Psary (powiat oławski)
Na mapach: 
50°52′09″N 17°21′46″E/50,869167 17,362778
50°52′09″N 17°21′46″E/50,869167 17,362778| wieś | |
-kosciol.jpg) Kościół pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (III 2011) |
272[2] |
| Strefa numeracyjna |
71 |
| Kod pocztowy |
55-200[3] |
| Tablice rejestracyjne |
DOA |
| SIMC |
0879564 |
Położenie na mapie gminy wiejskiej Oława  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu oławskiego  | |
| 50°52′09″N 17°21′46″E/50,869167 17,362778[1]
| |
Psary – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie oławskim, w gminie Oława.
Podział administracyjny[edytuj | edytuj kod]
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa wrocławskiego.
Religia rzymskokatolicka[edytuj | edytuj kod]
Psary należą do parafii pw. św. Jakuba Apostoła w Małujowicach.
Nazwa[edytuj | edytuj kod]
Nazwa miejscowości wywodzi się od polskiej nazwy psa domowego.
W księdze łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego) spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna w latach 1295–1305 miejscowość wymieniona jest w zlatynizownej formie villa Psar[4][5].
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[6]:
- kościół parafialny pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny, klasycystyczny z 1713 r.
- kaplica, przy kościele parafialnym, z około 1800 r.
- dwór, (nie istnieje)
- stajnia-spichlerz, z około 1800 r.
inne zabytki:
- stary kamienny krzyż nieznanego wieku i funkcji znajdujący się w starym zdziczałym parku, należącym do nieistniejącego już majątku. Krzyż często łączony jest z zabójstwem dokonanym około 1360 r. przez rycerza Gebharda von Kittlitz na Bavarusie von Stinavia z rodu Bavorów spod Czeskich Budziejowic, właścicielu wsi Psary, Ścinawy Polskiej i kilku innych. Przed radą miejską Brzegu odbyła się rozprawa, na której rodzinę zamordowanego reprezentowali Fransko i Mladeta von Stinavia, a w imieniu zabójcy wystąpił Mirsonus von Pogarell. Pokuta, którą zadano skazanemu i jego rodzinie nakazywała wysłanie dwóch pielgrzymów - do Rzymu i Akwizgranu, przy czym w Rzymie wysłannik Kittlitzów miał obowiązek uzyskać pisemne poświadczenie od papieża, które miał następnie przekazać wdowie, Annie von Stinavia. W okolicznych klasztorach Kittlitzowie musieli opłacić tysiąc mszy w intencji ofiary, a także zapłacić główszczyznę (okup za głowę zabitego) jego rodzinie. Niektóre z takich umów zawierały również nakaz wystawienia przez zabójcę krzyża lub kapliczki (tzw. krzyż pokutny lub pojednania). Jednak umowa dotycząca zabójstwa Bavarusa von Stinavia takiego nakazu nie zawiera[7] dlatego łączenie opisywanego krzyża z tym zabójstwem nie ma podstaw i jest oparte jedynie na nieuprawnionym założeniu, że wszystkie stare kamienne krzyże monolitowe, o których nic nie wiadomo, zwłaszcza te z rytami broni, są krzyżami pokutnymi[8], chociaż w rzeczywistości powód fundacji takiego krzyża może być różnoraki, tak jak każdego innego krzyża. Niestety hipoteza ta stała się na tyle popularna, że zaczęła być odbierana jako fakt i pojawiać się w lokalnych opracowaniach, informatorach czy przewodnikach jako faktyczna informacja. Tymczasem w przypadku morderstwa dokonanego przez Gebharda von Kittlitz istnieje właściwie pewność, że krzyż pokutny w ogóle nie powstał.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 112528
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1065 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis online
- ↑ H. Markgraf, J. W. Schulte, "Codex Diplomaticus Silesiae T.14 Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis", Breslau 1889
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 135. [dostęp 2012-09-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].
- ↑ Barbara Adamska, Przemysław Nocuń. Czu troste und czu hulffe des zele". Późnośredniowieczne ugody kompozycyjne z terenu Śląska.. „Ślaski Kwartalnik Historyczny Sobótka”. LIX (2004) nr 2, s. 124, 2004.
- ↑ Arkadiusz Dobrzyniecki. Krzyże i kapliczki pokutne ziemi złotoryjskiej - historia pewnego mitu. „Pomniki Dawnego Prawa”. 11-12 (wrzesień-grudzień 2010), s. 32-37, 2010.
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Serwis Informacyjny Miejscowości Gać k. Oławy - w dziale Historia wsi artykuły na temat historii Psar. gac.ovh.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-11-18)].
- Strona internetowa parafii Małujowice - w dziale Psary podstawowe informacje o Psarach
- Siedziba gminy: Oława
