Stan wojenny
 |
Ten artykuł wymaga uzupełnienia informacji. |
Stan wojenny – jeden ze stanów nadzwyczajnych, polegający na przejęciu administracji przez wojsko. Stan ten może być wprowadzony przez rząd danego kraju w celu przywrócenia porządku publicznego w wypadku takich zdarzeń jak zamach stanu czy w celu zdławienia opozycji politycznej. W Polsce ostatnim był stan wojenny w latach 1981–1983 wprowadzony przez władze komunistyczne.
Stan wojenny w Australii[edytuj | edytuj kod]
Ani konstytucja Australii[1], ani żaden inny dokument legislacyjny nie precyzują, w jaki sposób może zostać wprowadzony stan wojenny w tym kraju[2]. Tradycyjnie uważa się, że możliwość wprowadzenia stanu wojennego stanowi nieodłączną prerogatywę rządu wynikającą z potrzeby chwili, a nie z litery prawa[3]. Wprowadzenie stanu wojennego nie oznacza automatycznego wprowadzenia administracji wojskowej, lecz zawieszenie obowiązujących praw habeas corpus i pracy sądów powszechnych; stan wojenny to stan, w którym nie obowiązują normalne prawa[4]. W historii Australii jako niepodległego państwa stan wojenny nie był wprowadzony. W okresie kolonialnym było siedem przypadków.
Stan wojenny w Polsce[edytuj | edytuj kod]
W Polsce stan wojenny może być wprowadzony przez Prezydenta Rzeczypospolitej na wniosek Rady Ministrów w formie rozporządzenia na części albo na całym terytorium państwa w razie zewnętrznego zagrożenia państwa, w tym spowodowanego działaniami terrorystycznymi, zbrojnej napaści na terytorium RP lub gdy z umowy międzynarodowej wynika zobowiązanie do wspólnej obrony przeciwko agresji. Rozporządzenie o wprowadzeniu stanu wojennego prezydent musi przedstawić Sejmowi w ciągu 48 godzin od podpisania. Sejm ma obowiązek niezwłocznie rozpatrzyć owo rozporządzenie, może je również uchylić bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Wprowadzenie stanu wojennego wywołuje skutki określone w ustawie i może wiązać się z ograniczeniem wolności i praw człowieka i obywatela. Rada Ministrów zarządza w czasie stanu wojennego systemem kierowania obroną państwa, w tym może również przekazać organom wojskowym określone kompetencje organów władzy publicznej w strefie bezpośrednich działań wojennych.
Stan wojenny na Ukrainie[edytuj | edytuj kod]
Na Ukrainie – wg przepisów z 2015 roku – stan wojenny może być wprowadzony na terenie całego kraju bądź w określonych jego miejscach. Decyzję o wprowadzeniu stanu wojennego podejmuje prezydent Ukrainy i zatwierdza bądź odrzuca parlament: Rada Najwyższa Ukrainy.
Od wprowadzenia tych przepisów, w 2018 roku – po ostrzelaniu statków ukraińskich na Morzu Azowskim przez wojskowe śmigłowce rosyjskie, prezydent Ukrainy Petro Poroszenko – po nocnych obradach Rady Bezpieczeństwa i Obrony Ukrainy zdecydował o wprowadzeniu stanu wojennego na okres 30 dni[5].
26 listopada Petro Poroszenko, prezydent Ukrainy, utworzył dekret podpisany później przez parlament i tym samym wprowadził stan wojenny w części Ukrainy[6].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Commonwealth of Australia Constitution Act (ang.). Australian Government Attorney-General's Department. [dostęp 2010-11-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-03-18)].
- ↑ D. Clark, Habeas.., s. 181
- ↑ D. Clark, Habeas.., s. 182 "it being a matter said to be inherent of government and arising out of necessity rather than out of law"
- ↑ D. Clark, Habeas.., s. 180-1, "There is no legal redress and habeas corpus will not be available [...] Martial law means a state of now law"
- ↑ Президент звернувся до Верховної Ради з пропозицією про запровадження воєнного стану в Україні — Офіційне інтернет-представництво Президента України (ukr.). Офіційне інтернет-представництво Президента України. [dostęp 2018-11-26].
- ↑ УКАЗ ПРЕЗИДЕНТА УКРАЇНИ №390/2018 — Офіційне інтернет-представництво Президента України (ukr.). Офіційне інтернет-представництво Президента України. [dostęp 2018-11-26].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Michał Brzeziński, Stany nadzwyczajne w polskich konstytucjach, Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2007, ISBN 978-83-7059-814-3, OCLC 169872617.
- Lech Mażewski, Stany nadzwyczajne w Polsce w latach 1918-1989, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2006, ISBN 83-7441-497-9, ISBN 978-83-7441-497-5, OCLC 77510809.