Nierozłączka rudogłowa

Nierozłączka rudogłowa

Agapornis fischeri
Reichenow, 1887
Dwa osobniki nierozłączki rudogłowej na żerdzi
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	papugowe
Rodzina	papugi wschodnie
Podrodzina	damy
Plemię	Agapornithini
Rodzaj	Agapornis
Gatunek	nierozłączka rudogłowa
Kategoria zagrożenia (CKGZ)
bliski zagrożenia
Zasięg występowania
występuje przez cały rok      introdukowany

Nierozłączka rudogłowa, nierozłączka Fischera (Agapornis fischeri) – gatunek małego ptaka z rodziny papug wschodnich (Psittaculidae) występujący w Afryce Wschodniej. Bliski zagrożenia wyginięciem, często spotykany w hodowlach.

Gatunek bardzo odporny i adaptatywny (z wyjątkiem niskich temperatur), często zdarza mu się skutecznie wywalczać przestrzeń i miejsca do lęgów w rywalizacji z większymi ptakami.

Istnieją w hodowlach mutacje barwne tej podstawowej odmiany (np. mutacja niebieska, żółta i lutino), jednak nieliczne w porównaniu z uzyskanymi z innych gatunków nierozłączek.

Nazywane są nierozłączkami (ang. lovebirds) z powodu silnie afiliatywnych zachowań przejawianych względem partnerów. Nierozłączki zwykle spędzają czas siedząc razem, muskając sobie nawzajem piórka, gruchając do siebie i wymieniając czułości. Łatwe i raczej bezproblemowe w jednogatunkowej hodowli, ptaki te nie wymagają dużej wiedzy od właściciela i dobrze nadają się dla początkujących hodowców papug.

Systematyka

Gatunek został opisany naukowo w 1887 roku przez niemieckiego ornitologa Antona Reichenowa, który nazwał go na cześć współodkrywcy, Gustava Fischera. Nie wyróżnia się podgatunków. Nierozłączka rudogłowa w przeszłości bywała czasem łączona w jeden gatunek z nierozłączką czarnogłową (A. personatus), sporadycznie także z nierozłączką krasnogłową (A. lilianae) i czarnolicą (A. nigrigenis).

Zasięg występowania

Afryka Wschodnia – północna Tanzania, m.in. okolice Jeziora Wiktorii i Park Narodowy Serengeti. Zalatuje też do Rwandy i Burundi. Z powodu przerzedzenia na oryginalnych stanowiskach wywołanego nielegalnym odłowem, obecnie spotyka się je głównie na terenach gęsto zalesionych, w małych koloniach liczących 4–5 ptaków. Introdukowane populacje żyją w miastach Tanga i Dar es Salaam na wybrzeżu Tanzanii oraz w Kenii – w Mombasie, Nairobi, Athi River, Naivashy i Isiolo. Niewielka introdukowana populacja zamieszkuje także miejscowość Saint-Jean-Cap-Ferrat w południowo-wschodniej Francji, jednak hybrydyzacja z również introdukowaną nierozłączką czarnogłową i kilka surowych zim znacząco zredukowały liczebność tych papug i według danych z roku 2016 gatunek ten nie będzie w stanie się tu utrzymać.

Morfologia

Ubarwienie nierozłączki rudogłowej

Długość ciała ok. 15 cm, masa ciała 42–58 g, tułów dość krępy, ogon krótki. Korpus w kolorze jasnej zieleni. Na skrzydłach upierzenie szmaragdowo-zielone z ciemniejszymi lotkami. Łeb i szyja żółto-pomarańczowo-czerwone. Głowa proporcjonalnie duża w stosunku do reszty ciała. Ogon o barwie ciemnozielonej, z kuprem niebiesko-fioletowym. Kolor dzioba – intensywnie czerwony. Oczy duże, czarne z białą obwódką nagiej skóry dookoła. Cztery przeciwstawnie ustawione palce, skóra nóg szaro-różowa.

Dymorfizm płciowy

U nierozłączek rudogłowych jest brak różnic w upierzeniu i wielkości, rozróżniane są jedynie po kształcie czaszki (dłuższa i niżej wysklepiona u samców) oraz na podstawie możliwego szerszego rozstawienia kości łonowych u odbywających lęgi samic (już w okresie dojrzałości). Niektóre źródła donoszą o odrobinę mniej jaskrawym ubarwieniu samiczek.

Wygląd młodych

Młode nierozłączki tej odmiany można odróżnić od starych po mniej intensywnym, matowym ubarwieniu i małej czarnej plamce na górnej połowie dzioba, przy woskówce (plamka znika po ok. 2 miesiącach od wyjścia z budki lęgowej). U młodych papug biała obwódka skórna wokół oka powinna być nieco cieńsza.

