Piotr Słonimski (1922–2009)

Piotr Słonimski (ur. 9 listopada 1922 w Warszawie, zm. 25 kwietnia 2009 w Paryżu) – francuski genetyk polskiego pochodzenia, pionier badań nad genetyką mitochondriów.

Życiorys

Uczył się w Gimnazjum Stefana Batorego, później na tajnych kompletach studiował medycynę. Podczas okupacji był żołnierzem Armii Krajowej w stopniu podchorążego. Walczył w powstaniu warszawskim. Po wojnie wyemigrował do Francji^[a] z powodu represji za przynależność do AK. Podczas stanu wojennego ufundował stypendium dla polskich naukowców, którzy stracili pracę w wyniku represji^[1].

Członek Akademii Nauk we Francji i najmłodszy dyrektor francuskiego laboratorium biologicznego. W latach 1971–1991 był dyrektorem Centrum Genetyki Molekularnej CNRS w Gif-sur-Yvette niedaleko Paryża.

Był zagranicznym członkiem Wydziału II – Nauk Biologicznych PAN oraz Wydziału IV – Przyrodniczego PAU.

Praca naukowa

Był pionierem genetyki mitochondriów i jednym z odkrywców dziedziczenia pozajądrowego (w tym wypadku dziedziczenia mitochondrialnego)^[2]. Podczas prac nad genetyką mitochondriów zaproponował m.in. istnienie maturaz – rodziny enzymów biorących udział w splicingu niedojrzałego mRNA. Prace Słonimskiego stały się podstawą nowoczesnej genetyki mitochondriów i należą do najczęściej cytowanych w tej dziedzinie.

Pod koniec lat osiemdziesiątych Słonimski silnie wspierał projekt zsekwencjonowania genomu drożdży, a jego działania w tym kierunku były kluczowe dla powodzenia tego przedsięwzięcia^[3].

Życie prywatne

Był synem lekarza i biologa Piotra Słonimskiego (1893–1944), brata Antoniego Słonimskiego (1895–1976)^[4]. Jego dziadkiem był lekarz Stanisław Słonimski (1853–1916), pradziadkiem pisarz, matematyk, astronom i wynalazca Chaim Zelig Słonimski (1810–1904), a prapradziadkiem wynalazca Abraham Stern (zm. 1842).

Nagrody

W 1985 r. otrzymał Złoty Medal CNRS, najwyższe odznaczenie naukowe we Francji
Za osiągnięcia naukowe otrzymał polską Nagrodę Prezesa Rady Ministrów.
5 maja 2009 nadano mu pośmiertnie Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski^[5].
Otrzymał doktoraty honoris causa uniwersytetów w Louvain-la-Neuve, Warszawie^[6] i Wrocławiu^[7]

Uwagi

↑ Jako emigrant spotkał się z przejawami braku zrozumienia, utrudniającego nawiązywanie kontaktów. Renata Lis, autorka książki W lodach Prowansji. Bunin na wygnaniu, pisze o sytuacji emigrantów m.in. „…nie jesteśmy w stanie wyobrazić sobie takiego zła, którego sami nigdy nie doświadczyliśmy, albo którego nie doświadczyli nasi bliscy lub nasi przodkowie, i zawsze ratujemy się wtedy jakąś protezą z zasobu własnych wspomnień…”^[8]. Przytacza przykład, zaczerpnięty z jednego z licznych wywiadów Piotra Słonimskiego dla polskiej prasy^[9]

… kiedyś próbował przybliżyć francuskim kolegom Powstanie Warszawskie. Słuchali z uwagą i Słonimskiemu wydawało się, że jest rozumiany, aż w końcu któryś z nich wyznał, że jemu też w czasie wojny Niemcy zabrali rower. Po tym zdarzeniu Słonimski już do tematu nie wracał.^[8]

