Niesamowita Słowiańszczyzna: fantazmaty literatury

Ten artykuł należy dopracować:

→ poprawić styl – powinien być encyklopedyczny.
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Niesamowita Słowiańszczyzna: fantazmaty literatury – książka autorstwa Marii Janion z 2006 roku. W roku 2007 znalazła się na liście finalistów literackiej nagrody Nike.

Słowiańska tożsamość

Książka dotyczy Polski i jej słowiańskiej tożsamości. Analizując kulturowe i świadomościowe konsekwencje chrztu Polski, autorka sięga do świadomości pogańskich korzeni naszej historii (Stara baśń Kraszewskiego, motywy wampiryczne u Mickiewicza i inne). Szuka w kulturze i literaturze minionych epok, a także współczesnej, odnośników do słowiańskiego rodowodu Polaków. Zauważa, jak wiele z tych powiązań na przestrzeni dziejów uległo wyparciu^{[styl do poprawy]}, przytacza słowa XIX-wiecznego historyka i etnografa Zoriana Dołęgi-Chodakowskiego: „Od wczesnego polania nas wodą [...] kształcąc się na wzór obcy, staliśmy się na koniec sami sobie cudzymi”^{[potrzebny przypis]}. Ta wyparta świadomość pogańsko-słowiańskich korzeni wywarła przemożny wpływ na polską literaturę i tożsamość, stała się źródłem wielu fantazmatycznych obrazów i lęków. Zdarzało się nieraz, że fantazmaty te ulegały przeobrażeniu w panslawistyczne lub nacjonalistyczno-faszystowskie przekonania.

Wobec innych narodów

Maria Janion odwołuje się do pojęcia orientalizmu, korzystając z modelu stworzonego przez Edwarda Saida^[1], tworzy nową wizję Polski jako państwa postkolonialnego. W tym kontekście analizuje mit Kresów, stosunek Polaków do Rosji i Rosjan (Imperium Ryszarda Kapuścińskiego, Wilczy notes Mariusza Wilka, Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną Doroty Masłowskiej). Pokazuje rozdarcie Polaków pomiędzy Wschodem a Zachodem i zakorzenienie w kręgu wzajemnej niższości i wyższości.

Przypisy

↑ Edward Said, Orientalizm, wyd I: tł. Witold Kalinowski, wstęp Zdzisław Żygulski jun., Warszawa 1991, PIW, s. 471, seria Biblioteka Myśli Współczesnej, ISBN 83-06-01974-1; wyd II: tł. Monika Wyrwas-Wiśniewska. Poznań 2005, Wydawnictwo Zysk i S-ka, s. 512, ISBN 83-7298-647-9 (Orientalism 1978)

Bibliografia

Maria Janion: Niesamowita Słowiańszczyzna: fantazmaty literatury. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 2007. ISBN 978-83-0804080-5.

[1] Edward Said, Orientalizm, wyd I: tł. Witold Kalinowski, wstęp Zdzisław Żygulski jun., Warszawa 1991, PIW, s. 471, seria Biblioteka Myśli Współczesnej, ISBN 83-06-01974-1; wyd II: tł. Monika Wyrwas-Wiśniewska. Poznań 2005, Wydawnictwo Zysk i S-ka, s. 512, ISBN 83-7298-647-9 (Orientalism 1978)

[1]