Paweł Żółtowski

Paweł Żółtowski-Cieszkowski

"Ogończyk"

major
Data i miejsce urodzenia	24 grudnia 1889 Niechanowo
Data i miejsce śmierci	25 lipca 1985 Kraków
Przebieg służby
Lata służby	1912-1925, 1939-1945
Siły zbrojne	Armia Cesarstwa Niemieckiego Wojsko Polskie Armia Krajowa
Formacja	Armia Wielkopolska
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa powstanie wielkopolskie wojna polsko-ukraińska, wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa kampania wrześniowa powstanie warszawskie
Późniejsza praca	radca ministerialny, administrator majątku ziemskiego
Odznaczenia

Paweł Żółtowski-Cieszkowski ps. "Ogończyk" (ur. 24 grudnia 1889 w Niechanowie, zm. 25 lipca 1985 w Krakowie) – polski ziemianin, działacz społeczny, major dyplomowany WP, w czasie II wojny światowej jeden z głównych działaczy organizacji konspiracyjnej "Uprawa".

Urodził się w wielkopolskiej rodzinie ziemiańskiej, znanej z zaangażowania patriotycznego i społecznikowskiego; syn Stanisława Żółtowskiego herbu Ogończyk (1849-1908) z Niechanowa i Marii z Sapiehów Kodeńskich herbu Lis (1855-1929) z Knyszyna. W 1931 r. został adoptowany przez Augusta Alfreda Cieszkowskiego, ziemianina i senatora II RP. Od tej pory używał nazwiska Żółtowski-Cieszkowski.

Otrzymał staranne wykształcenie. Ukończył Szkołę Realną w Poznaniu, studiował rolnictwo w Louvain oraz nauki społeczne w Berlinie i Londynie. W 1912 r. rozpoczął służbę wojskowa w armii niemieckiej, w czasie I wojny światowej walczył na frontach zachodnim (od 1914 r.) i wschodnim (od 1915 r.). W styczniu 1919 r. wstąpił ochotniczo do Wojska Polskiego, brał udział w Powstaniu Wielkopolskim, służąc w szeregach 1 Pułku Strzelców Wielkopolskich, przemianowanego później na 55 Poznański Pułk Piechoty. Następnie brał udział w wojnie z Ukraińcami, walcząc pod Lwowem, oraz w wojnie z bolszewikami w 1920. W 1921 r. ukończył Szkołę Sztabu Generalnego i przeszedł do służby m.in. w Sztabie Generalnym WP w Warszawie oraz w sztabie gen. Jana Romera na Ukrainie. Później na froncie południowo-wschodnim, a po wojnie w sztabie VII Brygady Kawalerii. W 1925 r. przeszedł do cywila, pozostając w rezerwie 15 Pułku Ułanów Poznańskich. Był m.in. dyrektorem Wielkopolskiej Izby Rolniczej i radcą ds. handlu zagranicznego w Ministerstwie Rolnictwa. Od 1937 r. administrował majątkiem rolnym, odziedziczonym po Auguście Cieszkowskim. Działał też w Stronnictwie Zachowawczym.

Walczył w kampanii wrześniowej 1939 r., dotarł do Lwowa, gdzie służył w sztabie obrony miasta. Uniknął niewoli sowieckiej i powrócił do Warszawy. Podjął pracę konspiracyjną w szeregach Związku Walki Zbrojnej-Armii Krajowej. Wraz Karolem Hilarym Tarnowskim i Leonem Krzeczunowiczem współtworzył struktury organizacji ziemian przemysłowców "Uprawa". Był kierownikiem tej organizacji na Obszar Warszawa. Walczył w Powstaniu Warszawskim, w którym został ranny. W 1945 r. przeniósł się do Krakowa. Był inwigilowany przez organy bezpieczeństwa. Nie mógł podjąć stałej pracy, utrzymywał się z tłumaczeń i nauki języków obcych. Udzielał się w środowisku ziemiańskim i intelektualnym, współpracował ściśle z ks. kard. Adamem Stefanem Sapiehą, który był bratem jego matki.

Życie prywatne

W 1922 r. ożenił się z Anną Potocką herbu Pilawa (1898-1982) z Chrząstowa (dziś dzielnica Koniecpola). Ich dzieci:

• Julia Anna (ur. 1923), zamężna z Wacławem Bnińskim (1923-1998),
• Maria Zofia (ur. 1928), zamężna z Arturem Potockim (1923-2006),
• Elżbieta Nika (ur. 1935), zamężna z Maciejem Janem Wężykiem-Widawskim herbu Wąż (1925-1994), oboje byli zawodnikami TS "Wisła" i reprezentantami Polski w koszykówce.

Odznaczenia

• Krzyż Walecznych (trzykrotnie)
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
• Krzyż Żelazny (z czasów I wojny światowej).