Przejdź do zawartości

Parafia św. Mikołaja w Białymstoku

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Parafia św. Mikołaja
Ilustracja
Katedra św. Mikołaja
Państwo

 Polska

Siedziba

Białystok

Adres

ul. św. Mikołaja 4A
15-419 Białystok

Data powołania

1830

Wyznanie

prawosławne

Kościół

Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny

Diecezja

białostocko-gdańska

Dekanat

Białystok

Sobór

św. Mikołaja

Filie

cerkiew akademicka św. Marii Magdaleny w Białymstoku

Proboszcz

ks. mitrat mgr Jan Fiedorczuk[1]

Wezwanie

św. Mikołaja

Wspomnienie liturgiczne

22 maja (9 maja, stary styl)
22 września (9 września, stary styl)
19 grudnia (6 grudnia, stary styl)

Położenie na mapie Białegostoku
Mapa konturowa Białegostoku, w centrum znajduje się punkt z opisem „Sobór parafialny”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Sobór parafialny”
Położenie na mapie województwa podlaskiego
Mapa konturowa województwa podlaskiego, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Sobór parafialny”
Ziemia53°07′57,8″N 23°09′16,2″E/53,132722 23,154500
Strona internetowa

Parafia katedralna św. Mikołajaparafia prawosławna w Białymstoku, w dekanacie Białystok należącym do diecezji białostocko-gdańskiej.

Na terenie parafii funkcjonują 3 cerkwie i 1 kaplica:

Historia

[edytuj | edytuj kod]
Kaplica Świętych Cyryla i Metodego w Niepublicznej Szkole Podstawowej im. Świętych Cyryla i Metodego
Cerkiew filialna św. Marii Magdaleny
Cerkiew św. Eufrozyny Połockiej na cmentarzu parafialnym na Leśnej Dolinie

Początki dzisiejszej parafii św. Mikołaja sięgają XVIII wieku. W 1727 w centrum Białegostoku, na wschód od dzisiejszego soboru katedralnego, wzniesiono drewnianą 3-kopułową cerkiew pod wezwaniem św. Mikołaja, podlegającą parafii św. Eliasza w Dojlidach. W 1830 erygowano samodzielną parafię, której pierwszą siedzibą była cerkiew św. Aleksandra Newskiego, urządzona w tym samym roku w kaplicy Pałacu Branickich.

Po rezygnacji z przekształcenia pałacu w carską rezydencję, podjęto decyzję o budowie wolno stojącej, murowanej cerkwi pod wezwaniem patrona parafii – św. Mikołaja. Cerkiew św. Aleksandra Newskiego miała pełnić odtąd tylko funkcję wewnętrznej świątyni pałacu (w którym urządzono Instytut Dobrze Urodzonych Panien). XVIII-wieczną drewnianą cerkiew św. Mikołaja rozebrano ze względu na jej szczupłość[a] i zły stan techniczny. Nową świątynię parafialną wzniesiono w latach 1843–1846.

Decyzją Jego Ekscelencji, Arcybiskupa Białostockiego i Gdańskiego Sawy, w 1983 wyłączono z parafii św. Mikołaja nowe parafie: Świętego Ducha na Antoniuku, Wszystkich Świętych na Wygodzie a później Hagia Sophia na Jaroszówce, Zmartwychwstania Pańskiego na Słonecznym Stoku oraz św. Jerzego na Nowym Mieście[3].

Doniosłym wydarzeniem dla parafii była wizyta w 1987 Jego Świątobliwości Patriarchy Ekumenicznego Konstantynopola Dimitriosa I oraz w 1991 Papieża Jana Pawła II. W 1988 w soborze św. Mikołaja odbyły się główne uroczystości liturgiczne związane z obchodami w Polsce Tysiąclecia Chrztu Rusi.

W latach 1990–1993 na nowym cmentarzu parafialnym w dzielnicy Leśna Dolina, przy ulicy św. Andrzeja Boboli 67 zbudowano cerkiew św. Eufrozyny Połockiej, konsekrowaną 1 listopada 1993.

W 1998 sobór św. Mikołaja po raz drugi w swej historii gościł Patriarchę Ekumenicznego (Konstantynopolitańskiego). W dniu 14 października 1998 do Białegostoku przybył Jego Świątobliwość Patriarcha Bartolomeusz I, który wraz z Jego Eminencją Metropolitą Sawą i innymi hierarchami przewodniczył uroczystemu nabożeństwu w katedrze św. Mikołaja.

Świątynia parafialna

[edytuj | edytuj kod]

Obecna katedra diecezji białostocko-gdańskiej powstała w bezpośrednim sąsiedztwie XVIII-wiecznej, drewnianej cerkwi filialnej parafii św. Eliasza w Dojlidach; cerkiew tę rozebrano po 1840. Nową świątynię wzniesiono w latach 1843–1846 w stylu klasycyzmu rosyjskiego (połączenie klasycyzmu i bizantynizmu, pod wpływem prądów budownictwa cerkiewnego, płynących z Petersburga), na planie krzyża greckiego. Projektant cerkwi to najprawdopodobniej Konstantyn Thon. W południowym skrzydle cerkwi znajdują się obecnie (od 22 września 1992) relikwie św. Gabriela Zabłudowskiego.

Wykaz proboszczów

[edytuj | edytuj kod]
  • 1844–1846 – ks. Atanazy Łopuszyński[4]
  • 1846–1883 – ks. Jan Sitkiewicz
  • 1883–1910 – ks. Paweł Zieliński
  • 1910–1915 – ks. Józef Guszkiewicz
  • 1915–1918 – przerwa w działalności parafii (bieżeństwo)
  • 1918–1952 – ks. Józef Guszkiewicz
  • 1952–1970 – ks. Wiaczesław Rafalski
  • 1970–2004 – ks. Serafim Żeleźniakowicz
  • 2004–2007 – ks. Anatol Ławreszuk
  • od 2007 – ks. Jan Fiedorczuk

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]
  1. Po likwidacji unii na Białostocczyźnie (1839) liczba prawosławnych w mieście znacznie się zwiększyła.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Spis parafii diecezji białostocko-gdańskiej
  2. Prawosławne Duszpasterstwo Akademickie w Białymstoku. orthodoxia.pl, 7 października 2021. [dostęp 2022-01-18].
  3. a b Strona parafii dekanatu białostockiego. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-04)].
  4. Sergiusz Borowik, Jak w Białymstoku budowano sobór św. Mikołaja, „Przegląd Prawosławny”, 4 (286), Białystok, kwiecień 2009, ISSN 0867-7476 (pol.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Kalendarz Prawosławny 2019, Wydanie Warszawskiej Metropolii Prawosławnej, ISSN 1425-2171, s. 187
  • Hierarchia i kler kościoła prawosławnego w granicach II Rzeczypospolitej i Polski powojennej w XIX–XXI wieku, ks. Grzegorz Sosna i m. Antonina Troc-Sosna, Ryboły 2012

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]