Odrzucenie spadku

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Odrzucenie spadku – czynność prawna regulowana przepisami kodeksu cywilnego[1] polegająca na oświadczeniu spadkobiercy o odrzuceniu praw i obowiązków wchodzących w skład spadku przed sądem lub notariuszem. Odrzucenie spadku ma miejsce najczęściej w przypadku, gdy długi wchodzące w skład spadku przewyższają wartość jego majątku. Odrzucenia spadku można dokonać wyłącznie po śmierci spadkodawcy, stąd nie należy mylić tej czynności ze zrzeczeniem się dziedziczenia.

Osoby[edytuj | edytuj kod]

Odrzucić spadek może każdy podmiot prawa powołany do spadku:

Spadkobierca, który jest powołany do spadku zarówno z mocy testamentu, jak i z mocy ustawy może spadek odrzucić jako spadkobierca testamentowy, a przyjąć spadek jako spadkobierca ustawowy[2].

Skarb Państwa ani gmina nie mogą odrzucić spadku, który im przypadł z mocy ustawy.

Terminy[edytuj | edytuj kod]

Oświadczenie o odrzuceniu spadku musi być złożone w ciągu 6 miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania do spadku[3]. W przypadku osoby niemającej zdolności do czynności prawnych, sześciomiesięczny termin zaczyna biec od momentu, gdy o powołaniu jej do spadku dowiedział się jej przedstawiciel ustawowy. Termin jest zachowany, jeżeli przed jego upływem złożono wniosek do sądu o odebranie oświadczenia. Jeżeli do złożenia oświadczenia potrzeba zezwolenia sądu, termin nie biegnie w trakcie postępowania o jego wydanie[4].

Niezłożenie odrzucenia spadku w powyższym terminie jest tożsame z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza[5].

Odstępstwem od reguły przyjęcia spadku wprost w razie braku oświadczenia przed 18 października 2015 miało miejsce gdy:

  • spadkobiercą była osoba niemająca pełnej zdolności do czynności prawnych albo osoba, co do której istnieje podstawa do jej całkowitego ubezwłasnowolnienia, albo osoba prawna – brak oświadczenia spadkobiercy w terminie był jednoznaczny z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza[6].
  • co najmniej jeden ze spadkobierców przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza, to również ci spadkobiercy, którzy nie złożyli w terminie żadnego oświadczenia o odrzuceniu bądź przyjęciu spadku, uznawani byli za przyjmujących spadek z dobrodziejstwem inwentarza[7].

Spadkobierca, który nie złożył oświadczenia od odrzuceniu (ani o przyjęciu) spadku w terminie, z powodu groźby lub wprowadzenia w błąd, może przed sądem uchylić się od skutków prawnych niezachowania terminu[8].

Forma[edytuj | edytuj kod]

Oświadczenie o odrzuceniu spadku składa się przed sądem lub przed notariuszem w formie ustnej lub pisemnej z podpisem urzędowo poświadczonym. Oświadczenie takie może być złożone przez pełnomocnika; pełnomocnictwo to powinno być pisemne z podpisem urzędowo poświadczonym[9].

Oświadczenie o odrzuceniu spadku złożone pod jakimś warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu jest uznawane za nieważne[10].

Osoba niemająca zdolności do czynności prawnych (np. małoletnia lub ubezwłasnowolniona) oświadczenie o odrzuceniu spadku składa przez swego przedstawiciela ustawowego, a odrzucenie spadku w takiej sytuacji orzeka sąd[5], chyba że oświadczenie o odrzuceniu spadku składa rodzic za zgodą drugiego rodzica, któremu także przysługuje władza rodzicielska i inni zstępni rodzica dziecka także odrzucają spadek.

