Ocelot wielki
| Leopardus pardalis[1] | |||||
| (Linnaeus, 1758)[2] | |||||
| |||||
| Systematyka | |||||
| Domena | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | |||||
| Typ | |||||
| Podtyp | |||||
| Gromada | |||||
| Podgromada | |||||
| Infragromada | |||||
| Rząd | |||||
| Rodzina | |||||
| Podrodzina | |||||
| Rodzaj | |||||
| Gatunek |
ocelot wielki | ||||
| |||||
| Podgatunki[33] | |||||
|
| |||||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[34] | |||||
 | |||||
| Zasięg występowania | |||||
| |||||
Ocelot wielki[35], ocelot[36][a] (Leopardus pardalis) – gatunek drapieżnego ssaka z podrodziny kotów (Felinae) w obrębie rodziny kotowatych (Felidae).
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1758 roku szwedzki przyrodnik Karol Linneusz nadając mu nazwę Felis pardalis[2]. Holotyp pochodził ze stanu Veracruz, w Meksyku[37].
Najnowsze analizy filogenetyczne oparte o mtDNA wykazują, że L. pardalis dzieli się na cztery główne grupy geograficzne[33]. Populacje z Ameryki Środkowej i południowej Ameryki Południowej tworzą monofiletyczne grupy, natomiast populacje z północnej Ameryki Południowej dzielą się na dwa odrębne, rodowe klastry[33]. Jeden klaster geograficzny znajduje się w północnej północno-wschodniej Ameryce Południowej (Gujana Francuska i północna Brazylia), natomiast drugi w Ameryce Środkowej i północnej północno-zachodniej Ameryce Południowej (Panama, Trynidad, Wenezuela i północna Brazylia)[33]. Badania morfometryczne sugerują, że w obrębie L. pardalis mogą występować dwa odrębne gatunki (pardalis i mitis), ale wymaga to dalszych badań[33]. Tradycyjnie uznawano dziesięć podgatunków[37][38], ale analizy z 2017 roku obniżyły tę liczbę do dwóch[39]. Również autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają dwa podgatunków[33].
Etymologia[edytuj | edytuj kod]
- Leopardus: gr. λεοπαρδος leopardos „lampart, pantera”[40].
- pardalis: gr. παρδαλις pardalis „lampart”[41].
- mitis: łac. mitis „łagodny, niegroźny”[42].
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Ocelot wielki występuje w Ameryce zamieszkując w zależności od podgatunku[33]:
- L. pardalis pardalis – południowy Meksyk przez Amerykę Środkową.
- L. pardalis mitis – Ameryka Południowa od Kolumbii przez Gujanę, Andy i Amazonię, na południe do północnej Argentyny; granice z podgatunkiem nominatywnym pardalis są niepewne, a ten podgatunek może sięgać dalej na północ do Ameryki Środkowej.
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała (bez ogona) 72,6–100 cm, długość ogona 25,5–41 cm; masa ciała samic 6,6–11 kg, samców 7–15,5 kg[38]. Oceloty mają krótką, jedwabistą sierść o barwie zależnej od otoczenia, w którym żyją. Koty żyjące w lasach mają żółtą lub rudą sierść, a zamieszkujące krzaki – szarą.
Nieregularny wzór z ciemnych plam i pręg zdobi futro ocelota. Na grzbiecie i bokach plamy tworzą rozety, na głowie, ogonie i łapach przechodzą w ciemne pasy. Brzuch jest jasny. Uszy czarne (z białymi plamkami) i zaokrąglone są osadzone na niewielkiej głowie. Ma silne łapy z ostrymi pazurami.
Środowisko życia[edytuj | edytuj kod]
- lasy równikowe
- środowisko otwarte, np. torfowiska, sawanny
- środowiska wilgotne, jeziora, stawy
- namorzyny
Widoczne cechy[edytuj | edytuj kod]
- Ciąża: 70-80 dni
- Liczba młodych: 2-4
- Dojrzałość płciowa: samiec – 2,5 roku, samica – 2 lata
- Pożywienie: drobne kręgowce
- Długość życia: 12-15 lat
Pożywienie[edytuj | edytuj kod]
Oceloty żywią się wieloma zwierzętami, w tym: szczurami, kawiami domowymi, małpami, pancernikami, mrówkojadami, aguti, różnymi jeleniowatymi, młodymi pekari, jaszczurkami, wężami, żółwiami i różnymi ptakami. Często zakradają się do kurników.
