Naukowa i Akademicka Sieć Komputerowa – Państwowy Instytut Badawczy

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Naukowa i Akademicka Sieć Komputerowa – Państwowy Instytut Badawczy
Ilustracja
Siedziba NASK przy ul. Kolskiej 12 w Warszawie
Państwo

 Polska

Siedziba

Warszawa

Adres

ul. Kolska 12

Data założenia

1991

Forma prawna

instytut badawczy

Dyrektor

Wojciech Pawlak

Nr KRS

0000012938

Zatrudnienie

770

Dane finansowe
Przychody

~ 100 000 000 PLN

Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Naukowa i Akademicka Sieć Komputerowa – Państwowy Instytut Badawczy”
Ziemia52°15′04,1″N 20°58′33,1″E/52,251139 20,975861
Strona internetowa
Dawna siedziba NASK przy ul. Wąwozowej 18 w Warszawie

Naukowa i Akademicka Sieć Komputerowa – Państwowy Instytut Badawczy[1] (NASK) – instytut badawczy znajdujący się przy ul. Kolskiej 12 w Warszawie.

NASK pełni funkcję rejestru domen internetowych (DNS).pl, domen ENUM (dla +48) oraz oferuje usługi teleinformatyczne (IP transit, dostęp do Internetu, sieci VPN, usługi VoIP oraz usługi WiMAX).

Działalność[edytuj | edytuj kod]

NASK powstała wiosną 1992 r. przy Uniwersytecie Warszawskim jako zespół koordynacyjny ds. rozwoju akademickich sieci komputerowych (dokładna nazwa: Zespół Koordynacyjny Naukowej i Akademickiej Sieci Komputerowej przy Uniwersytecie Warszawskim). Zespół ten odegrał istotną rolę w podłączeniu Polski do Internetu: nawiązanie po raz pierwszy łączności przy użyciu protokołu IP pomiędzy Instytutem Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego a Centrum Komputerowym Uniwersytetu w Kopenhadze nastąpiło 17 sierpnia 1991 r.

Od 1993 r. NASK działa jako jednostka badawczo-rozwojowa prowadząca badania naukowe i prace rozwojowe w zakresie telekomunikacji, teleinformatyki, sieci i usług teleinformatycznych; od dnia 1 października 2010 r. NASK jest instytutem badawczym. NASK jest jednocześnie operatorem telekomunikacyjnym oferującym dostęp do szerokopasmowego Internetu, budowę i utrzymanie sieci korporacyjnych, telefonię klasyczną i telefonię IP, kolokację, hosting, usługi wideokonferencji. Wśród klientów NASK znajdują się instytucje akademickie i naukowe, urzędy administracji państwowej oraz sektor biznesowy. NASK jest członkiem konsorcjum PIONIER, wnosząc istotny wkład merytoryczny w jego prace.

NASK pełni funkcję „registry” – krajowego rejestru nazw internetowych w domenie .pl. Uruchomienie w 2003 r. systemu automatycznej rejestracji domen poprzez protokół EPP (Extensible Provisioning Protocol) umożliwiło wprowadzenie tzw. programu partnerskiego w zakresie rejestracji i utrzymywania nazw domen. Program partnerski NASK jest rozwiązaniem działającym według znanego na świecie modelu określanego jako „registry-registrar”. NASK (registry) udostępnia swoim partnerom (registrars) możliwość samodzielnego rejestrowania nazw domenowych w krajowym rejestrze.pl. Partnerem NASK może zostać każda firma, która spełnia wymagane warunki techniczne i formalne. Program partnerski umożliwia abonentom wybór najbardziej atrakcyjnej oferty; mogą oni wybierać usługodawcę spośród wielu polskich i zagranicznych firm oferujących tego rodzaju usługi. Obecnie 100% wszystkich rejestracji domen dokonywanych jest przez partnerów NASK, wśród których największy udział w rynku mają firmy: Home.pl i NetArt. W trzecim kwartale 2014 r. prowadzony przez NASK rejestr domeny.pl przekroczył 2,5 miliona aktywnych nazw w DNS[2]. Z kolei w drugim kwartale 2015 r. odnotowano najwyższą średnią liczbę nowych rejestracji w dotychczasowej historii domeny.pl[3].

