Ożanka popielata

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ożanka popielata
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

jasnotowce

Rodzina

jasnotowate

Rodzaj

ożanka

Gatunek

ożanka popielata

Nazwa systematyczna
Teucrium polium L.
Sp. Pl. 566 1753[3]
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Ożanka popielata[4] (Teucrium polium L.) – gatunek rośliny z rodziny jasnotowatych (Lamiaceae Lindl.). Występuje naturalnie w Afryce Północnej, Europie Południowej oraz Azji Zachodniej i Środkowej[5][6][7].

Rozmieszczenie geograficzne[edytuj | edytuj kod]

Okaz w Hiszpanii

Rośnie naturalnie w Afryce Północnej, Europie Południowej oraz Azji Zachodniej i Środkowej[5][6][7]. Spotykany jest między innymi w Egipcie, Libii, Tunezji, Algierii, Maroku, Portugalii, Hiszpanii, Francji, Włoszech, krajach byłej Jugosławii, Albanii, Grecji, Bułgarii, Rumunii, Mołdawii, Ukrainie, Rosji (na Kaukazie Północnym), Gruzji, Azerbejdżanie, Armenii, Turcji, Syrii, Libanie, Izraelu, Jordanii, Iraku, Iranie, Afganistanie i Turkmenistanie[6][8].

We Włoszech występuje na terenie całego kraju, oprócz regionów Lombardia i Trydent-Górna Adyga[9]. We Francji został zaobserwowany w departamentach Żyronda, Hérault, Aude, Aveyron, Delta Rodanu, Pireneje Wschodnie, Ariège, Gard, Górna Garonna, Lot, Lozère, Loara, Rodan, Isère, Drôme, Alpy Górnej Prowansji, Alpy Wysokie, Alpy Nadmorskie, Ardèche, Var oraz Vaucluse, natomiast jego obecność w Tarn i Garonna musi zostać potwierdzona[10][11]. W Izraelu jest bardzo powszechny na terenie niemal całego kraju[12]. W Katarze występuje na wybrzeżu[13].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój
Zrzucająca liście krzewinka dorastająca do 20–40 cm wysokości[14]. Gałęzie są wyprostowane, pojedyncze, długie. Pędy są blado owłosione[15]. Łodyga drewniejąca[10].
Liście
Ich blaszka liściowa jest siedząca i ma kształt równowąsko lancetowaty lub podłużny. Jest biało omszona po obu stronach[10]. Mierzy 1–3 cm długości, jest całobrzega przy podstawie i karbowana powyżej, nieco podwinięta na brzegu[10][15].
Kwiaty
Obupłciowe[14], zebrane w gęste, kuliste lub jajowate pęczki lub wiechy na szczytach pędów[10][15]. Całe kwiatostany są krótko owłosione[10]. Płatki korony mają biały lub bladokremową (czasami purpurową) barwę i są owłosione w górnej części[10][15]. Kielich jest krótko omszony, z niemal ostrym wierzchołkiem[10].

Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]

Chamefit. Rośnie na suchych wzgórzach lub pustyniach[15]. We Włoszech występuje na wysokości do 900 m n.p.m.[9] Kwitnie od maja do września, a nasiona dojrzewają od sierpnia do września[10][14]. Kwiaty są zapylane przez owady (głównie pszczoły). Może rosnąć na glebach od lekkich do ciężkich, jednak na dobrze przepuszczalnym podłożu o odczynie obojętnym lub zasadowym. Źle znosi stanowiska w cieniu. Występuje od 6. do 9. strefy mrozoodporności[14].

Zmienność[edytuj | edytuj kod]

W obrębie tego gatunku oprócz podgatunku nominatywnego wyróżniono trzy podgatunki[3]:

  • T. polium subsp. aurasiacum (Maire) Greuter & Burdet
  • T. polium subsp. clapae S.Puech – występuje endemicznie w południowej Francji – w departamencie Aude, a także prawdopodobnie w Hérault i Pireneje Wschodnie[16]
  • T. polium subsp. purpurascens (Benth.) S.Puech

Zastosowanie[edytuj | edytuj kod]

Sztuka kulinarna
Spożycie tej rośliny jest szeroko rozpowszechnione i popularne wśród Beduinów[15]. Roślina jest mieszana z przegotowaną wodą i cukrem dając orzeźwiający napój. Stosowana jest również jako przyprawa[14].
Medycyna
Płynny ekstrakt z rośliny był wykorzystany w leczeniu chorób grzybiczych i ropni[14]. Jest powszechnie stosowany w medycynie ludowej w Arabii Saudyjskiej w leczeniu stanów zapalnych, reumatyzmu, cukrzycy i choroby wrzodowej. Jednak w sprawozdaniach naukowych brakuje potwierdzenia tych czynności. Niemniej jednak badania biochemiczne wykazały znaczne zmniejszenie poziomu glukozy, a obecność flawonoidów i steroli mogą być odpowiedzialne za aktywność przeciwzapalną tej rośliny[17].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-01] (ang.).
  3. ↑ a b c Teucrium polium L.. The Plant List. [dostęp 2016-10-27]. (ang.).
  4. ↑ Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych łacińsko-polski. Kraków: Officina Botanica, 2008, s. 183. ISBN 978-83-925110-5-2.
  5. ↑ a b Discover Life: Point Map of Teucrium polium. Encyclopedia of Life. [dostęp 2016-10-27]. (ang.).
  6. ↑ a b c Taxon: Teucrium polium L.. U.S. National Plant Germplasm System. [dostęp 2016-10-27]. (ang.).
  7. ↑ a b Teucrium polium L. - Checklist View. GBIF.org. [dostęp 2016-10-27]. (ang.).
  8. ↑ Teucrium polium L.. African Plant Database. [dostęp 2016-10-27]. (ang.).
  9. ↑ a b Teucrium polium L.. [w:] Schede di botanica [on-line]. Altervista. [dostęp 2016-10-27]. (wł.).
  10. ↑ a b c d e f g h i Teucrium polium L.. Tela Botanica. [dostęp 2016-10-27]. (fr.).
  11. ↑ Teucrium polium L., 1753. Inventaire National du Patrimoine Naturel. [dostęp 2016-10-27]. (fr.).
  12. ↑ Teucrium capitatum L.. Flora of Israel Online. [dostęp 2016-10-27]. (ang.).
  13. ↑ Teucrium polium. Flora of Qatar. [dostęp 2016-10-27]. (ang.).
  14. ↑ a b c d e f Teucrium polium. PFAF Plant Database. [dostęp 2016-10-15]. (ang.).
  15. ↑ a b c d e f Teucrium polium. FAO. [dostęp 2016-10-27]. (ang.).
  16. ↑ Teucrium polium subsp. clapae S.Puech, 1971. Inventaire National du Patrimoine Naturel. [dostęp 2016-10-27]. (fr.).
  17. ↑ M. Tariq, A.M. Ageel, M.A. al-Yahya, J.S. Mossa, M.S. al-Said: Anti-inflammatory activity of Teucrium polium. - PubMed. [w:] Int J Tissue React. 1989;11(4):185-8 [on-line]. NCBI. [dostęp 2016-10-27]. (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ożanka_popielata&oldid=72987615”