Oświadczenie o odrzuceniu spadku powinno zawierać[5]:

  • imię i nazwisko spadkodawcy
  • datę i miejsce śmierci spadkodawcy
  • miejsce ostatniego zamieszkania spadkodawcy
  • tytuł powołania do spadku
  • treść oświadczenia o odrzuceniu spadku
  • oświadczenie o kręgu spadkobierców (o ile spadkobierca ma taką wiedzę)[11].

Do oświadczenia powinien zostać dołączony także odpis aktu zgonu lub prawomocne orzeczenie sądowe o uznaniu spadkodawcy za zmarłego albo o stwierdzeniu zgonu, o ile takowy dokument nie został złożony wcześniej[5].

Skutki prawne[edytuj | edytuj kod]

Spadkobierca, który spadek odrzucił, zostaje wyłączony z dziedziczenia, tak jakby nie dożył otwarcia spadku[12]. Implikuje to, że w miejsce odrzucającego spadek, wchodzą jego spadkobiercy ustawowi[13]. W przypadku odrzucenia spadku przez wszystkich spadkobierców z I linii dziedziczenia, w ich miejsce wchodzą spadkobiercy z II linii dziedziczenia itd[14].

Odrzucenie spadku może mieć wpływ na sposób powołania do spadku mający miejsce w danej sprawie. Spadkobierca odrzucający spadek jest traktowany jest jako osoba, która nie dożyła otwarcia spadku. W przypadku pozostawienia przez spadkobiercę testamentu powinno dojść do dziedziczenia testamentowego co do całości lub części spadku. Dziedziczenie ustawowe co do całości lub części spadku ma miejsce dopiero w sytuacji, w której którakolwiek z osób powołanych do spadku na podstawie testamentu, nie chce lub nie może być spadkobiercą[15].

Uchylenie skutków prawnych[edytuj | edytuj kod]

Odrzucenie spadku jest nieodwoływalne[16].

Uchylenie skutków prawnych jest możliwe jedynie z wyjątkiem szczególnych przypadków, do których należą:

