Oaza antarktyczna
Oaza antarktyczna – leżący na Antarktydzie teren wolny od pokrywy lodowej.
Pochodzenie terminu
[edytuj | edytuj kod]Termin „oaza” dla określenia niezlodowaconego fragmentu kontynentu antarktycznego został po raz pierwszy użyty w 1936 przez Alfreda Stephensona z brytyjskiej wyprawy, przez analogię z oazami na pustyniach. W 1957, a potem w 1968 radzieccy badacze nadali mu węższe znaczenie, związane z meteorologią: miał on oznaczać wyłącznie obszary, w których ablacja pokrywy lodowcowej sprawia, że lokalnie lód nie występuje. Definicja taka wyłącza spod terminu nunataki, przybrzeżne urwiska, półwyspy, wyspy i obszary, w których warunki topograficzne uniemożliwiają utrzymywanie się lodu. Ta ostatnia grupa obejmuje największe na Antarktydzie tereny wolne od lodu: Suche Doliny na Ziemi Wiktorii i Oazę Amery’ego, ograniczoną przez duże lodowce[1].
Warunki
[edytuj | edytuj kod]Oazy generalnie nie muszą być obszarami, w których opady są szczególnie małe[1]. Przeważnie oazy położone są w strefie przybrzeżnej o klimacie łagodniejszym niż w głębi kontynentu[2]; większość leży nad otwartym morzem, choć oazy Bungera i Schirmachera są oddzielone od morza przez lodowce szelfowe. Wszystkie noszą ślady istnienia w przeszłości pokrywy lodowcowej. Często występują powierzchniowe jeziora i niewielkie cieki wodne. Dzięki istnieniu rozmaitych nisz ekologicznych występuje różnorodna fauna[1]. W części oaz antarktycznych rośnie także prymitywna roślinność – mchy i porosty na podłożu skalnym[2].
Lista
[edytuj | edytuj kod]Poniższa tabela opisuje największe pod względem powierzchni i niektóre spośród mniejszych oaz[2]. Podane są także stacje polarne położone w ich obrębie:
| Oaza | Powierzchnia [km²] |
Opis[2] | Stacje polarne |
|---|---|---|---|
| McMurdo Dry Valleys | 4800 | Górskie doliny o ekstremalnie surowym klimacie | – |
| Oaza Amery’ego | >1800 | Obszar na styku Lodowca Lamberta i Lodowca Szelfowego Amery’ego, z dużym jeziorem episzelfowym Beaver Lake | Sojuz |
| Oaza Bungera | 950 | Nadmorskie wzgórza otoczone przez lód, z dużą liczbą słodkowodnych jezior | Dobrowolski, Edgeworth David |
| Vestfold Hills | 413 | Niskie wzgórza sąsiadujące z otwartym morzem | Davis |
| Stillwell Hills | 96 | Wzgórza tworzące jeden większy półwysep i przyległe wyspy | – |
| Windmill Islands (Oaza Grearsona) | 75 | Cztery większe półwyspy (łącznie 40 km²), mniejsze półwyspy i wyspy | Casey |
| Larsemann Hills | ~50 | Dwa duże półwyspy | Progress, Zhongshan, Bharati, Law |
| Oaza Schirmachera | 34 | Podłużny obszar między lodowcem na kontynencie a lodem szelfowym, z licznymi niewielkimi jeziorami | Nowołazariewskaja, Maitri |
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Beau Riffenburgh: Encyclopedia of the Antarctic. Taylor & Francis Group, 2007, s. 679. ISBN 0-415-97024-5.
- ↑ a b c d D.B. Gore. Blanketing snow and ice; constraints on radiocarbon dating deglaciation in East Antarctic oases. „Antarctic Science”. 9 (3), s. 336–346, 1997.