Parki krajobrazowe w Polsce
Park krajobrazowy – jedna z form ochrony przyrody w Polsce, określonych w Ustawie o ochronie przyrody z 2004 roku. Parki krajobrazowe chronią obszary ze względu na ich wartości przyrodnicze, historyczne, kulturowe i walory krajobrazowe w celu ich zachowania i promowania w duchu zrównoważonego rozwoju[1].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Idea ochrony krajobrazowej rozwinęła się po II wojnie światowej w Wielkiej Brytanii i w Niemczech, inspirując podobne rozwiązania w kolejnych państwach.
W Polsce pierwszy park krajobrazowy powołano w 1976 r. na Pojezierzu Suwalskim[2]. Do 2001 r. powołano kolejne 120 parków. 122. parkiem został utworzony w 2009 r. w Wielkopolsce Nadgoplański Park Tysiąclecia, jednak powstał on w wyniku podziału starszego parku na część wielkopolską i kujawsko-pomorską. W 2018 powołano Park Krajobrazowy Góry Łosiowe. W 2019 część Pszczewskiego Parku Krajobrazowego leżącego na terenie województwa wielkopolskiego przekształcono w dwa nowe parki krajobrazowe: Miedzichowski oraz Doliny Kamionki[3][4]. Według stanu na początek 2020 r. w Polsce istnieje 125 parków krajobrazowych o łącznej powierzchni 26 141,6821 km², co stanowi 8,36% powierzchni Polski[5].
Charakterystyka
[edytuj | edytuj kod]Parki krajobrazowe w Polsce nie osiągają dużych rozmiarów w porównaniu do europejskich odpowiedników. Największy Park Krajobrazowy Doliny Baryczy zajmuje 870,4 km²[6], zaś najmniejszy Miedzichowski Park Krajobrazowy ma zaledwie 14,3 km².
Uregulowania prawne
[edytuj | edytuj kod]Na obszarze parków dopuszcza się działalność gospodarczą, jednak z ograniczeniami wynikającymi z celów ochronnych[7][8]. Parki służą także rekreacji krajoznawczej, wypoczynkowi oraz edukacji ekologicznej.
Od 2009 r. parki tworzone są mocą uchwały sejmiku województwa, wcześniej przez rozporządzenie wojewody, po uzgodnieniu z miejscową radą gminy. Zmiana ustawy jest krytykowana przez stowarzyszenia ekologiczne i naukowców, ponieważ w jej efekcie działalność parków została znacząco ograniczona i nie mogą one wypełniać swoich zadań[9][10]. Zmiany skrytykowała także Najwyższa Izba Kontroli w 2012 r.[11]
Lista parków krajobrazowych w Polsce
[edytuj | edytuj kod]
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- park krajobrazowy
- rezerwat krajobrazowy
- obszar chronionego krajobrazu
- ochrona przyrody w Polsce
- parki narodowe w Polsce
- rezerwaty przyrody w Polsce
- Interaktywna mapa parków narodowych, krajobrazowych i rezerwatów przyrody w Polsce
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Ustawa o ochronie przyrody, Dz.U. z 2022 r. poz. 916
- ↑ Suwalski Park Krajobrazowy. Suwalski Park Krajobrazowy. [dostęp 2014-05-04]. (pol.).
- ↑ UCHWAŁA NR XIII/256/19 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA WIELKOPOLSKIEGO z dnia 25 listopada 2019 r. w sprawie Miedzichowskiego Parku Krajobrazowego
- ↑ UCHWAŁA NR XIII/257/19 SEJMIKU WOJEWÓDZTWA WIELKOPOLSKIEGO z dnia 25 listopada 2019 r. w sprawie Parku Krajobrazowego Dolina Kamionki
- ↑ Parki Krajobrazowe – PARKI KRAJOBRAZOWE [online] [dostęp 2020-07-27] (pol.).
- ↑ Jan Kądziołka, Kazimierz Kocimowski, Edward Wołonciej: Świat w liczbach 2011. Warszawa: WSiP, 2011, s. 121-122. ISBN 978-83-02-12050-3.
- ↑ Ochrona krajobrazowa w Borach Tucholskich.
- ↑ Formy ochrony przyrody. biolog.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-05-04)]..
- ↑ Dzikie Życie kwiecień 2013 Gwóźdź do trumny parków krajobrazowych
- ↑ Przegląd Przyrodniczy XXIII, 3 (2012) Perspektywy ochrony krajobrazu w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem parków krajobrazowych
- ↑ NIK o parkach krajobrazowych. Najwyższa Izba Kontroli, 2012-11-23. [dostęp 2017-11-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-11-12)].