Nasibina
37°04′N 41°13′E/37,066667 41,216667 Mapa Mezopotamii z zaznaczonym położeniem najważniejszych asyryjskich miast, w tym miasta Nasibina | |
| Państwo | |
|---|---|
Położenie na mapie Turcji  | |
| 37°04′N 41°13′E/37,066667 41,216667
| |
Nasibina (asyryjska Naṣībīna[1], klasyczne Nisibis, współczesne Nusaybin[2]) – w 1 połowie I tys. p.n.e. miasto w północnej Mezopotamii, w rejonie górnego biegu Chaburu, u południowych podnóży gór Kasziari (wsp. Tur Abdin), na obszarze zajmowanym wcześniej przez królestwo Hanigalbat[2]. Zajmowało strategiczną pozycję na ważnej drodze łączącej północną Mezopotamię z wybrzeżem Morza Śródziemnego[1][2].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Asyryjski król Adad-nirari II (911-891 p.n.e.) wspomina w swych rocznikach o pokonaniu Nur-Adada, króla Nasibiny, pochodzącego z aramejskiego plemienia Temanitów, w trakcie swych wypraw wojennych w 901 i 900 r. p.n.e.[2] Zwycięstwa te nie były jednak najwyraźniej decydujące, gdyż król ten zmuszony był poprowadzić jeszcze jedną wyprawę wojenną przeciw Nasibinie w 896 r. p.n.e.[2] Tym razem armia asyryjska dotarła pod samo miasto, obległa je i zdobyła[2]. Nur-Adad został pojmany i jako zakładnik wysłany do Asyrii, a Nasibina wraz z innymi miastami w regionie przyłączona została do państwa asyryjskiego[1][2]. Za rządów Tukulti-Ninurty II (890-884 p.n.e.), syna i następcy Adad-nirari II, Nasibina była bazą wypadową armii asyryjskiej w trakcie ostatniej znanej wyprawy tego władcy poprowadzonej przez niego w rejon środkowego biegu Eufratu[2]. W 1 połowie IX w. p.n.e. Nasibina przyłączona została do prowincji naczelnego dowódcy wojsk (turtanu), a następnie, po podboju przez Salmanasara III (858-824 p.n.e.) królestwa Bit-Adini, stała się osobną prowincją (w asyryjskich listach i kronikach eponimów jako urzędnik limmu w 852 r. p.n.e. wymieniany jest już gubernator prowincji Nasibina o imieniu Szamasz-abua)[1][2]. Począwszy od panowania Szamszi-Adada V (823-811 p.n.e.) gubernatorzy Nasibiny pojawiają się już regularnie w asyryjskich listach i kronikach eponimów (byli urzędnikami limmu w 815, 800, 782, 774, 746, 736 i 715 r. p.n.e.)[1]. Prowincja ta wzmiankowana jest w dwóch dekretach królewskich Adad-nirari III (810-783 p.n.e.)[1]. Znanych jest też kilka listów wysłanych przez Taklak-ana-beli, gubernatora zarządzającego Nasibiną w końcu VIII w. p.n.e., do asyryjskiego króla Sargona II (722-705 p.n.e.)[2]. W 612 r. p.n.e. Nasibina została zdobyta i splądrowana przez babilońskiego króla Nabopolassara[2].
Miasto to zaczyna pojawiać się ponownie w źródłach pisanych z okresu hellenistycznego, kiedy to, pod nazwą Antiochia Mygdonia, było przez pewien czas częścią imperium Seleukidów[2]. W II i I w. p.n.e., pod nazwą Nisibis, stało się częścią królestwa Partów i armeńskiego imperium Artaksydów[2]. Ze źródeł pisanych wynika, iż miasto to wciąż jeszcze istniało w okresie rzymskim i bizantyńskim[2].
Asyryjscy gubernatorzy Nasibiny
[edytuj | edytuj kod]Asyryjscy gubernatorzy Nasibiny znani z asyryjskich list i kronik eponimów:
- Szamasz-abua – pełnił urząd eponima w 852 r. p.n.e.[3][4];
- Szarru-hattu-ipel – pełnił urząd eponima w 815 r. p.n.e.[3][5];
- Szep-Isztar – pełnił urząd eponima w 800 r. p.n.e.[3][5];
- Iluma-le’i – pełnił urząd eponima w 782 r. p.n.e.[3][6];
- Isztar-duri – pełnił urząd eponima w 774 r. p.n.e.[3][6];
- Nergal-nasir – pełnił urząd eponima w 746 r. p.n.e.[3][7];
- Ninurta-ilaja – pełnił urząd eponima w 736 r. p.n.e.[3][7];
- Taklak-ana-beli – pełnił urząd eponima w 715 r. p.n.e.[3][8]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f Radner K., Provinz. C, w: Reallexikon..., s. 52.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n hasło Nisibis, w: Bryce T., The Routledge..., s. 513-514.
- ↑ a b c d e f g h Assyrian Eponym List. oracc.museum.upenn.edu. [dostęp 2014-10-29]. (ang.).
- ↑ Glassner J.-J., Mesopotamian..., s. 167.
- ↑ a b Glassner J.-J., Mesopotamian..., s. 169.
- ↑ a b Glassner J.-J., Mesopotamian..., s. 171.
- ↑ a b Glassner J.-J., Mesopotamian..., s. 173.
- ↑ Glassner J.-J., Mesopotamian..., s. 175.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- hasło Nisibis, w: Bryce T., The Routledge Handbook of the Peoples and Places of Ancient Western Asia, Routledge 2013, s. 513-514.
- Glassner J.-J., Mesopotamian Chronicles, Society of Biblical Literature, Atlanta 2004.
- Radner K., Provinz. C, w: Reallexikon der Assyriologie, tom XI (Prinz, Prinzessin - Samug), Walter de Gruyter, Berlin - New York 2006-2008, s. 42-68.