Pingwin skalny
| Eudyptes chrysocome[1] | |||
| (J.R. Forster, 1781) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
pingwin skalny | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
 Zasięg występowania wraz z pingwinem długoczubym (E. moseleyi) uznawanym obecnie za osobny gatunek | |||
Pingwin skalny[5], skocz skalny[6] (Eudyptes chrysocome) – gatunek ptaka z rodziny pingwinów (Spheniscidae), występujący w wodach subantarktycznych, w południowo-zachodniej części Oceanu Spokojnego i Indyjskiego, oraz w południowo-zachodniej części Oceanu Atlantyckiego u wybrzeży Ameryki Południowej i na wyspach subantarktycznych.
Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego wymienia go na liście gatunków stwierdzonych w Polsce, lecz nie zaliczonych do awifauny krajowej (kategoria E w klasyfikacji AERC – pojaw nienaturalny)[7]. Został stwierdzony w Polsce raz – w 1966 roku schwytano w Międzywodziu samicę pochodzącą z hodowli[6].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Gatunek ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1781 roku Johann Reinhold Forster, nadając mu nazwę Aptenodytes chrysocome. Jako miejsce typowe autor wskazał Tasmanię i Falklandy[3][8]; w 1974 roku uściślono je do falklandzkiej wyspy Kidney Island[3][9]. Obecnie pingwin skalny zaliczany jest do rodzaju Eudyptes[5][10].
Do niedawna wyróżniano trzy podgatunki E. chrysocome[2], jednak ostatnio przeprowadzone badania podnoszą podgatunek E. c. moseleyi (pingwin długoczuby) do rangi gatunku[11]. Niektórzy autorzy proponują uznanie wszystkich trzech podgatunków za osobne gatunki[12][13].
Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny (IOC) i autorzy Kompletnej listy ptaków świata wyróżniają dwa podgatunki E. chrysocome[5][10]:
- E. c. chrysocome (J.R. Forster, 1781) – pingwin skalny – od przylądka Horn do Falklandów
- E. c. filholi F.W. Hutton, 1879 – pingwin różowodzioby – Wyspy Kerguelena (południowy Ocean Indyjski), subantarktyczne wyspy Nowej Zelandii i Australii[4][10]
Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]
Posiada pomarańczowy dziób i czarno-białe upierzenie. Osiąga długość 45–58 cm i waży od 2 do 3,4 kg, choć niektóre okazy ważą nawet 5 kg. Jego oczy mają czerwoną barwę.
Pożywienie[edytuj | edytuj kod]
Ptaki te mają zróżnicowaną dietę, która składa się z: kałamarnic, ośmiornic, mięczaków, planktonu, mątw i skorupiaków. Zwykle polują w grupach, na głębokości do 100 m.
Status[edytuj | edytuj kod]
Gatunek od 2008 roku jest klasyfikowany w Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN jako narażony na wyginięcie (VU – Vulnerable)[4]. W latach 1971–2007 (trzy pokolenia) jego populacja spadła o jedną trzecią[4]. Głównym zagrożeniem dla gatunku są zmiany klimatu[4]. Naturalnymi wrogami pingwinów skalnych są orki i lwy morskie.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Eudyptes chrysocome, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Rockhopper Penguin (Eudyptes chrysocome). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-23)]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g D. Lepage: Southern or Western Rockhopper Penguin Eudyptes [chrysocome or filholi] (= Eudyptes chrysocome). [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2023-01-25]. (ang.).
- ↑ a b c d e Eudyptes chrysocome, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b c Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Spheniscidae Bonaparte, 1831 - pingwiny - Penguins (wersja: 2019-10-11). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-07-21].
- ↑ a b Eudyptes chrysocome (J. R. Forster, 1781) — Pingwin skalny — Northern rockhopper penguin (Ptak). [w:] Gatunki obce w Polsce [on-line]. Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2009. [dostęp 2020-07-21].
- ↑ Aneks. Gatunki ptaków stwierdzone w Polsce do 31.12.2021, lecz nie zaliczone do awifauny krajowej. Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. [dostęp 2023-01-25].
- ↑ J.R. Forster, Commentationes Societatis Regiae Scientiarum Gottingensis, t. 3, Gottingae 1781, s. 133, 135 + tab. I (łac.).
- ↑ M. Carins. Facial Characteristic of Rockhopper Penguins. „Emu”. 74 (1), s. 55-57, 1974. DOI: 10.1071/MU974053c. (ang.).
- ↑ a b c F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v12.2). [dostęp 2023-01-25]. (ang.).
- ↑ P. Jouventin, R. J. Cuthbert, R. Ottvall. Genetic isolation and divergence in sexual traits: evidence for the northern rockhopper penguin Eudyptes moseleyi being a sibling species. „Molecular Ecology”. 15 (11), s. 3413–3423, 2006. DOI: 10.1111/j.1365-294X.2006.03028.x. (ang.).
- ↑ M. De Dinechin, R. Ottvall, P. Quillfeldt, P. Jouventin. Speciation chronology of rockhopper penguins inferred from molecular, geological and palaeoceanographic data. „Journal of Biogeography”. 36 (4), s. 693–702, 2009. DOI: 10.1111/j.1365-2699.2008.02014.x. (ang.).
- ↑ J. Banks et al. Genetic evidence for three species of rockhopper penguins, Eudyptes chrysocome. „Polar Biology”. 30, s. 61–67, 2006. (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).