Rozmnażanie[edytuj | edytuj kod]
Dojrzałość płciową samice osiągają w wieku 2 lat, a samce pół roku później. Okres godowy trwa od października do stycznia. Po ciąży trwającej ok. 70 dni w dziupli rodzą się 2-4 kocięta, które otwierają oczy po 15 dniach. Dwa lata młode uczą się od matki różnych technik polowań, a wkrótce potem wyruszają na poszukiwanie własnego terytorium.
Tryb życia[edytuj | edytuj kod]
Występuje przeważnie w wilgotnych lasach. Często przebywa niedaleko ludzkich siedzib. Spotykany również na polach i na plantacjach trzciny cukrowej. Te małe koty nie łączą się w pary. Prowadzą nocny tryb życia. Dzień spędzają na drzewach, w nocy polują.
Ochrona[edytuj | edytuj kod]
Najintensywniej polowano na oceloty w latach 60. i 70. Z powodu pięknego rysunku i jedwabistości futra, skóry tych kotów były i są bardzo cenne. Obecnie oceloty są chronione przepisami konwencji waszyngtońskiej (CITES) i choć handel skórami jest zabroniony, nadal się je zabija.
Inne[edytuj | edytuj kod]
- Na młode oceloty polują węże boa, anakondy i kajmany
- Wrogami naturalnymi tych kotów są inne oceloty, pumy i jaguary
- Zwierzęta te nie boją się wody – bardzo dobrze pływają
- Oceloty mogą poruszać się bezszelestnie nawet po suchych liściach, dzięki miękkim poduszeczkom
- Samice często wyrywają sobie sierść ze skóry na brzuchu, aby wyścielić nią gniazdo
- Małe zwierzęta przynoszone przez matkę do gniazda służą młodym do nauki polowania
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Leopardus pardalis, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
- ↑ a b c d C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 42. (łac.)
- ↑ R. Kerr: The animal kingdom, or zoological system, of the celebrated Sir Charles Linnæus. Class I. Mammalia: containing a complete systematic description, arrangement, and nomenclature, of all the known species and varieties of the mammalia, or animals which give suck to their young; being a translation of that part of the Systema Naturæ, as lately published, with great improvements, By Professor Gmelin of Goettingen. Edinburgh: Printed for A. Strahan, and T. Cadell, London, and W. Creech, 1792, s. 151. (ang.)
- ↑ J.H.F. Link: Beyträge zur Naturgeschichte: Ueber die Lebenskräfte in naturhistorischer Rücksicht, und die Classification der Säugthiere. T. 1. Cz. 2. Rostock: K.C. Stiller, 1795, s. 90. (niem.)
- ↑ Cuvier 1824 ↓, s. 139.
- ↑ Cuvier 1824 ↓, s. 141, ryc. 54.
- ↑ a b Fischer 1830 ↓, s. 568.
- ↑ Gray 1827 ↓, s. 167.
- ↑ Gray 1827 ↓, s. 169.
- ↑ Fischer 1830 ↓, s. 569.
- ↑ Swainson 1838 ↓, s. 118.
- ↑ Swainson 1838 ↓, s. 120.
- ↑ J.A. Wagner: Supplementband. W: J.Ch.D. Schreber: Die Säugthiere in Abbildungen nach der Natur, mit Beschreibungen. Cz. 2. Erlangen: Expedition des Schreber'schen säugthier- und des Esper’schen Schmetterlingswerkes, 1841, s. 492. (niem.)
- ↑ a b J.E. Gray. Descriptions of some new genera and fifty unrecorded species of Mammalia. „The Annals and Magazine of Natural History”. 10, s. 260, 1842 (ang.).
- ↑ P. Boitard: Le jardin des plantes; description et mœurs des mammifères de la Ménagerie et du Muséum d’histoire naturelle. Paris: J.-J. Dubochet, 1842, s. 263. (fr.)
- ↑ H.R. Schinz: Systematisches Verzeichniss aller bis jetzt bekannten Säugethiere oder Synopsis Mammalium nach dem Cuvier’schen System. Cz. 1. Solothurn: Verlag von Jent und Bakmann, 1845, s. 435. (niem.)
- ↑ R. Ball. Description of the Felis Melanura. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 12, s. 128, 1844 (ang.).
- ↑ J. Pucheran: Description du Chat Bai et du Chat Albesceist; et remarques sur les caracteres et sur la distribution geographique de plusieurs autres Chats. W: I. Geoffroy Saint-Hilaire (red.): Voyage autour du monde sur la frégate la Vénus Zoologie: mammifères, oiseaux, reptiles, et poissons. Paris: Gide et J. Baudry, 1855, s. 149. (fr.)
