Niezapominajka polna

Niezapominajka polna
	; Morfologia
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rodzina	ogórecznikowate
Rodzaj	niezapominajka
Gatunek	niezapominajka polna
	Nazwa systematyczna
	Myosotis arvensis (L.) Hill; Veg. syst. 7:55. 1764
Synonimy
	Myosotis intermedia Link;
	Myosotis intermedia Link;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Niezapominajka polna (Myosotis arvensis (L.) Hill) – gatunek rośliny należący do rodziny ogórecznikowatych^[4]. Znana też jako niezapominajka pośrednia^[5].

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Gatunek pochodzenia śródziemnomorsko-irano-turańskiego. W Europie Środkowej pojawił się już w epoce brązu^[6]. Szeroko rozprzestrzenił się po całym świecie. Obecnie poza Australią i Antarktydą występuje na wszystkich kontynentach i na licznych wyspach. W Ameryce Północnej i Europie szeroko rozprzestrzeniony, na północy sięga po Grenlandię i archipelag Svalbard^[7]. W Polsce pospolity na całym niżu i w niższych położeniach gór. We florze Polski ma status archeofita^[6].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Łodyga: O wysokości 15-40 cm, pojedyncza lub rozgałęziona w dolnej części, wzniesiona lub pokładająca się, kanciasta, odstająco, szorstko owłosiona^[6].
Liście: Odziomkowe na ogonkach, zebrane w rozetę, owalne. Zamierają podczas kwitnienia rośliny. Liście łodygowe siedzące, równowąskolancetowate^[6].
Liścienie: Wyrastające na krótkich ogonkach, szerokojajowate, o lekko spłaszczonym i wciętym wierzchołku. Wyraźnie owłosione^[8].
Kwiaty: Zebrane w gęsty, krótki i bezlistny sierpik o przylegająco owłosionej głównej osi i szypułkach kwiatów. Kielich o długości do 1,5 mm zbudowany z lancetowatych, haczykowato owłosionych działek. Korona początkowo różowa, potem niebieska. Ma krótką rurkę i 5 płatków o średnicy 2-4 mm. Wewnątrz korony znajdują się osklepki^[6].
Owoce: Brunatne lub czarne, błyszczące, jajowate z ostrymi brzegami 3-graniaste rozłupki. Wyrastają na szypułce około 2-3 razy dłuższej od kielicha^[8].
Gatunki podobne: Niezapominajka polna od innych gatunków niezapominajek odróżnia się mniejszymi kwiatami, pędami rozgałęziającymi się przy samej ziemi oraz szorstkimi i odstającymi włoskami. Ponadto wytwarza kwiaty nawet na najniżej położonych pędach bocznych, co wśród niezapominajek jest rzadkością^[9]. Najbardziej podobne gatunki niezapominajek to niezapominajka piaskowa (Myosotis stricta) i niezapominajka pagórkowa (Myosotis ramosissima). Mają krótsze szypułki^[6].

Kwiatostan
Kwiat
Owoc
Nasiono
Łodyga

Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]

Rozwój: Roślina jednoroczna, w sprzyjających warunkach także bylina, hemikryptofit. Kwitnie od kwietnia do października^[10], zapylana jest przez owady (głównie pszczoły, muchówki i motyle), Nasiona rozsiewane są głównie przez wiatr (autochoria), czasami jednak także przez zwierzęta – szorstkie nasiona mogą przyczepiać się do ich sierści (ektozoochoria). Jedna roślina wytwarza około 500 do 1000 nasion, które zachowują zdolność kiełkowania przez 2 lata^[9]. Optymalna temperatura kiełkowanie wynosi 12-20 °C^[8].
Siedlisko: Siedliska ruderalne i segetalne; nieużytki, ugory, tereny kolejowe, ścierniska, zręby i pola uprawne. Rośnie zarówno na lekkich, jak i ciężkich glebach^[6]. Jest chwastem szczególnie w uprawach zbóż ozimych, rzepaku, buraków i kukurydzy^[8]. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Cl. Stellarietea mediae^[11].
Genetyka: Liczba chromosomów 2n =52, (36,48, 54, 66). Tworzy mieszańce z niezapominajką leśną, n. pagórkową i n. piaskową^[10].
Korelacje międzygatunkowe: Na niezapominajce polnej pasożytują niektóre gatunki grzybów: Golovinomyces cynoglossi wywołujący mączniaka prawdziwego, Entyloma fergussonii, Ramularia cerinthes emend grzybopodobny lęgniowiec Peronospora myosotidis wywołujący mączniaka rzekomego i żeruje pluskwiak Sehirus luctuosus^[12].

