Mstów (województwo małopolskie)
49°47′35″N 20°14′32″E/49,793056 20,242222| wieś | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
442[2] |
| Strefa numeracyjna |
18 |
| Kod pocztowy |
34-620[3] |
| Tablice rejestracyjne |
KLI |
| SIMC |
0430456 |
Położenie na mapie gminy Jodłownik  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu limanowskiego  | |
| 49°47′35″N 20°14′32″E/49,793056 20,242222[1]
| |
Mstów – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie limanowskim, w gminie Jodłownik. Według danych z 2011 roku wieś liczyła 507 mieszkańców[4].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Jak podaje strona Gminy, Mstów ma wedle wszelkiego prawdopodobieństwa rodowód średniowieczny, z pierwszą wzmianką o nim z 1408 roku[5]. Jednak Słownik geograficzny Królestwa Polskiego cytuje zapis Mstow in terra Czirziciensi w dokumencie z 1405 roku[6]. Słownik onomastyczny „Nazwy miejscowe Polski” nie proponuje etymologii nazwy wsi, odnotowując warianty Mstow (1405 i późniejsze), Mstowo (1409), Msthow (1529) i Mstów (1885 i późniejsze) i podając, że źródła potwierdzają wahanie rodzaju gramatycznego nazwy[7].
Mstów od swego zarania stanowił własność rycerską. W XV i XVI wieku jego właścicielami była rodzina Mstowskich herbu Szreniawa. Wśród nich był dobrodziej klasztoru Cystersów w Szczyrzycu (1505) Janusz z Mstowa. Kolejnymi właścicielami byli Stanisław Zborowski herbu Jastrzębiec, który wszedł w jej posiadanie w końcówce XVI wieku oraz Gąsiorowscy herbu Pilawa w XVII wieku. W późniejszym okresie jej właściciele się zmieniali, aż w XIX wieku trafiła w ręce rodziny Popielów[5].
Tereny na których leży Mstów należały do kasztelanii wojnickiej (od wczesnego średniowiecza do poł. XV wieku), a następnie czchowskiej (do końca XVI wieku), a potem do 1772 roku do powiatu szczyrzyckiego. Pod względem administracji kościelnej, aż do 1925 roku Mstów nieprzerwanie był w parafii w Górze Świętego Jana. Wtedy struktura parafialna została zmieniona, w wyniku czego części Mstowa należały odtąd do dwóch parafii: w Krasnem-Lasocicach i w Jodłowniku. Zdaniem niektórych źródeł w XV i XVI wieku Mstów przynajmniej częściowo należał do parafii w Szczyrzycu[5].
W 1884 roku Mstów liczył 349 mieszkańców, z czego katolików było 327 oraz wyznania mojżeszowego 22. Składał się wówczas z dwóch posad, z których większa liczyła 203 morgi gruntów ornych, 20 mórg łąk i ogrodów, 32 morgi lasu i 42 morgi pastwisk; posada mniejsza miała 220 mórg gruntów ornych, 33 morgi łąk i ogrodów, 18 mórg lasu i 37 mórg pastwisk. We wsi działała gminna kasa pożyczkowa[8].
Od końca XVIII wieku do lat dwudziestych XX stosowany był znak napieczętny sołectwa Mstów: na tarczy przedstawiony był mostek nad potokiem, a na nim postać mężczyzny w kapeluszu z uniesioną lewą ręką[5]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa nowosądeckiego.
Struktura przestrzenna wsi[edytuj | edytuj kod]
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0430462 | Kamieniec | część wsi |
| 0430479 | Mokra | część wsi |
| 0430485 | Zarzecze | część wsi |
| 0430491 | Zielona | część wsi |
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
Obiekt wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[11].
- Park dworski. Część parku skreślona wraz z częścią strefy ochrony widokowej decyzją z dnia 01.09.2015 roku.
Inne zabytki[edytuj | edytuj kod]
- Pod ochroną konserwatorską znajdują się 4 drewniane budynki mieszkalne (jeden z końca XIX wieku i cztery z pierwszej ćwierci XX wieku, w tym jeden ze stodołą) oraz murowana kapliczka przydrożna domkowa z XIX wieku[12].
Obiekty w miejscowości[edytuj | edytuj kod]
Szkoła Podstawowa im. Juliusza Słowackiego w Mstowie wywodzi swoje istnienie od jednoklasowej szkoły ludowej, o której najstarszy przekaz pochodzi z 1909 roku[13].
Przyroda[edytuj | edytuj kod]
We wsi Rada Gminy w 2008 zaplanowała utworzenie użytku ekologicznego „obejmującego odcinek naturalnie wykształconych meandrów potoku z dobrze zachowanym płatem zbiorowiska łęgowego, wierzbowo-topolowego (w runie liczny, chroniony gatunek kopytnika pospolitego) oraz fragment naturalnie ukształtowanego koryta z ciekawym odsłonięciem ściany skalnej z warstwowym układem łupków i piaskowców oraz żwirową łachą”[14].
Religia[edytuj | edytuj kod]
Wierni Kościoła rzymskokatolickiego mieszkający w poszczególnych częściach wsi należą do trzech parafii: w Górze Świętego Jana, w Krasnem-Lasocicach i w Jodłowniku[15].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 84040
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 798 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Wieś Mstów w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2019-05-29], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ a b c d Włodzimierz Chorązki, Historia i tradycje [online], Portal Gminy Jodłownik [dostęp 2019-05-27].
- ↑ Mstów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 2: Januszpol – Wola Justowska, Warszawa 1902, s. 360.
- ↑ Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk, Nazwy miejscowe Polski, Kazimierz Rymut (red.), wyd. 1, t. 7. Mą - N, Kraków: Wydawnictwo Pandit, s. 282, ISBN 978-83-88866-48-7, OCLC 436278729 [dostęp 2019-05-28].
- ↑ Mstów, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 780.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy [online], wuoz.malopolska.pl [dostęp 2023-12-04].
- ↑ Uchwała nr XXIII/150/08 Rady Gminy Jodłownik z dnia 26 listopada 2008 r. w sprawie zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Gminy Jodłownik [online], BIP Gminy Jodłownik, s. 126 [dostęp 2019-05-29].
- ↑ Nasza historia [online], Strona Szkoły Podstawowej im. Juliusza Słowackiego w Mstowie [dostęp 2019-05-28] [zarchiwizowane z adresu 2019-05-28].
- ↑ Uchwała nr XXIII/150/08 Rady Gminy Jodłownik z dnia 26 listopada 2008 r. w sprawie zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Gminy Jodłownik [online], BIP Gminy Jodłownik, s. 115 [dostęp 2019-05-29].
- ↑ Parafie w diecezji tarnowskiej [online], Portal diecezji tarnowskiej [dostęp 2019-05-28].
| Wsie | |
|---|---|
| Integralne części wsi |
|
