Nur lodowiec
|
||
| Gavia immer[1] | ||
| (Brünnich, 1764) | ||
 |
||
| Systematyka | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | zwierzęta | |
| Typ | strunowce | |
| Podtyp | kręgowce | |
| Gromada | ptaki | |
| Podgromada | Neornithes | |
| Nadrząd | neognatyczne | |
| Rząd | nury | |
| Rodzina | nury | |
| Rodzaj | Gavia | |
| Gatunek | nur lodowiec | |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | ||
 |
||
| Zasięg występowania | ||
 obszary lęgowisk siedliska całoroczne zimowiska |
||
Nur lodowiec, lodowiec (Gavia immer) – gatunek dużego wędrownego ptaka wodnego z rodziny nurów.
Spis treści
Występowanie[edytuj]
Lodowiec, jak sama nazwa wskazuje, jest gatunkiem arktycznym. Zamieszkuje strefę borealną i tundrę Ameryki Północnej, Grenlandii i Islandii. W Europie pojawia się sporadycznie, na wybrzeżach Atlantyku. Gnieździ się najdalej na północ ze wszystkich nurów.
- W Europie Środkowej widywany regularnie na przelotach i zimą - od października do stycznia i w kwietniu. Niewielka ich liczba zalatuje nad wybrzeże. W głębi kraju spotykany rzadko. W Polsce odnotowano go ok. 60 razy.
Charakterystyka[edytuj]
Cechy gatunku[edytuj]
Ubarwienie godowe: pstry, czarno-biało nakrapiany grzbiet. Wielkości kaczki. Głowa i górna część szyi czarne o zielonkawym połysku, poniżej czarna opaska i półopaska na tle podłużnego, biało-czarnego prążkowania. Ubarwienie spoczynkowe: wierzch szarobrunatny, spód biały. Wędrując trzyma się morza i najrzadziej ze wszystkich nurów zalatuje w głąb lądu. To jeden z najlepszych nurków wśród ptaków - nurkują na głębokość 10 m, a są doniesienia mówiące o 60 m i przebywaniu 15 minut pod wodą.
Rozpoznanie[edytuj]
Ptak ten, wielkości gęsi, jest bardzo podobny do nura białodziobego, od którego różni go ciemny, mocny dziób trzymany poziomo, jego końcowa dolna część wygląda jakby była ucięta. W porównaniu z nurem czarnoszyim ma większą głowę o stromym czole, grubszą szyją i mocniejszy, ciemny i klinowaty dziobie.
Głos[edytuj]
 |
|
| Problem z odtwarzaniem tego pliku? Zobacz strony pomocy. | |
Lecąc wydaje dźwięk "kwok", a w czasie gniazdowania długie i żałosne okrzyki. Przeważnie jednak wydziela się cztery odgłosy:
- odgłos kontaktowy. Krótki, i niezbyt donośny. Służy do porozumiewania się między partnerami i kontaktu z młodymi i innymi osobnikami z grupy.
- przeciągły głos tzw. skarga. Usłyszeć go można wieczorem i nocą z odległości nawet kilku kilometrów. W ten sposób lodowce przebywające nad tym samym jeziorem lub w okolicy kontaktują się nawzajem.
- tremolo, chichot. To seria 8-10 powtarzających się po sobie głosów z dużą szybkością. Jest to sygnał ostrzegawczy, który manifestuje niepokój ptaka np. wywołany zauważeniem człowieka, drapieżnika lub czasem nawet innego nura lodowca. Ptaki mogą wydawać go w czasie wzbijania się do lotu.
- jodłowanie. Wydaje je tylko samice aby odstraszyć niepowołanych intruzów wkraczających na ich terytorium. Usłyszeć je można w czasie wysiadywania jaj i we wczesnym okresie po wykluciu piskląt.
Wymiary średnie[edytuj]
- długość ciała ok. 70–80 cm
- rozpiętość skrzydeł ok. 135 cm
- masa ciała ok. 3,6–4,6 kg
Biotop[edytuj]
W okresie lęgowym zamieszkuje duże, oligotroficzne jeziora, stawy hodowlane, duże rzeki i zbiorniki zaporowe. W okresie wędrówek i zimą zajmuje wybrzeża morskie.
Okres lęgowy[edytuj]
Toki[edytuj]
Okres lęgowy lodowca zaczyna na przełomie maja i czerwca gdy omarzną jeziora nordyckie. W czasie godowych rytuałów samiec i samica jednocześnie nurkują, po czym wyprostowane biegną po wodzie i biją skrzydłami i powierzchnię tafli. Pary łączą się na stałe.
Gniazdo[edytuj]
Często duże gniazdo misternie konstruowane z resztek roślinnych i głębokim dnem, w płytkiej wodzie (tak że łatwo mogą zsuwać się do niej na brzuchu), na brzegu lub na małej wysepce. Jedno gniazdo może być wykorzystywane przez parę kolejnych lat.
Jaja[edytuj]
Od czerwca do sierpnia samica znosi 1–2 jasno- lub ciemnobrunatne jaja z ciemniejszymi plamkami na czubku.
Wysiadywanie i dorastanie[edytuj]
Rodzice wysiadują je na zmianę przez miesiąc. Młode są zagniazdownikami, po wykluciu i osuszeniu podążają za rodzicami do wody. W początkowym okresie usadowione są na plecach dorosłych, co wynika ze słabo rozwiniętej jeszcze termoregulacji. Karmione są z dzioba początkowo bezkręgowcami wodnymi, a potem głównie rybami. Rodzicielska opieka trwa 10-11 tygodni.
Pożywienie[edytuj]
Ryby (do 28 cm długości), mięczaki, skorupiaki i owady. Ofiary są łapane po krótkiej obserwacji, dlatego też gdy lodowiec pływa ma zanurzoną głowę pod wodą.
Ochrona[edytuj]
Objęty ochroną gatunkową ścisłą[4].
Stoją na szczycie układu pokarmowego, więc w ciałach tych ptaków gromadzą się trucizny, które wchłaniają wraz ze swymi ofiarami. Wysoka ilość pestycydów jaka znajduje się na ich siedliskach skutkuje kruchymi i cienkimi skorupkami jaj, a co za tym idzie, mniejszym sukcesem rozrodczym.
Ciekawostki[edytuj]
Nur lodowiec jest symbolem stanu Minnesota w Stanach Zjednoczonych oraz kanadyjskiej prowincji Ontario. Jego wizerunek znajduje się też na kanadyjskich monetach jednodolarowych, zwanych od jego angielskiej nazwy Loonie.
Zobacz też[edytuj]
Przypisy
- ↑ Gavia immer, w: Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ Gavia immer. Czerwona księga gatunków zagrożonych (IUCN Red List of Threatened Species) (ang.).
- ↑ a b Great Northern Diver (Gavia immer) (ang.). [dostęp 16 czerwca 2012].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2014 r. poz. 1348).
Bibliografia[edytuj]
- Karel, Stastny: Ptaki wodne. Warszawa: Delta, 1993. ISBN 83-85817-10-7.
- Klaus Richarz: Ptaki - Przewodnik. Warszawa: MUZA, 2009. ISBN 978-83-7495-018-3.
