Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną
| Autor | |||
|---|---|---|---|
| Typ utworu |
powieść | ||
| Wydanie oryginalne | |||
| Miejsce wydania | |||
| Język | |||
| Data wydania | |||
| Wydawca | |||
| |||
Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną – debiutancka powieść Doroty Masłowskiej wydana w 2002 roku, opowiadająca o relacjach dresiarza „Silnego” z kobietami. Książka spotkała się z szerokim zainteresowaniem w polskim środowisku literackim.
Opis powieści
[edytuj | edytuj kod]Akcja powieści toczy się w mieście położonym blisko morza[1]. Książka opowiada o dresiarzu Andrzeju „Silnym” Robakowskim i jego relacjach z kobietami[2][3]. Z jego perspektywy jest prowadzona narracja[3][4]. Powieść rozpoczyna się od rozpadu jego związku z Magdą[3]. Będąc w osiedlowym barze, Silny dowiaduje się, że na mieście miała wybuchnąć wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną oraz że Magda go rzuca[5]. Wędrując po mieście, spotyka się z różnymi kobietami: Andżelą, Nataszą i Alą[6]. Silny, nie mogąc poradzić sobie ze swoimi problemami, ucieka się do alkoholu i amfetaminy[7].
Ostatnią poznaną przez Silnego kobietą jest policyjna protokolantka Dorota Masłoska, będąca jednocześnie alter ego autorki powieści[8]. Masłoska prowadzi przesłuchanie Silnego po tym, jak ten wraz z „Lewym” zostali aresztowani po festynie z okazji Dnia bez Ruska[9][8]. Silny początkowo próbuje uwieść Masłoską, jednak dochodzi do wniosku, że z urzędniczką policyjną musi być w jakiś sposób spokrewniony[10]. Widząc, że Masłoska pod wpływem szału tworzy świat, w którym żyje, zaczyna bać się protokolantki[11]. Po wyjściu z komisariatu uderza głową w mur, po czym trafia do szpitala[12]. Po odzyskaniu przytomności rozmawia z Nataszą i Andżelą, które przyszły go odwiedzić w szpitalu. Będąc hospitalizowanym, ponownie rozmawia z Masłoską, która przy Silnym uczy się do matury poprawkowej[13]. Masłoska, która zostaje pozbawiona języka, pozbawia życia Silnego, odłączając go od aparatury podtrzymującej życie i przejmując jego język[14]. Po zabójstwie narrację nad powieścią przejmuje Masłoska[14].
Język, którym posługują się bohaterowie powieści, pełen jest błędów językowych, wulgaryzmów i nieskładnych zdań[5][15]. Mowa bohaterów jest jednocześnie bezpośrednia, wolna od snobizmu, hipokryzji i poprawności politycznej. W slangu dostrzegalne są zapożyczenia z programów telewizyjnych, czasopism i propagandy politycznej[5]. Bohaterowie książki są podatni na ksenofobię, homofobię i mizoginizm, nie są uodpornieni na manipulację ze strony polityków[16]. Bohaterowie nie ufają zarówno „Ruskim”, jak i światu zachodniemu[17]. Symbolem nienawiści do obcych są tytułowi, bliżej nieokreśleni „Ruscy”. Obecne w powieści sprzeczne światopoglądy stanowią próbę znalezienia swojego „ja” przez bohaterów książki[18].
Okoliczności powstania powieści
[edytuj | edytuj kod]Według obiegowej opinii Wojna polsko-ruska pod flagą biało czerwoną została napisana w ciągu miesiąca, gdy Masłowska przygotowywała się do egzaminu maturalnego[19]. Prace nad powieścią rozpoczęły się 1 maja 2002 roku. Tytuł powieści został zapożyczony[20]. W wywiadzie dla „Polityki” Masłowska opowiedziała, że podczas pobytu w jednym z wejherowskich pubów rozmawiała z pewnym chłopakiem, który opowiadał jej o spotkaniu ze skinem, który stwierdził, że właśnie toczy się wojna polska-ruska pod flagą biało-czerwoną[20][21].