- ↑ E.A. Mearns. Description of a new ocelot from Texas and northeastern Mexico. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 14, s. 146, 1902 (ang.).
- ↑ Mearns 1903 ↓, s. 245.
- ↑ Mearns 1903 ↓, s. 246.
- ↑ J.A. Allen. Mammals from southern Mexico and Central and South America. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 20, s. 71, 1904 (ang.).
- ↑ Allen 1904 ↓, s. 331.
- ↑ Allen 1904 ↓, s. 332.
- ↑ Brass 1911 ↓, s. 411.
- ↑ Brass 1911 ↓, s. 412.
- ↑ O. Thomas. On various South-American mammals. „The Annals and Magazine of Natural History”. Eight series. 13, s. 347, 1914 (ang.).
- ↑ J.A. Allen. New South American mammals. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 34, s. 632, 1915 (ang.).
- ↑ Goldman 1925 ↓, s. 122.
- ↑ Goldman 1925 ↓, s. 123.
- ↑ R.I. Pocock. Some new geographical races of Leopardus, commonly known as ocelots and margays. „The Annals and Magazine of Natural History”. Eleventh series. 8, s. 235, 1941. DOI: 10.1080/03745481.1941.9727966 (ang.).
- ↑ Cuvier 1820 ↓, s. 141, ryc. 54.
- ↑ a b c d e f g C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 145. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.)
- ↑ A. Paviolo i inni, Leopardus pardalis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020 [online], wersja 2020-2 [dostęp 2020-08-17] (ang.).
- ↑ W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 143. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.)
- ↑ Zwierzęta: encyklopedia ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005, s. 159. ISBN 83-01-14344-4.
- ↑ a b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Leopardus pardalis. W: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-04-03].
- ↑ a b M.E. & F.C. Sunquist: Family Felidae (Cats). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 1: Carnivores. Barcelona: Lynx Edicions, 2009, s. 145. ISBN 978-84-96553-49-1. (ang.)
- ↑ A.C. Kitchener, C. Breitenmoser-Würsten, E. Eizirik, A. Gentry, L. Werdelin, LA. Wilting, N. Yamaguchi, A.V. Abramov, P. Christiansen, C. Driscoll, J.W. Duckworth, W.E. Johnson, S.J. Luo, E. Meijaard, P O’Donoghue, J. Sanderson, K. Seymour, M. Bruford, C. Groves, M. Hoffmann, K. Nowell, Z. Timmons & S. Tobe. A revised taxonomy of the Felidae : The final report of the Cat Classification Task Force of the IUCN Cat Specialist Group. „Cat News”. Special Issue (80), s. 47–48, 2017 (ang.).
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 369.
- ↑ Palmer 1904 ↓, s. 515.
- ↑ E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 1. Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 137. (ang.)
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- F. Cuvier: Le chati femelle. W: È. Geoffroy Saint-Hilaire & F. Cuvier (red. red.): Histoire naturelle des mammifères: avec des figures originales, coloriées, dessinées d’aprèsdes animaux vivans. T. 1. Paris: Chez A. Belin, 1824, s. 139–141. (fr.)
- J.E. Gray: Synopsis of the species of the class Mammalia. W: E. Griffith: The animal kingdom arranged in conformity with its organization, by the baron Cuvier, member of the institute of France, &c. &c. &c. additional descriptions all the species hitherto named, and of many not before noticed. Cz. 5. London: Geo. B. Whittaker, 1827, s. 1–391. (ang.)
- J.B. Fischer: Synopsis Mammalium. Stuttgardtiae: J. G. Cottae, 1830, s. 1–752. (łac.)
- W. Swainson: Animals in menageries. London: Printed for Longman, Orme, Brown, Green, & Longmans, and John Taylor, 1838, s. 1–337. (ang.)
- E.A. Mearns. The ocelot cats. „Proceedings of the United States National Museum”. 25, s. 237–249, 1903 (ang.).
- J.A. Allen. New mammals from Venezuela and Colombia. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 20, s. 327–336, 1904 (ang.).
- T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904 (ang.).
- E. Brass: Aus dem reiche der pelze. Berlin: Im verlage der Neuen pelzwaren-zeitung, 1913, s. 1–709. (niem.)
- E.A. Goldman. Two new ocelots from Mexico. „Journal of Mammalogy”. 6 (2), s. 122–124, 1925. DOI: 10.2307/1373387 (ang.).
- Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Leopardus pardalis. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 8 grudnia 2007]