mistrz Modlitewnika Drezdeńskiego: - miniatury kalendarzowe; współautor: Simon Marmion |
|
| 20 | Godzinki Emerson White (Godzinki Houghton) | Harvard University, Houghton Library (mss. typ. 443-443-1), fol. 157[14] |
współautor: Simon Marmion |
| |
| 21 | Godzinki Jana van der Scaghe i Anny de Memere | 1480 | Nová Říše, biblioteka Norbentanów (ms 10) |
Godzinki wykonane dla Jana van der Scage i jego żony Anny de Memere Mistrz Modlitewnika Drezdeńskiego: - 13 całostronicowych miniatur |
|
| 22 | Złota Legenda (Legenda Aurea) | 1490 – 1510 | Cambridge, Fitzwilliam Museum (Ms 22) |
Praca powstała dla hrabiego Oettingen Jana II w kilku etapach: w Brugii i Amiens (1490) i w Hainaut (ok. 1510). Mistrz Modlitewnika Drezdeńskiego w 1490 wykonał samodzielnie 1 miniaturę (fol. 1) oraz 2 miniatury w sekcji 1-3 i 10 współautor: Mistrz Marguerite de Liedekerke 80 miniatur (fol. 2)[15] |
|
| 23 | Godzinki | 1490 | Cambridge, Fitzwilliam Museum (Ms 1058-1975) |
Praca powstała w Brugii | |
| 24 | Godzinki Claude’a Malle d’Amiens | własność prywatna | |||
| 25 | Godzinki Maître aux Fleurs | 1480-1485 | Paryż, Biblioteka Arsenału (Ms. 638-639) |
Praca powstawała w Brugii i Gandawie; Mistrz Modlitewnika Drezdeńskiego: - medaliony kalendarzowe |
|
| 26 | Księga godzinek | 1500–1510 | Palermo, Biblioteca Centrale della Regione Siciliana (Ms. F Museo 6) |
Mistrz Modlitewnika Drezdeńskiego - miniatury kalendarzowe |
|
| 27 | Godzinki Da Costa | ok. 1510 | Bruksela, Biblioteka Królewska Belgii (Ms. IV 1260) |
Godzinki powstały w Brugii współautorzy; Mistrz van Woodhull-Harberton (fol. 165v, 171v, 205v, 207v, 210v, 212v, 216v, 223v) Mistrz Edwarda IV (fol. 116v) |
|
| 28 | Matka Boska z Dzieciątkiem i śpiewającymi aniołami i Ukrzyżowanie | ok. 1510 | Biblioteka Książąt Czartoryskich (Ms 3019, p. 105/106 en inv. Nr. XV-Rr 1984)[16] |
| |
| 29 | Godzinki Spinola | ok. 1515–1520 | Los Angeles, J. Paul Getty Museum (Ms. Ludwig IX 18) |
Mistrz Modlitewnika Drezdeńskiego: Wizytacja (fol. 109v), Chrystus i Anna, (fol. 110r), Narodziny (fol. 119v), Chrystus przed Kajfaszem (fol. 120r) współautorzy: Gerard Horenbout Mistrz Pierwszego Modlitewnika Maksymiliana I |
_-_The_Visitation_-_Google_Art_Project.jpg)
|
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Ziemba 2008 ↓, s. 282.
- ↑ Thomas Kren: Illuminated Manuscripts from Belgium and the Netherlands in the J. Paul Getty Museum. Los Angeles: Getty Publication, 2010, s. 24.
- ↑ Kren 2003 ↓, s. 207-208.
- ↑ Master of the Dresden Prayer Book. J. Paul Getty Museum. [dostęp 2014-07-18].
- ↑ Master of the Dresden Prayer Book. Oxford Grove Art. [dostęp 2014-07-18].
- ↑ Lista prac. [dostęp 2014-07-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-07-30)].
- ↑ Kren 2003 ↓, s. 208.
- ↑ Kren 2003 ↓, s. 268.
- ↑ Kren 2001 ↓, s. 274.
- ↑ Crohin - La Fontaine Hours. J. Paul Getty Museum. [dostęp 2014-07-18].
- ↑ Arms of Marguerite Crohin. J. Paul Getty Museum. [dostęp 2014-07-18].
- ↑ Kren 2003 ↓, s. 210.
- ↑ People of Color oiEuropean Art History
- ↑ Godzinki Houghton on-line
- ↑ Fitzwilliam Museum. [dostęp 2014-07-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-07-28)].
- ↑ Średniowieczne rękopisy iluminowane z kolekcji Izabeli Czartoryskiej
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Robert Genaille: Encyklopedia malarstwa flamandzkiego i holenderskiego. Warszawa: PWN, 2001. ISBN 83-221-0686-6.
- Thomas Kren, Scot McKendrick: Illuminating the Renaissance: The Triumph of Flemish Manuscript Painting in Europe. Oxford University Press, 2003. ISBN 978-0892367030.
- Antoni Ziemba: Sztuka Burgundii i Niderlandów 1380–1500. Sztuka dworu burgundzkiego oraz miast niderlandzkich. T. I. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, 2008. ISBN 978-83-235-0443-6.