W 2003 r. NASK jako jeden z pierwszych rejestrów na świecie wprowadził obsługę domen ze znakami narodowymi (Internationalized Domain Names). Także w 2003 r. z inicjatywy NASK powstał przy Polskiej Izbie Informatyki i Telekomunikacji sąd polubowny do rozstrzygania sporów związanych z rejestracją i utrzymywaniem domen *.pl. Oprócz samej rejestracji domen NASK oferuje takie usługi jak „Wait List Service” – tzw. „opcja” umożliwiająca wykupienie na trzy lata pierwszeństwa do rejestracji domeny w wypadku, gdyby uległa ona usunięciu, czy „Domain Name Tasting” – usługa polegająca na rejestracji domeny na okres 14 dni w celu przetestowania jej atrakcyjności.

Od grudnia 2011 r. do czerwca 2012 r. trwał prowadzony przez NASK, trzyetapowy proces udostępniania w Polsce domeny.pl zabezpieczonej przez protokół DNSSEC[4]. W pierwszym etapie jego wdrażania nastąpiło przekazanie przez NASK zarządzanych przez siebie domen w formie zabezpieczonej przy pomocy DNSSEC. Drugi etap obejmował uruchomienie przez IANA skrótu z klucza kryptograficznego podpisującego domenę.pl do systemu nazw domenowych. Wdrożenie zakończyło się 4 czerwca przyjmowaniem od abonentów rekordów DS. Wprowadzenie DNSSEC miało utrudnić cyberprzestępcom podszywanie się pod oryginalną witrynę internetową i kierowanie internautów do identycznej lub bardzo podobnej, specjalnie przygotowanej przez nich strony internetowej.

NASK jest członkiem FIRST, TERENA oraz CENTR, co daje mu m.in. prawo pośredniego ingerowania w działania systemu DNS.

W ramach NASK powstał w 1996 r. pierwszy w Polsce zespół reagowania na zagrożenia w sieci (Computer Emergency Response Team) działający pod nazwą CERT Polska. Do zadań CERT Polska należy rejestracja, obsługa i klasyfikacja incydentów naruszających bezpieczeństwo sieci, prowadzenie badań oraz publikacja raportów na temat bezpieczeństwa polskich zasobów Internetu połączona z szeroką działalnością informacyjną i szkoleniową. CERT Polska bierze udział w wielu międzynarodowych projektach i wspiera udział NASK w realizacji unijnego programu „Safer Internet”. Z inicjatywy tego zespołu powstał przy NASK punkt kontaktowy ds. zwalczania nielegalnych treści w Internecie – Dyżurnet.pl.

Od kilkunastu lat NASK oraz działający w jego ramach zespół CERT Polska są organizatorami Konferencji na temat bezpieczeństwa teleinformatycznego SECURE[5]. W jej trakcie omawiane są najnowsze zagrożenia sieciowe i aktualne trendy w cyberbezpieczeństwie. Konferencja jest przeznaczona dla administratorów, członków zespołów bezpieczeństwa oraz praktyków z tej dziedziny.

W NASK działa Polskie Centrum Programu „Safer Internet” powołane w 2005 r. w ramach programu zainicjowanego przez Komisję Europejską. Polskie Centrum tworzą NASK oraz Fundacja Dzieci Niczyje (FDN). Program Komisji Europejskiej „Safer Internet” (uruchomiony w 1999 r.) ma na celu promocję bezpiecznego korzystania z nowych technologii i Internetu wśród dzieci i młodzieży oraz działanie na rzecz zwalczania nielegalnych treści i spamu w Internecie. Od 2005 r. do programu włączona została problematyka związana z zagrożeniami wynikającymi z użytkowania telefonów komórkowych, gier on-line, wymianą plików P2P i innymi formami komunikacji on-line w czasie rzeczywistym (czaty i komunikatory). Polskie Centrum Programu „Safer Internet” podejmuje szereg kompleksowych działań na rzecz bezpieczeństwa dzieci i młodzieży korzystających z Internetu i nowych technologii. Partnerem większości realizowanych przez Centrum projektów jest Fundacja Orange. Jednym z wydarzeń organizowanych przez Polskie Centrum Programu Safer Internet jest Międzynarodowa Konferencja „Bezpieczeństwo dzieci i młodzieży w Internecie”[6]. Jej uczestnikami są przedstawiciele sektora edukacyjnego, organizacji pozarządowych, wymiaru sprawiedliwości i organów ścigania oraz dostawców usług i treści internetowych. Oprócz tego NASK wspólnie z Fundacją Dzieci Niczyje co roku prowadzi obchody Dnia Bezpiecznego Internetu[7], których centralnym punktem jest konferencja dla przedstawicieli sektora edukacyjnego i profesjonalistów pracujących z dziećmi.