Książka została wydana w sierpniu 2002 roku w wydawnictwie „Lampa i Iskra Boża” należącym do Pawła Dunina-Wąsowicza. Masłowska i Dunin-Wąsowicz po raz pierwszy spotkali się przed majem 2002 roku. Przed wydaniem Wojny polsko-ruskiej „Lampa i Iskra Boża” wydały pierwsze utwory Masłowskiej. W pierwszych dniach maja 2002 roku Masłowska przesłała do Dunina-Wąsowicza pierwsze fragmenty Wojny polsko-ruskiej. Wydawca zafascynowany komizmem powieści zachęcił Masłowską do kontynuowania prac. Nadsyłane fragmenty Dunin-Wąsowicz prezentował znajomym. Pracę nad powieścią ukończono pod koniec czerwca 2002 roku. Dunin-Wąsowicz jako redaktor nie dokonał gruntownych zmian, przekonując autorkę wyłącznie do zmiany kilku akapitów na początku i końcu powieści[20]. W momencie wydania książka była reklamowana hasłem Pierwsza w Polsce powieść dresiarska[20][22].
Odbiór
[edytuj | edytuj kod]Powieść odniosła sukces komercyjny. Do końca 2002 roku sprzedano ok. 40 tys. egzemplarzy książki[23]. Kolejne wydania ukazały się w latach: 2007, 2009 i 2013[24].
Książka spotkała się z szerokim odzewem oraz wzbudziła kontrowersje. Jerzy Pilch na łamach „Polityki” napisał, że wydanie powieści stanowiło wydarzenie literackie. Docenił u Masłowskiej dojrzałość pisarską, pokreślił również jej zdolność do rozpruwania, nicowania, rozbijania na miazgę języka i tworzenia z tej miazgi języka swoistego[23]. W tygodniku „Nie” ukazała się nieprzychylna recenzja powieści, a redaktor naczelny czasopisma – Jerzy Urban – bezskutecznie próbował przekonać Masłowską do współpracy. Marta Sawicka na łamach tygodnika „Wprost” skrytykowała tzw. salon warszawski, który wyraził zachwyt nad książką. W jednej z recenzji opublikowanej w „Tygodniku Powszechnym” uznano, że zainteresowanie powieścią szybko minie[23].
Autorka początkowo cieszyła się z dużego zainteresowania jej powieścią. Po czasie uznała, że popularność książce zaszkodziła, ponieważ adresatami książki jest ograniczona grupa czytelników, której nie przeszkadzają wulgarność, afabularność i specyficzne poczucie humoru[23].
W 2003 roku Dorota Masłowska otrzymała za książkę Paszport „Polityki”. W uzasadnieniu podkreślono, że nagroda została przyznana za oryginalne spojrzenie na polską rzeczywistość oraz twórcze wykorzystanie języka pospolitego[25]. Decyzja o przyznaniu pisarce nagrody spotkała się z mieszanymi uczuciami ze strony redakcji tygodnika. Swoją krytykę publicznie wyraził Ludwik Stomma w jednym ze swoich felietonów[23]. Ponadto książka była nominowana do Nagrody Literackiej „Nike”[26].
Sukces Masłowskiej przyczynił się do zwiększenia zainteresowania pisarzami, którzy akcje swoich powieści osadzali w czasach współczesnych, m.in.: Agnieszką Drotkiewicz, Małgorzatą Rejmer, Mirosławem Nahaczem i Jakubem Żulczykiem[23].
Książka została przetłumaczona na następujące języki: angielski (Snow White and Russian Red – wyd. amerykańskie z 2005, White and Red – wyd. brytyjskie z 2005), czeski, francuski, hiszpański, niderlandzki, niemiecki, rosyjski, słowacki, węgierski i włoski (Prendi tutto, 2004)[27][28].
Powieść została zekranizowana w 2009 roku przez Xawerego Żuławskiego. W rolę Silnego wcielił się Borys Szyc[7]. Wcześniej nad ekranizacją pracował Jan Jakub Kolski, który później wycofał się z planów[29]. W tym samym roku ukazał się także audiobook czytany przez Grzegorza Przybyła[30].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Czarnecka 2023 ↓, s. 7.
- ↑ Bors 2023 ↓, s. 10.
- ↑ a b c Sołodki 2014 ↓, s. 266.
- ↑ Smyczyńska 2010 ↓, s. 61.
- ↑ a b c Bors 2023 ↓, s. 8.
