Ornak (grzbiet)
Ornak – grzbiet górski, część północnej grani Siwego Zwornika w polskich Tatrach Zachodnich. Oddziela Dolinę Starorobociańską od Doliny Pyszniańskiej[1].
Topografia
Jest to boczne odgałęzienie grani głównej Tatr odbiegające od niej pomiędzy szczytami Starorobociańskiego Wierchu i Błyszcza w niewybitnym szczycie zwornikowym – Siwym Zworniku. Długi, masywny grzbiet Ornaku biegnie w kierunku północnym od Siwej Przełęczy do Iwaniackiej Przełęczy i ma kilka kulminacji, którymi są: Kotłowa Czuba (1840 m), Zadni Ornak (1867 m), Ornak (1854 m), Suchy Wierch Ornaczański (1832 m n.p.m.) Przedzielone one są niewielkimi przełęczami: Kotłowym Siodłem, Ornaczańską Przełęczą i Wyżnią Ornaczańską Przełęczą[1].
Ornak wznosi się ponad otaczającymi go dolinami na wysokość względną 500–700 m. Na wschodnich zboczach znajduje się dawniej wypasana Hala Ornak. Do Doliny Starorobociańskiej opada kilka żlebów: Banisty Żleb, Pośredni Żleb, Graniczniak, Żleb na Przełęcz, Żleb pod Pyszną, do Doliny Pyszniańskiej żleb Piszczałki, Ornaczański Żleb i najbardziej znany Żleb pod Banie. Żlebami tymi w zimie często schodzą lawiny[2].
Opis grzbietu
Grzbiet Ornaku jest na znacznej długości odsłonięty, roztaczają się z niego rozległe widoki, szczególnie na pobliski Kominiarski Wierch i rejon Doliny Tomanowej i Pyszniańskiej z wznoszącymi się nad nimi szczytami Ciemniaka, Tomanowego i Smreczyńskiego Wierchu, Kamienistej oraz na Błyszcz i Starorobociański Wierch, które prezentują się stąd bardzo okazale. W czasie burzy grzbiet jest niebezpieczny.
Zbudowany jest ze skał metamorficznych z dodatkiem granitów, wierzchołek zaś i część masywu od strony północnej z kwarcytowych piaskowców. W jego masywie już od XV wieku istniały kopalnie, w których wydobywano rudy metali kolorowych, a od XVII wieku również żelaza. Góra penetrowana była od dawna przez pasterzy i górników, pierwsze odnotowane wejścia zimowe miały miejsce w 1910 r. Nieznane jest pochodzenie nazwy góry – w dokumentach górniczych z XVI wieku ma ona nazwę Hornok[3]. Na porośniętym murawą grzbiecie dominuje granitolubna roślinność; obok boimki dwurzędowej i situ skuciny liczne porosty i karłowaty widłak wroniec, wiosną zakwitają obficie dzwonek alpejski, sasanka alpejska i inne tatrzańskie rośliny[4]. Z rzadkich w Polsce roślin występuje gnidosz Hacqueta, turzyca skąpokwiatowa i turzyca tęga[5]. Na zachodnich stokach Suchego Wierchu Ornaczańskiego (Baniste) znajduje się najdalej na zachód wysunięte znane naturalne stanowisko limby w polskich Tatrach[6].
Szlaki turystyczne
– zielony szlak biegnący z Iwaniackiej Przełęczy przez cały grzbiet Ornaku, Siwą Przełęcz i Siwe Turnie na przełęcz Liliowy Karb. Czas przejścia: 2:20 h, z powrotem 1:55 h
– masyw Ornak można również osiągnąć, wchodząc czarnym szlakiem na Siwą Przełęcz, prowadzącym z Doliny Chochołowskiej przez Dolinę Starorobociańską. Czas przejścia: 2:30, ↓ 2 h[7]
Wygodnym punktem wypadowym na Ornak jest schronisko PTTK na Hali Ornak w górnej części Doliny Kościeliskiej.
- ↑ a b Tatry polskie. Mapa turystyczna 1:20 000. Piwniczna: Agencja Wyd. „WiT” s.c., 2006. ISBN 83-89580-00-4.
- ↑ Tatry Zachodnie słowackie i polskie. Mapa turystyczna 1:25 000. Warszawa: Wyd. Kartograficzne Polkart Anna Siwicka, 2005/06. ISBN 83-87873-36-5.
- ↑ Józef Nyka: Tatry polskie. Przewodnik. Wyd. XIII. Latchorzew: Wyd. Trawers, 2003. ISBN 83-915859-1-3.
- ↑ Władysław Szafer: Tatrzański Park Narodowy. Zakład Ochrony Przyrody PAN, 1962.
- ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.
- ↑ Poznajtatry.pl
- ↑ Tatry. Zakopane i okolice. Mapa w skali 1:27 000. Warszawa: ExpressMap Polska, 2005. ISBN 83-88112-35-X.