Ekologia i zachowanie

Głos

Gatunek hałaśliwy. Nierozłączki rudogłowe wydają szeroką gamę odgłosów, od ćwierkania, szczebiotania i wysokich skrzeków po gwizdy i trele.

Długość życia

10–15 lat

Sezon lęgowy

Jaja z kolekcji muzealnej

W naturze w okolicach maja – lipca, jednak u nierozłączek trzymanych w niewoli lęgi mogą wystąpić także w innych miesiącach. W naturze gniazdują w naturalnych zagłębieniach w skałach, drzewach, budynkach, zasiedlają też porzucone gniazda innych gatunków.

Hodowla

Psychika

Nierozłączka rudogłowa w locie

Nierozłączki rudogłowe są towarzyskie, ciekawskie i aktywne. To ptaki inteligentne, łatwo uczą się prostych sztuczek, choć ich zdolności naśladowania mowy są niewielkie. Wymagają dużo stymulacji i poświęcania uwagi przez właściciela, inaczej łatwo popadają w nudę i przejawiają działania destrukcyjne. Nierozłączkom rudogłowym należy zapewnić dużo zabawek i możliwości interakcji z otoczeniem. Uwielbiają „eksplorować” otoczenie dziobem, w związku z czym ważne jest, aby nie miały dostępu do substancji szkodliwych. Ich dewastacyjne skłonności lepiej przekierować na wszelkiego rodzaju gryzaki dla papug i świeże gałązki drzew i krzewów, które bardzo lubią obgryzać.

Klatka

Nierozłączki rudogłowe na żerdzi, widoczne mutacje lutino (pomarańczowo-żółta) i niebieska

Powinna być ustawiona w ruchliwej części domu, jednak nie bezpośrednio na słońcu z uwagi na ryzyko przegrzania ptaków. Dla pary wymagana długość boku to 60 cm. Jeszcze większe powinny być klatki służące do rozmnażania nierozłączek. Papużki te są bardzo aktywne, w związku z czym należy zadbać o umieszczenie w klatce co najmniej 2 żerdzi ustawionych niedaleko ścianek, aby ptaki mogły przefruwać między nimi i zażywać odrobinę ruchu.

Rozród

W niewoli notorycznie zdarza im się zabierać budki lęgowe nawet większym papugom. Parom zapewnić należy drewniane budki lęgowe o wymiarach 15×15×20 cm, mocując budkę w górnym narożniku klatki. Zazwyczaj do lęgów przystępują ptaki mające 12 miesięcy. W niewoli samica składa zwykle 3–8 jaj, z których po 23 dniach wykluwają się młode (zdolne do latania po 38–42 dniach).

Żywienie

Podstawowym pokarmem są mieszanki ziaren (ok 65–80%), koniecznie uzupełniane o dodatki warzywne (15–30%, składające się z zieleniny, strąków, kolb kukurydzy, itd.) i owocowe (5%, np. kawałeczki jabłka, winogrona, melona). Można również podawać kiełki, proso i ryż. Nierozłączki karmione tylko ziarnem z czasem podupadają na zdrowiu. Dla młodych papużek albo podczas lęgów dietę warto uzupełnić o gotowane, poszatkowane jajko lub gotowe pokarmy zawierające jajka (np. mieszanki jajeczne czy kolby z dodatkiem jajka).

Uwagi

Coraz powszechniej uważa się, że trzymanie papug pojedynczo jest właściwe. Nie jest to prawdą z prostej przyczyny – papugi w naturze żyją w stadach, parach. Hodowane samotnie cierpią z braku partnera, fizycznie i psychicznie: często okaleczają się. Krzyczą i są sfrustrowane. Życie razem z drugą papugą tego samego gatunku poprawia życie ptaków domowych w każdej sferze bytu.

Status

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje nierozłączkę rudogłową za gatunek bliski zagrożenia (NT – Near Threatened). W 1987 roku była najczęściej spotykanym ptakiem w handlu międzynarodowym, a intensywny odłów doprowadził do znacznych spadków liczebności populacji na wolności. W 1995 odłów na eksport został zakazany. Na handel przeznacza się obecnie osobniki urodzone i odchowane w niewoli. Liczebność populacji na wolności szacuje się na 290 205 – 1 002 210 osobników. Trend liczebności populacji uznaje się za spadkowy. Papuga ta została wpisana do Załącznika II konwencji waszyngtońskiej.

Linki zewnętrzne

• Zdjęcia, nagrania głosów i krótki film. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
• Fischer's Lovebird. [w:] Animal-World [on-line]. (ang.).