- ↑ Sołodki 2014 ↓, s. 266–268.
- ↑ a b Bors 2023 ↓, s. 7.
- ↑ a b Wójtowicz 2014 ↓, s. 113.
- ↑ Sołodki 2014 ↓, s. 268.
- ↑ Wójtowicz 2014 ↓, s. 115.
- ↑ Wójtowicz 2014 ↓, s. 121.
- ↑ Wójtowicz 2014 ↓, s. 123.
- ↑ Wójtowicz 2014 ↓, s. 124–125.
- ↑ a b Wójtowicz 2014 ↓, s. 126.
- ↑ Aliuk 2010 ↓, s. 17.
- ↑ Bors 2023 ↓, s. 3.
- ↑ Bors 2023 ↓, s. 12.
- ↑ Bors 2023 ↓, s. 4.
- ↑ Sołodki 2014 ↓, s. 265.
- ↑ a b c d Sobolewska 2022 ↓, s. 63.
- ↑ Czarnecka 2023 ↓, s. 9.
- ↑ Ewa Likowska, Mniej bestsellerów [online], tygodnikprzeglad.pl, 26 stycznia 2003 [dostęp 2025-10-05].
- ↑ a b c d e f Sobolewska 2022 ↓, s. 64.
- ↑ Wojna polsko ruska pod flagą biało-czerwoną [online], ksiazki.wp.pl, 5 października 2013 [dostęp 2025-10-05].
- ↑ Paszporty Polityki: Literatura: Dorota Masłowska [online], polityka.pl, 3 listopada 2009 [dostęp 2025-10-05].
- ↑ Agata Olszewska, Dorota Masłowska 20 lat po debiucie. O pisaniu, języku i oczekiwaniach czytelników [online], gdansk.pl, 17 kwietnia 2025 [dostęp 2025-10-05].
- ↑ Czarnecka 2023 ↓, s. 2, 4.
- ↑ Wyrembelski 2020 ↓, s. 161.
- ↑ Konrad J. Zarębski, „Wojna polsko-ruska”, reż. Xavery Żuławski [online], culture.pl, 2009 [dostęp 2025-10-05].
- ↑ Wojna polsko-ruska. Łatwiej wysłuchać, niż przeczytać? [online], info.audiobook.pl, 20 kwietnia 2009 [dostęp 2025-10-05] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-05].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Ana Aliuk, Wykorzystywanie środków stylistyczno-składniowych w przekazywaniu emocji w „Wojnie polsko-ruskiej pod flagą biało-czerwoną” Doroty Masłowskiej, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica” (45), 2010 [dostęp 2025-10-03].
- Anna Bors, Kim są Ruscy w powieści Doroty Masłowskiej „Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną”?, „Rusycystyczne Studia Literaturoznawcze” (33), 2023, ISSN 2353-9674.
- Mira Czarnecka, Angielski przekład „Wojny polsko-ruskiej pod flagą biało-czerwoną” w perspektywie teorii postkolonialnej, „Przekłady Literatur Słowiańskich”, 14, 2023, ISSN 2353-9763.
- Aleksandra Smyczyńska, Adaptacja „Wojny polsko-ruskiej” pod flagą biało-czerwoną Doroty Masłowskiej jako przykład strategii adaptacyjnej we współczesnym filmie polskim, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia de Cultura I” (88), 2010.
- Justyna Sobolewska, Masłowska: przeoranie słów, „Niezbędnik inteligenta. Dzieje kultury w wolnej Polsce” (1), Polityka, 2022, ISSN 2391-7709.
- Paweł Sołodki, Między literaturą, filmem i rzeczywistością: o problemach z adaptacją „Wojny polsko-ruskiej”, „Rocznik Komparatystyczny – Komparatistisches Jahrbuch” (5), 2014 [dostęp 2025-10-03].
- Agnieszka Wójtowicz, Podmiot autorski w „Wojnie polsko-ruskiej pod flagą biało-czerwoną” Doroty Masłowskiej, „Postscriptum Polonistyczne” (1(13)), 2014, ISSN 1898-1593.
- Marcin Wyrembelski, „Wojna polsko-ruska pod flagą”… zielono-biało-czerwoną, „Tematy i Konteksty” (10(15)), 2020.