Pieniążek drobniutki
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
pieniążek drobniutki |
| Nazwa systematyczna | |
| Collybia cirrhata Mém. Soc. Émul. Montbéliard, Sér. 2 5: 96 (1872) (Schumach.) Quél. | |
Pieniążek drobniutki (Collybia cirrhata (Schumach.) Quél.) – gatunek grzybów z rzędu pieczarkowców (Agaricales)[1].
Systematyka i nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod]Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Collybia, Incertae sedis, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten opisał w 1803 r. Christian Friedrich Schumacher nadając mu nazwę Agaricus cirrhatus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1872 r. Lucien Quélet[1].
Ma 22 synonimy. Niektóre z nich:
- Collybia amanitae (Batsch) Kreisel 1987
- Microcollybia cirrhata (Schumach.) Métrod 1952
- Microcollybia cirrhata (Schumach.) Lennox 1979[2].
Polską nazwę zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r.[3]
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Średnica 0,3–1,1 cm, kształt początkowo wypukły, potem rozszerzający się, do lekko wklęsłego na środku. Powierzchnia lepka, naga, lekko błyszcząca, początkowo biaława, potem z różowawym odcieniem w stanie suchym i pomarańczowoszara z wiekiem lub w stanie wilgotnym. Brzeg początkowo podwinięty, potem prosty, prążkowany od prześwitujących blaszek[4].
Blaszkowy. Blaszki przyrośnięte do lekko wyciętych ząbkiem, smukłe, wąskie do umiarkowanie szerokich, gęste, białe do różowawo-płowych, z międzyblaszkami. Ostrza równe[4].
Wysokość 0,8–2,5 cm, grubość 0,1–0,2 cm, równy nieco rozszerzony ku podstawie, nitkowaty, elastyczny, nie łamliwy, z wiekiem puste w środku. Powierzchnia lekko owłosione ku wierzchołkowi, wyraźniej poniżej, prawie strzępiasta u podstawy, biaława do szaropomarańczowej, z obfitą grzybnią u podstawy lub często występującymi rozgałęzionymi ryzomorfami, nie wyrastającymi ze sklerocjów[4].
Bardzo cienki, białawy, bez wyraźnego zapachu i smaku[4].
- Cechy mikroskopowe
Podstawki maczugowate lub prawie maczugowate, z 4 sterygmami i sprzążkami bazalnymi, 17,5–21 × 4,8–5,6 µm. Zarodniki w widoku z boku elipsoidalne, w widoku z przodu lub tyłu jajowate, gładkie, nieamyloidalne, niecyjanofilne, 4,8–6,4 × 2–2,8(3,5) µm. W hymenium brak cystyd. Kaulocystydy matowe, cylindryczne, rozgałęzione, z wieloma septami, cienkościenne, gładkie, o średnicy 2,8–4,8 µm. Trama zbudowana z nierównoległych lub splątanych, gładkich, niemyloidalnych strzępek o średnicy 2,8-8,4 µm. Skórka blaszek zbudowana ze splątanych strzępek poniżej środka ułożonych promieniście nad blaszkami, o nieregularnych ściankach, lekko pogrubionych, gładkich, nieamyloidalnych, o średnicy 3,5–8,4 µm. Skórka kapelusza słabo zróżnicowana, z nieco żelatynowatą powierzchniową warstwą uformowaną z gęstych, promieniście ułożonych strzępek, często cylindrycznych, z rozrzuconymi krótkimi uchyłkami, cienkościennych, gładkich, o średnicy 2,8–6,4 µm, bez pileocystyd. Skórka trzonu utworzona z wznoszących się równoległych strzępek, lekko pogrubionych, gładkich, bladożółtobrązowych w KOH, o średnicy 3,5–4,2 µm. Sprzążki występują we wszystkich strzępkach[4].
- Gatunki podobne
Pieniążek drobniutki nie wytwarza sklerocjów, po czym łatwo go odróżnić od pieniążka żółtobulwkowego (Collybia cookei), pieniążka ciemnobulwkowego (Collybia tuberosa) i tzw. pieniążka rozgałęzionotrzonowego (Dendrocollybia racemosa). Zarodniki pieniążków są trudne do uzyskania[4].
Występowanie
[edytuj | edytuj kod]Znane jest występowanie pieniążka drobniutkiego w Ameryce Północnej, Środkowej i Południowej, Europie i Azji. Najwięcej stanowisk podano w Europie. Występuje tutaj na całym obszarze, od Morza Śródziemnego po północne krańce Półwyspu Skandynawskiego i Orkady[5]. W Polsce W. Wojewoda w 2003 r. przytoczył liczne stanowiska z uwagą, że nie jest to gatunek rzadki i nie jest zagrożony[3].
Grzyb saprotroficzny. Występuje w różnego typu lasach i zaroślach, na nieużytkach rolnych, także w miastach. Rozwija się na ziemi i na starych owocnikach grzybów z rzędu pieczarkowców, zwłaszcza z rodzajów Psilocybe (łysiczka), Lactarius (mleczaj) i Russula (gołąbek). Owocniki tworzy zwykle od czerwca do listopada[3]. Często rośnie na resztkach poczerniałych grzybów lub na próchnicy w pobliżu takich podłoży. Czasami te poczerniałe pozostałości nie są widoczne, a podstawczaki wydają się wyrastać bezpośrednio z próchnicy[4].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2022-12-29] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2022-12-29] (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f g Roland Labbé, Collybia cirrhata / Collybie à mèches [online], Mycoquebec.org, 2014 [dostęp 2022-12-29] (fr.).
- ↑ Mapa występowania Collybia cirrhata na świecie [online], gbif.org [dostęp 2022-12-29] (ang.).