Szkodliwość i zwalczanie[edytuj | edytuj kod]

Jest w uprawach dość częstym chwastem, ale zazwyczaj o małej szkodliwości. Na zaniedbanych uprawach może jednak silnie się rozmnożyć i stać się uciążliwa. Zapobiega się temu poprzez prawidłowe zabiegi agrotechniczne. Wiosenne bronowanie i jesienna podorywka łatwo usuwa siewki niezapominajki. Większe rośliny w uprawach można wyrwać ręcznie. Należy usuwać chwasty z nieużytków i terenów przylegających do pół uprawnych. Ważne jest, by materiał siewny pozbawiony był nasion chwastów, a kompost i obornik używane do nawożenia pól dobrze przefermentowane. W uprawach na niewielkich powierzchniach można ograniczyć ilość chwastów ściółkowaniem^[9].

Jeśli jednak pojawi się w dużej ilości, należy ją zwalczać chemicznie. Jest wrażliwa na większość znajdujących się w herbicydach substancji czynnych. Zarejestrowano liczne preparaty przeznaczone do zwalczania maruny. Zwalczają one także liczne gatunki innych chwastów. Preparaty te zawsze należy stosować zgodnie z zaleceniami zawartymi na etykiecie preparatu i w odpowiedniej fazie rozwojowej, zarówno rośliny użytkowej jak i chwastu^[9].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-22] (ang.).
↑ The Plant List. [dostęp 2018-01-24].
↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
↑ Jakub Mowszowicz: Pospolite rośliny naczyniowe Polski. Wyd. czwarte. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 365. ISBN 83-01-00129-1.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Barbara Sudnik-Wójcikowska: Rośliny synantropijne. Warszawa: Multico, 2011. ISBN 978-83-7073-514-2. OCLC 948856513.
↑ Discover Life Maps. [dostęp 2018-01-24].
↑ ^a ^b ^c ^d Horst Klaaβen, Joachim Freitag: Profesjonalny atlas chwastów. Limburgerhof: BASF Aktiengeselschaft, 2004.
↑ ^a ^b ^c ^d Niezapominajka polna – opis, ciekawostki i zwalczanie w uprawach. [dostęp 2018-01-24].
↑ ^a ^b Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
↑ Malcolm Storey: Convolvulus arvensis L. (Field Bindweed). [w:] BioInfo (UK) [on-line]. [dostęp 2018-02-28].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-22] (ang.).

[tpl-3] The Plant List. [dostęp 2018-01-24].

[checklist2002-4] Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.

[mowszowicz79-5] Jakub Mowszowicz: Pospolite rośliny naczyniowe Polski. Wyd. czwarte. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1979, s. 365. ISBN 83-01-00129-1.

[sudnik-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Barbara Sudnik-Wójcikowska: Rośliny synantropijne. Warszawa: Multico, 2011. ISBN 978-83-7073-514-2. OCLC 948856513.

[discover-7] Discover Life Maps. [dostęp 2018-01-24].

[horst-8] Horst Klaaβen, Joachim Freitag: Profesjonalny atlas chwastów. Limburgerhof: BASF Aktiengeselschaft, 2004.

[zwalczanie-9] Niezapominajka polna – opis, ciekawostki i zwalczanie w uprawach. [dostęp 2018-01-24].

[rutkowski-10] Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.

[matuszkiewicz-11] Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

[bioinfo-12] Malcolm Storey: Convolvulus arvensis L. (Field Bindweed). [w:] BioInfo (UK) [on-line]. [dostęp 2018-02-28].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]