Obcy (powieść)
| |
| Autor | |
|---|---|
| Typ utworu | |
| Wydanie oryginalne | |
| Miejsce wydania |
Paryż |
| Język |
język francuski |
| Data wydania | |
| Pierwsze wydanie polskie | |
| Data wydania polskiego |
1958 |
| Wydawca | |
| Przekład | |
Obcy (fr. L’Étranger) – mikropowieść autorstwa francuskiego pisarza i noblisty Alberta Camusa, przedstawiająca losy człowieka wyobcowanego w świecie zła i hipokryzji, wydana w 1942 w Paryżu w wydawnictwie „Éditions Gallimard”; przekład na język polski wydano w 1958.
Najsłynniejsza obok Dżumy powieść Camusa. Tematy poruszane w książce są często wymieniane jako przykłady egzystencjalizmu, choć Camus nie uważał siebie za przedstawiciela tego nurtu. Treść dzieła omawia różne kierunki filozoficzne, w tym przede wszystkim absurdyzm oraz ateizm, determinizm, nihilizm i stoicyzm.
W latach 1948–1989 książka była ocenzurowana w PRL[1].
Fabuła[edytuj | edytuj kod]
Głównym bohaterem jest Meursault, Francuz, który zabija Araba poznanego w Algierze. On też jest narratorem. Powieść podzielona jest na część pierwszą i drugą, przed i po zabójstwie.
Meursault jest przeciętnym, algierskim urzędnikiem, którego życie pozbawione jest wrażeń. Nie wykazuje większych emocji nawet w obliczu śmierci matki w przytułku, także związek z kobietą traktuje chłodno.
Przypadkowo bohater wplątany zostaje w świat zbrodni: na prośbę sąsiada-sutenera uczestniczy w działaniach, których celem jest upokorzenie jego arabskiej kochanki, po czym na plaży uczestniczy w bójce z dwoma Arabami. Jednym z nich jest brat kobiety, będącej kiedyś pod "opieką" sutenera. Początkowo epizod wydaje się nie mieć znaczenia, jednak gdy Meursault powraca uzbrojony na miejsce bójki, spotyka Araba z nożem i – bez większego namysłu – strzela do niego, pozbawiając go życia. W czasie śledztwa, bez najmniejszych oznak skruchy, wyznaje beznamiętnie prawdę, nie próbując nawet znaleźć usprawiedliwienia dla zbrodni, którą popełnił. Zostaje oskarżony o morderstwo z premedytacją i skazany na śmierć. Także ten wyrok przyjmuje bez emocji, odrzucając propozycję przyjęcia religijnej otuchy.
Problematyka i odbiór utworu[edytuj | edytuj kod]
Bohater odrzucający świat uznawanych wartości przedstawiony w powieści Camusa był źródłem zarówno gwałtownych polemik, jak i sprzeciwu krytyki, dla której postawa bohatera była niezrozumiała. Czytelnicy utożsamiali często bohatera z ucieleśnieniem zła. Sam autor jednak twierdził, że jego zamiarem było pokazanie historii człowieka, który „zgadza się umrzeć dla prawdy”, prostego, pozbawionego heroizmu, instynktownego buntownika, który odmawia ukrywania swych prawdziwych odczuć[2].
Obecnie Obcy uznawany jest za jedno z najbardziej niepokojących dzieł literackich stworzonych w XX wieku, które przedstawia bunt wobec absurdu świata[3].
Adaptacje filmowe[edytuj | edytuj kod]
- 1967 Obcy (reż. Luchino Visconti)
- 2001 Fatum (reż. Zeki Demirkubuz)
- 2016 Słońce, to słońce mnie oślepiło (reż. Anka i Wilhelm Sasnalowie)
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Z teki cenzora. W: Joanna Cieślewska, Artur Wąsowski, Krzysztof Kurek: Wielka Kolekcja 1944-1989 Historia PRL. T. 2: 1946-1947. Warszawa ul. Altowa 28: New Media Concept sp. z o.o., 2009. ISBN 978-83-7558-508-7.
- ↑ A. Camus, cyt. w: Roger Grenier, Soleil et ombre, une biographie intellectuelle, Gallimard, 1987, Folio, 1991, p. 106-107.
- ↑ V. Brombert, Camus and the Novel of the „Absurd”, „Yale French Studies” 1948, nr 1, s. 119–123.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Albert Camus: Obcy. Zielona Sowa, 2003. ISBN 83-7389-347-4.
- The Guardian "The top 100 books of all time"