Góra Świętego Jana (wieś)
49°48′11″N 20°11′46″E/49,803056 20,196111| wieś | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
450 m n.p.m. |
| Liczba ludności (2022) |
319[2] |
| Strefa numeracyjna |
18 |
| Kod pocztowy |
34-623[3] |
| Tablice rejestracyjne |
KLI |
| SIMC |
0430090 |
Położenie na mapie gminy Jodłownik  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu limanowskiego  | |
| 49°48′11″N 20°11′46″E/49,803056 20,196111[1]
| |
Góra Świętego Jana – wieś (dawniej miasto) w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie limanowskim, w północnej części gminy Jodłownik.
Góra Świętego Jana uzyskała lokację miejską w 1417 roku, zdegradowana przed 1500 rokiem[4]. Wieś duchowna Szczyrzycka Góra, własność opactwa cystersów szczyrzyckich położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie szczyrzyckim województwa krakowskiego[5]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa nowosądeckiego. Integralne części miejscowości: Kałuże, Pawłówki, Plac, Pobręczyn, Słotwina[6].
Nazwa wsi[edytuj | edytuj kod]
Istnieje legenda, dotycząca Góry Świętego Jana. W czasach, kiedy przez okoliczne szczyty (m.in. Ciecień, Grodzisko) prowadził kupiecki szlak bursztynowy z południa Europy, na górze Grodzisko wybudowany był gród. Podróżujący ówcześni monarchowie często się tam zatrzymywali na odpoczynek. Podczas jednego takiego postoju, król Polski, obserwując panoramę z Grodziska, podziwiał Beskid Wyspowy. Patrząc na pobliską górkę, stwierdził, iż przypomina mu ściętą głowę św. Jana Chrzciciela. Stąd też przyjęła się nazwa dla obecnej wioski powstałej na górze.
Części wsi[edytuj | edytuj kod]
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0430108 | Kałuże | część wsi |
| 0430114 | Pawłówki | część wsi |
| 0430120 | Plac | część wsi |
| 0430137 | Pobręczyn | część wsi |
| 0430143 | Słotwina | część wsi |
Historia[edytuj | edytuj kod]
Prawdopodobnie w I połowie XII wieku powstała parafia w oparciu o kościółek w Górze Świętego Jana. Niewykluczone jest, że założycielami kościółka byli benedyktyni z Tyńca. Kres grodów, a być może i pierwotnego kościoła w Górze Świętego Jana położyli Tatarzy (Mongołowie). Nie ma pewności, kiedy się to stało, prawdopodobny jest rok 1259. W roku 1417 król Władysław Jagiełło podjął próbę założenia na gruntach Góry św. Jana królewskiego miasta i nadał wiosce przywileje oparte na prawie magdeburskim. Miasto w Górze św. Jana jednak nie powstało. Nie są jasne okoliczności, dla których mieszkańcy nie wykorzystali tej szansy. Odwiedzający dziś wioskę turyści mogą zwrócić uwagę na kształt jej centrum: charakterystyczny dla architektury miasta rynek wioski ma elementy wciąż przypominające o tym niewykorzystanym przywileju.
W grudniu 1914 roku w okolicach miejscowości wojska austriacki i rosyjskie toczyły ciężkie walki podczas bitwy pod Limanową.
W dzisiejszych czasach Góra Świętego Jana słynie z nowoczesnych sadów jabłoniowych. Rozwinęły się one w okolicach wsi ze względu na występujący tu specyficzny mikroklimat. Góra św. Jana wspólnie z rejonem Łącka stanowi małopolskie zagłębie owocowe. Sadownictwo na przestrzeni lat stale się doskonaliło.
Turystyka[edytuj | edytuj kod]
Znajdująca się w Beskidzie Wyspowym i położona na wzniesieniu miejscowość ma duże walory widokowe. Z odkrytych terenów rozciąga się szeroka panorama. Widoczne są doskonale nie tylko pobliskie wzniesienia Śnieżnicy, Wierzbanowskiej Góry, Ciecienia i Grodziska, ale również Łopień i inne. Przez miejscowość przebiega rowerowa trasa Małopolskiego Szlaku Owocowego.
Religia[edytuj | edytuj kod]
Góra Świętego Jana, prawdopodobnie od XII wieku posiada samodzielną parafię rzymskokatolicką pw. Ścięcia św. Jana Chrzciciela. Zlikwidowano ją pod koniec XVIII wieku, ale przywrócono w 1935 roku.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 35776
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 326 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 32-33.
- ↑ Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 2008, s. 102.
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ KSNG: Wykaz urzędowych nazw miejscowości i ich części. opublikowany [w:] Dz.U. z 2013 r. poz. 200 ze zmianami w Dz.U. z 2015 r. poz. 1636. [dostęp 2018-01-06]. (pol.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Góra św. Jana (z Pobręczynem), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 687.
| Wsie | |
|---|---|
| Integralne części wsi |
|