Przypisy

↑ Piotr Węgleński: Profesor Wacław Gajewski.
↑ Bernard Dujon. In Memoriam Piotr Slonimski (1922–2009) The Unconventional Yeast Geneticist. „Genetics”. 183, s. 1-2, 2009. DOI: 10.1534/genetics.109.106930.
↑ Christopher Herbert: Piotr Slonimski biography.
↑ Lesław M. Bartelski: Mokotów. Warszawskie Termopile 1944. Warszawa: Fundacja „Warszawa Walczy 1939−1945“, 2004, s. 174. ISBN 83-11-09806-9.
↑ Informacja o nadaniu odznaczenia na stronie Prezydenta RP – (dostęp: 2009-05-05)
↑ Doktoraty HC. uw.edu.pl. [dostęp 2011-02-21].
↑ Marek Cetwiński: Historia Wrocławia w datach. Romuald Gelles (red.) i inni. Wrocław: TMW Wratislawia, 1996, s. 188.
↑ ^a ^b Renata Lis: W lodach Prowansji. Bunin na wygnaniu. Sic!, 3 grudnia 2015, s. 26–27. ISBN 978-83-61967-84-2.
↑ Wywiady Piotra Słonimskiego. [w:] Wyborcza.pl [on-line]. [dostęp 2018-08-09].

Linki zewnętrzne

"Bliscy krewni" – Wywiad z prof. Piotrem Słonimskim w tygodniku "Wprost"
Biografia w "Rzeczpospolitej". arch.rzeczpospolita.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-09-29)].
informacje ze strony internetowej Polskiej Akademii Nauk

[u1-1] Jako emigrant spotkał się z przejawami braku zrozumienia, utrudniającego nawiązywanie kontaktów. Renata Lis, autorka książki W lodach Prowansji. Bunin na wygnaniu, pisze o sytuacji emigrantów m.in. „…nie jesteśmy w stanie wyobrazić sobie takiego zła, którego sami nigdy nie doświadczyliśmy, albo którego nie doświadczyli nasi bliscy lub nasi przodkowie, i zawsze ratujemy się wtedy jakąś protezą z zasobu własnych wspomnień…”^[8]. Przytacza przykład, zaczerpnięty z jednego z licznych wywiadów Piotra Słonimskiego dla polskiej prasy^[9]

… kiedyś próbował przybliżyć francuskim kolegom Powstanie Warszawskie. Słuchali z uwagą i Słonimskiemu wydawało się, że jest rozumiany, aż w końcu któryś z nich wyznał, że jemu też w czasie wojny Niemcy zabrali rower. Po tym zdarzeniu Słonimski już do tematu nie wracał.^[8]

[weglenski-2] Piotr Węgleński: Profesor Wacław Gajewski.

[Dujon-3] Bernard Dujon. In Memoriam Piotr Slonimski (1922–2009) The Unconventional Yeast Geneticist. „Genetics”. 183, s. 1-2, 2009. DOI: 10.1534/genetics.109.106930.

[Herbert-4] Christopher Herbert: Piotr Slonimski biography.

[5] Lesław M. Bartelski: Mokotów. Warszawskie Termopile 1944. Warszawa: Fundacja „Warszawa Walczy 1939−1945“, 2004, s. 174. ISBN 83-11-09806-9.

[6] Informacja o nadaniu odznaczenia na stronie Prezydenta RP – (dostęp: 2009-05-05)

[7] Doktoraty HC. uw.edu.pl. [dostęp 2011-02-21].

[Gelles1996-8] Marek Cetwiński: Historia Wrocławia w datach. Romuald Gelles (red.) i inni. Wrocław: TMW Wratislawia, 1996, s. 188.

[Bunin-9] Renata Lis: W lodach Prowansji. Bunin na wygnaniu. Sic!, 3 grudnia 2015, s. 26–27. ISBN 978-83-61967-84-2.

[Wywiady-10] Wywiady Piotra Słonimskiego. [w:] Wyborcza.pl [on-line]. [dostęp 2018-08-09].

[a]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]