W Laboratoriach Biometrii NASK prowadzone są badania na rozwojem i zastosowaniem biometrii w celu automatycznej identyfikacji i weryfikacji tożsamości.

W dniu 25 kwietnia 2016 instytut zmienił siedzibę, przenosząc się z budynku przy ul. Wąwozowej 18 do nowego budynku przy ul. Kolskiej 12[8] w Warszawie. W 2017 r. NASK uzyskała status państwowego instytutu badawczego[9]. Na mocy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 26.01.2018 r. do instytutu został z dniem 1.02.2018 r. wcielony Instytut Maszyn Matematycznych[10][11].

Ataki hakerskie[edytuj | edytuj kod]

Serwer NASK stał się obiektem pierwszego poważnego ataku hakerskiego w Polsce, którynastąpił 31 grudnia 1995 roku. Na stronie głównej NASK pojawił się napis „Niezwykle Aktywna Siatka Kretynów”. Grupa hakerska Gumisie, która dokonała ataku, protestowała przeciwko podniesieniu cen za dostęp do Internetu[12].

Drugi atak został przeprowadzony w nocy z 25 na 26 października 1997 roku, także przez grupę Gumisie. Na stronę NASK wstawiono mapę Polski z zaznaczonymi 33 miastami. Były to linki prowadzące do zaszyfrowanych danych z hasłami dostępowymi do wielu serwerów[13].

Sprawa opcji walutowych[edytuj | edytuj kod]

W czerwcu 2009 roku ujawniono fakt prowadzenia przez NASK inwestycji w opcje walutowe. W efekcie nietrafionych decyzji biznesowych NASK stracił około 14 mln złotych, a ówczesny dyrektor Naukowej i Akademickiej Sieci Komputerowej – Maciej Kozłowski – został w trybie nagłym odwołany przez prof. Barbarę Kudrycką, Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego[14]. Na wniosek Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego prokuratura rozpoczęła śledztwo, mające na celu wyjaśnienie szczegółów sprawy[15][16]. Sprawa oparła się o Sąd Najwyższy, który uchwałą o sygnaturze III CZP 89/14 z 26 listopada 2014 roku uznał umowę między NASK-iem i bankiem za nieważną[17]. W uchwale Sąd Najwyższy stwierdził, że zarówno działanie NASK, jak i podmiotu pozwanego było sprzeczne z ustawą. Jak podkreślono, strona pozwana pozostawała w pełni świadoma, że NASK swoim działaniem złamał zakaz ustawowy, czym naruszyła zasady współżycia społecznego.

Zmiany na stanowisku dyrektora[edytuj | edytuj kod]

W lipcu 2009 roku prof. Barbara Kudrycka, minister nauki i szkolnictwa wyższego, odwołała w trybie nagłym ówczesnego dyrektora NASK Macieja Kozłowskiego. Powodem jej decyzji było podejrzenie wystąpienia nieprawidłowości związanych z inwestycjami NASK w opcje walutowe[14]. Do czasu wyboru nowego dyrektora funkcję tę pełnił prof. Krzysztof Malinowski. Zwycięzcą konkursu na stanowisko dyrektora NASK został Michał Chrzanowski, który z dniem 16 listopada 2009 r. rozpoczął pełnienie tej funkcji[18]. Jego kadencja zakończyła się w 2014 roku. Wtedy też minister nauki i szkolnictwa wyższego ogłosił konkurs na dyrektora NASK. Jego zwycięzcą został ponownie Michał Chrzanowski, który 15 listopada 2014 roku rozpoczął drugą kadencję.