  • oświadczenie odrzucenia spadku pod wpływem groźby[17][18]
  • oświadczenie odrzucenia spadku pod wpływem błędu[17][19][20]
  • odrzucenie przy braku świadomości[5]
  • odrzucenie spadku z pokrzywdzeniem wierzycieli[21][22][23]
  • wadliwe odrzucenie spadku[24].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. — Kodeks cywilny (Dz.U. z 2022 r. poz. 1360)
  • Teresa Siudem, Dobromiła Niedzielska-Jakubczyk: Testamenty, darowizny, spadki. Dziennik Gazeta Prawna INFOR Biznes Sp. z o.o., 2013, s. 55-59.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ W szczególności Tytuł V Kodeksu cywilnego, czyli artykuły od 1012 do 1024.
  2. ↑ Art. 1022 Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. — Kodeks cywilny (Dz.U. z 2022 r. poz. 1360)
  3. ↑ Art. 1015 § 1 Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. — Kodeks cywilny (Dz.U. z 2022 r. poz. 1360)
  4. ↑ Art. 1015 § 11 i 12 Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. — Kodeks cywilny (Dz.U. z 2022 r. poz. 1360)
  5. ↑ a b c d e Teresa Siudem, Dobromiła Niedzielska-Jakubczyk: "Testamenty, darowizny, spadki". Dziennik Gazeta Prawna INFOR Biznes Sp. z o.o., 2013, s. 56.
  6. ↑ Art. 1015 § 2 Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. — Kodeks cywilny w brzmieniu przed 18 października 2015 (Dz.U. z 2022 r. poz. 1360)
  7. ↑ Uchylony art. 1016 Ustawy z dnia 3 kwietnia 1964 r. — Kodeks cywilny (Dz.U. z 2022 r. poz. 1360)
  8. ↑ Art. 1019 § 2 i § 3 Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. — Kodeks cywilny (Dz.U. z 2022 r. poz. 1360)
  9. ↑ Art. 1018 § 3 Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. — Kodeks cywilny (Dz.U. z 2022 r. poz. 1360)
  10. ↑ Art. 1018 § 1 Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. — Kodeks cywilny (Dz.U. z 2022 r. poz. 1360)
  11. ↑ Jeżeli odrzucający spadek nie posiada wiedzy dotyczącej kręgu spadkobierców, powinien złożyć oświadczenie, że nie ma takiej wiedzy.
  12. ↑ Art. 1020 Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. — Kodeks cywilny (Dz.U. z 2022 r. poz. 1360)
  13. ↑ Przykładowo po odrzuceniu spadku po ojcu przez jego syna, spadkobiercami stają się jego dzieci, czyli wnuki zmarłego.
  14. ↑ Przykładowo, gdy żona i wszystkie dzieci zmarłego odrzucili spadek, wtedy w miejsce spadkobierców mogą wejść np. jego bracia i siostry. Odrzucenie spadku przez któreś z rodzeństwa zmarłego, skutkuje wejściem w miejsce spadkobierców odpowiednio jego dzieci (czyli bratanków/siostrzeńców i bratanice/siostrzenice zmarłego). A odrzucenie spadku przez bratanków/siostrzeńców i bratanice/siostrzenice zmarłego implikuje wejściem do grona spadkobierców ich potomstwa itd.
  15. ↑ Dziedziczenie ustawowe i testamentowe – jak można dojść do spadku? [online], zbyciespadku.pl [dostęp 2017-11-19].
  16. ↑ Art. 1018 § 2 Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. — Kodeks cywilny (Dz.U. z 2022 r. poz. 1360)
  17. ↑ a b Art. 1019 § 1 Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. — Kodeks cywilny (Dz.U. z 2022 r. poz. 1360)
  18. ↑ Uchylenie od skutków prawnych oświadczenia następuje przed sądem, a spadkobierca jest zobowiązany jednocześnie oświadczyć, czy i jak spadek przyjmuje albo odrzuca. Groźba taka musi mieć charakter poważny, a niebezpieczeństwo zagrażać majątkowi lub osobie.
  19. ↑ Uchylenie od skutków prawnych oświadczenie następuje przed sądem, a spadkobierca jest zobowiązany jednocześnie oświadczyć, czy i jak spadek przyjmuje albo odrzuca. Dodatkowo przy orzekaniu brane jest pod uwagę dołożenie przez spadkobiercę należytej staranności w ustaleniu rzeczywistego stanu majątku spadkowego.
  20. ↑ Przykładem odrzucenia spadku pod wpływem błędu może być odrzucenie spadku na skutek nieprawdziwych informacji o przewyższaniu długów nad wartość majątku podanych przez pozostałych spadkobierców.
  21. ↑ Art. 1024 Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. — Kodeks cywilny (Dz.U. z 2022 r. poz. 1360)
  22. ↑ Każdy z wierzycieli, którego wierzytelność istniała w chwili odrzucenia spadku, może żądać, aby odrzucenie spadku uznane zostało za bezskuteczne w stosunku do niego. Wierzyciel taki może żądać odrzucenia spadku za bezskuteczne w ciągu sześciu miesięcy od chwili dowiedzenia się o odrzuceniu spadku, jednak nie później niż przed upływem 3 lat od daty odrzucenia spadku.
  23. ↑ Przykładem odrzucenia spadku z pokrzywdzeniem wierzycieli może być odrzucenie spadku, celem uniknięcia zwiększenia majątku, z którego mogłaby być prowadzona egzekucja długów, przy jednoczesnym pozostawieniu majątku w rodzinie (w miejsce odrzucającego spadek mogą wejść jego dzieci). Innym przykładem może być niechęć lub zawiść niespłacania długów wierzycielom.
  24. ↑ Przykładem wadliwego odrzucenia spadku może być odrzucenie spadku pod jakimkolwiek warunkiem.

Zapoznaj się z zastrzeżeniami dotyczącymi pojęć prawnych w Wikipedii.

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Odrzucenie_spadku&oldid=71862669”