Nerpa bajkalska
| ||
| Pusa sibirica[1] | ||
| (Gmelin, 1788) | ||
| ||
| Systematyka | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | zwierzęta | |
| Typ | strunowce | |
| Podtyp | kręgowce | |
| Gromada | ssaki | |
| Podgromada | żyworodne | |
| Infragromada | łożyskowce | |
| Rząd | drapieżne | |
| Podrząd | psokształtne | |
| Rodzina | fokowate | |
| Rodzaj | nerpa | |
| Gatunek | nerpa bajkalska | |
| Synonimy | ||
| ||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | ||
 | ||
| Zasięg występowania | ||
| ||
Nerpa bajkalska[3], foka bajkalska[4] (Pusa sibirica[5]) – endemiczny gatunek drapieżnego ssaka z rodziny fokowatych, występujący w jeziorze Bajkał[6], blisko spokrewniony z nerpą obrączkowaną i nerpą kaspijską.
Opis[edytuj | edytuj kod]
Dorosły osobnik osiąga długość do 1,5 m (samice) - 1,6 m (samce) i masa do 150 kg [7] w przypadku samców i 110 kg w przypadku samic. Futro na grzbiecie jest szarobrunatne, reszta ciała jaśniejsza. Odżywia się rybami, głównie gołomianką, byczkiem i Leocottus kesslerii [8], przy czym sumaryczny udział obu gatunków gołomianki w diecie foki sięga 90% [9]. Rozmnaża się na krach lodowych w okresie koniec lutego - marzec. Gody od schyłku lutego do początku maja. Ciąża trwa 11 miesięcy. Młode całkowicie białe, po 6 tygodniach ich futerko ciemnieje. Okres karmienia 1,5 do 3 miesięcy. Dojrzałość płciową osiągają w wieku 4-6 lat (samice), a samce rok do dwóch lat później. Rosną do 19 lat, a żyją do 56 lat, choć blisko 80% populacji stanowią osobniki do 9 lat włącznie. W populacji przeważają samice (58%). W wodzie może pływać z prędkością do 20 km/h, płynąc pod wodą musi się wynurzać co 20-25 minut[10].
Jej aktualna liczebność jest niewielka na skutek długotrwałej eksterminacji prowadzonej do lat 80 XX w. Zabijano rocznie do 8000 sztuk. Dodatkowo w 1987-88 r. wybuchła wśród fok epizootia, doprowadzając do śmierci wielu osobników. Na przełomie lat 80/90 XX w. według danych Instytutu Limnologicznego AN ZSRR populacja foki bajkalskiej liczyła 70 tys. osobników [11]. Współcześnie szacuje się populację na 80-100 tys. sztuk [12]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Pusa sibirica, w: Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Pusa sibirica. Czerwona księga gatunków zagrożonych (IUCN Red List of Threatened Species) (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 154. ISBN 978-83-88147-15-9.
- ↑ Kowalski i in. 1991 ↓, s. 81.
- ↑ Pierwotnie opisana pod nazwą Phoca sibirica - od 2003 zaliczana do rodzaju Pusa (Wozencraft in Wilson & Reeder, 2005)
- ↑ Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Pusa sibirica. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 23 września 2009]
- ↑ przeciętna masa ciała 50 kg, powyżej 100 kg ważą pojedyncze samce, dane o wadze za: A.A. Ananin, A.I. Frejdberg, T.L. Ananina: Bajkał, Barguzinskij zapowiednik. Fotoalbum (Байкал, Баргузинский заповедник). Moskwa: Wyd. Cepruss i Wyd. Siewiernyje prostrory, 1993.
- ↑ Кутырев И.А., Пронин Н.М. Паспорт байкальской нерпы // Байкальская нерпа: Паспорт и библиография / РАН. Сибирское отд-ние. Ин-т общей и экспериментальной биологии. Сост.: И.А. Кутырев, Н.М. Пронин, Л.С. Имихелова, Е.А. Петров, Е.А. Кузьмина. Отв. Ред.: Т.П. Добоева, С.Г. Щепин. – Улан-Удэ, 2006. – str. 9-11. [1]
- ↑ * Позвоночные животные России: большая голомянка
- ↑ A.A. Ananin, A.I. Frejdberg, T.L. Ananina: Bajkał, Barguzinskij zapowiednik. Fotoalbum (Байкал, Баргузинский заповедник). Moskwa: Wyd. Cepruss i Wyd. Siewiernyje prostrory, 1993, s. 30.
- ↑ A.A. Ananin, A.I. Frejdberg, T.L. Ananina: Bajkał, Barguzinskij zapowiednik. Fotoalbum (Байкал, Баргузинский заповедник). Moskwa: Wyd. Cepruss i Wyd. Siewiernyje prostrory, 1993, s. 31.
- ↑ Кутырев И.А., Пронин Н.М. Паспорт байкальской нерпы // Байкальская нерпа: Паспорт и библиография / РАН. Сибирское отд-ние. Ин-т общей и экспериментальной биологии. Сост.: И.А. Кутырев, Н.М. Пронин, Л.С. Имихелова, Е.А. Петров, Е.А. Кузьмина. Отв. Ред.: Т.П. Добоева, С.Г. Щепин. – Улан-Удэ, 2006. – s. 9-11. [2]
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- K. Kowalski, A. Krzanowski, H. Kubiak, G. Rzebik-Kowalska, L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
- Кутырев И.А., Пронин Н.М. Паспорт байкальской нерпы // Байкальская нерпа: Паспорт и библиография / РАН. Сибирское отд-ние. Ин-т общей и экспериментальной биологии. Сост.: И.А. Кутырев, Н.М. Пронин, Л.С. Имихелова, Е.А. Петров, Е.А. Кузьмина. Отв. Ред.: Т.П. Добоева, С.Г. Щепин. – Улан-Удэ, 2006. – str. 9-11. [3]