W marcu 2016 r. dyrektor Michał Chrzanowski – na 3 lata przed zakończeniem swojej drugiej kadencji – ogłosił rezygnację z zajmowanego stanowiska[19]. Do pełnienia funkcji kierownika instytutu z dniem 1 kwietnia 2016 przez Ministra Cyfryzacji wyznaczony został zastępca dyrektora, Wojciech Kamieniecki[20].

We wrześniu 2018 roku Wojciech Kamieniecki został odwołany ze stanowiska dyrektora NASK. Powodem odwołania Kamienieckiego miał być brak porozumienia co do obsługi elektronicznego poboru opłat (viaTOLL, e-myto).

Obowiązki p.o. dyrektora przejął Krzysztof Silicki.

Dyrektorzy NASK[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Art 1. pkt. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 czerwca 2017 r. w sprawie nadania Naukowej i Akademickiej Sieci Komputerowej statusu państwowego instytutu badawczego (Dz.U. z 2017 r. poz. 1193).
  2. ↑ Aktualności, NASK, 18 listopada 2014 [zarchiwizowane 2016-03-10].
  3. ↑ Aktualności, NASK, 28 sierpnia 2015 [zarchiwizowane 2015-11-05].
  4. ↑ Od 4 czerwca witryny WWW w domenie.pl są bezpieczniejsze | Aktualności o polskiej nauce, badaniach, wydarzeniach, polskich uczelniach i instytutach badawczych. naukawpolsce.pap.pl. [dostęp 2015-10-30].
  5. ↑ SECURE 2015. www.secure.edu.pl. [dostęp 2015-10-30].
  6. ↑ IX Międzynarodowa Konferencja – saferinternet.pl. www.saferinternet.pl. [dostęp 2015-10-30].
  7. ↑ Dzień Bezpiecznego Internetu – saferinternet.pl. www.saferinternet.pl. [dostęp 2015-10-30].
  8. ↑ Aktualności, NASK, 28 kwietnia 2016 [zarchiwizowane 2016-05-01].
  9. ↑ Rządowe Centrum Legislacji, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 czerwca – Dziennik Ustaw, dziennikustaw.gov.pl [dostęp 2017-09-05].
  10. ↑ Rządowe Centrum Legislacji, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 26 stycznia – Dziennik Ustaw, www.dziennikustaw.gov.pl [dostęp 2018-03-05].
  11. ↑ NASK, Instytut Maszyn Matematycznych wzmocni potencjał badawczy NASK, NASK [zarchiwizowane 2019-07-31].
  12. ↑ Gumisie czyli hakerstwo po polsku, rmf24.pl [dostęp 2023-02-15].
  13. ↑ Haker jako potencjalne zagrożenie dla twoich danych, Informacja Niejawna [dostęp 2023-02-15].
  14. ↑ a b NASK stracił miliony na opcjach walutowych. wiadomosci.dziennik.pl. [dostęp 2015-10-30].
  15. ↑ http://wiadomosci.dziennik.pl/wydarzenia/artykuly/154687,nask-stracil-miliony-na-opcjach-walutowych.html NASK stracił miliony na opcjach walutowych – Wydarzenia – Dziennik.pl.
  16. ↑ NASK: 14 milionów strat przez księgowego? – Biznes, Finanse i Prawo, di.com.pl [dostęp 2017-11-25].
  17. ↑ Uchwała Sądu Najwyższego. [dostęp 2015-10-30].
  18. ↑ Dyrekcja, Rada Naukowa, NASK [zarchiwizowane 2015-10-23].
  19. ↑ NASK: Michał Chrzanowski nie będzie już szefem. Puls HR, 2016-03-31. [dostęp 2016-03-31].
  20. ↑ Dyrekcja, Rada Naukowa, NASK [zarchiwizowane 2016-03-31].

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Operatorzy telekomunikacyjni w Polsce
Istniejący
Nieistniejący
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Naukowa_i_Akademicka_Sieć_Komputerowa_–_Państwowy_Instytut_Badawczy&oldid=69600171”