Monastyr Sołowiecki

Monastyr Sołowiecki
Соловецкий монастырь
Państwo	Rosja
Obwód	archangielski
Miejscowość	Sołowieck(inne języki)
Kościół	Rosyjski Kościół Prawosławny
Rodzaj klasztoru	monaster
Eparchia	stauropigia
Namiestnik	biskup odincowski Porfiriusz (Szutow)
Klauzura	nie
Typ monasteru	męski
Założyciel klasztoru	św. German Sołowiecki, św. Sawwacjusz Sołowiecki, św. Zozym Sołowiecki
Data budowy	1429
Data zamknięcia	po 1917
Data reaktywacji	1990
	Położenie na mapie obwodu archangielskiego Monastyr Sołowiecki
	Położenie na mapie Rosji Monastyr Sołowiecki
	65,0244°N 35,7106°E/65,024444 35,710556
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Monastyr Sołowiecki, Sołowiecki Monastyr Przemienienia Pańskiego (ros. Cоловецкий монастырь, Спасо-Преображе́нский Солове́цкий монасты́рь) – stauropigialny rosyjski klasztor prawosławny, położony na Wyspach Sołowieckich między lądowym Jeziorem Świętym a Zatoką Pomyślności na Morzu Białym.

Historia

Monastyr był największą twierdzą w północnej części Imperium Rosyjskiego. Klasztor został założony pod koniec 1429 przez mnichów Germana i Sawwacjusza z monastyru św. Cyryla Biełozierskiego. Głównym twórcą klasztoru był jednak św. Zozym.

W XV i XVI wieku klasztor przeżywał swój rozkwit, rozwijał działalność handlową, stając się tym samym centrum gospodarczym i politycznym w całym regionie Morza Białego. Handlowano głównie solą uzyskiwaną z wód morza metodą opracowaną przez ojca Tarazjusza i owocami morza – głównie ostrygami hodowanymi przez św. Tryfona. Rozwijało się rybołówstwo, wydobycie mik i pereł. Archimandryci klasztoru byli mianowani przez cara i patriarchę.

W latach 1537–1565 ihumenem klasztoru był Filip II, późniejszy metropolita Moskwy.

W XVII wieku w klasztorze było 350 mnichów i pracowało 600–700 pracowników, rzemieślników i chłopów. W latach 50. i 60. XVII w. klasztor stanowił jedną z twierdz staroobrzędowców.

Osobny artykuł: Powstanie sołowieckie.

W 1694 monastyr odwiedził Piotr Wielki. W drugiej połowie lipca 1711 ukazem Piotra I unicki biskup łucki Dionizy Żabokrzycki został za odmowę powrotu do prawosławia skazany na dożywotnie więzienie w monasterze, gdzie następnie zmarł.

Po przewrocie bolszewickim (rewolucji październikowej) w latach 1923–1939 klasztor służył za obóz koncentracyjny OGPU/NKWD (Sołowiecki Obóz Specjalnego Przeznaczenia (SŁON)(inne języki)) dla więźniów politycznych, w którym zginęło kilkanaście tysięcy ludzi. Obóz sołowiecki posłużył jako prototyp dla systemu łagrów Gułag, rozwiniętego po 1929. Pod koniec 1923 w obozie znajdowało się 2557 więźniów, na początku 1931 już 71 800. W kolejnych latach liczba więźniów spadła do 19 tysięcy (1933). W 1937 obóz został zaadaptowany na więzienie NKWD. W 1939 miejscowość Sołowki stała się bazą szkoleniową marynarki wojennej^[2].

W 1967 na terenie monastyru powstało Muzeum Sołowieckie. W 1983 wyspę opuściło wojsko, a archipelag otrzymał status rezerwatu. W 1990 w mury klasztoru powrócili mnisi Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej.

Architektura

Klasztor otoczony był dwukilometrowym kamiennym murem z siedmioma bramami, zbudowany z głazów o wadze dochodzącej do 14 ton i grubości do 8 metrów. Monastyr składał się z dwóch soborów – soboru Zaśnięcia Matki Bożej z refektarzem i soboru Przemienienia Pańskiego (wybudowanego w latach 1556–1564), największego obiektu monastyru strawionego pożarem w 1923. Sobory były połączone ze sobą długą, zadaszoną galerią. Na terenie zabudowań znajdowało się ponadto pięć cerkwi m.in. cerkiew Świętego. Mikołaja (1834), a za nią kościół Świętej Trójcy, odrębna dzwonnica (kołokolnia), siedem baszt zwanych odpowiednio: Nikolskaja, Kwasowariennaja, Powariennaja, Archangielskaja, Biełaja, Priadilnaja Basznia, młyn wodny z początku XVII wieku, refektarz oraz liczne budynki gospodarcze i mieszkalne. Wewnątrz znajdują się liczne pasaże i krużganki. W podziemiach klasztoru znajdują się lochy i kazamaty^[3]^[4].

Przypisy

Linki zewnętrzne

Muzeum
Monastyr Sołowiecki: strona oficjalna ros.
Monastyr Sołowiecki: Solovki-UNESCO On-line. solovki.museum.ru. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-04-15)].
Artykuł o Monastyrze Sołowieckim Historia, zabytki, dojazd
Zdjęcia z klasztoru

[1] Предстоятель Русской Церкви совершил Литургию в храме вмч. Никиты в Старой Басманной Слободе г. Москвы и возглавил хиротонию архимандрита Порфирия (Шутова) во епископа Одинцовского. patriarchia.ru, 8 września 2019. [dostęp 2019-09-09]. (ros.).

[2] Tomasz Kizny, Czas Imperium, 1997.

[3] Andrzej Ostoja-Solecki, Po powrocie z SOŁOWEK.

[4] Kornel: moje podróże, Wyspy Sołowieckie.

[1]

[2]

[3]

[4]