Puźniki

Puźniki
Пужники
Państwo	Ukraina
Obwód	tarnopolski
Rejon	czortkowski
	Położenie na mapie obwodu tarnopolskiego Puźniki
	Położenie na mapie Ukrainy Puźniki
	49°00′51″N 25°12′22″E/49,014167 25,206111
	Multimedia w Wikimedia Commons

Puźniki^[1], Pużniki – nieistniejąca obecnie wieś na Ukrainie w rejonie czortkowskim^[2] obwodu tarnopolskiego na południe od wsi Zalesie.

Dawniej wieś sołecka na obszarze dzisiejszej Ukrainy, w dawnej gminie Koropiec (powiat buczacki) w województwie tarnopolskim, położona na północ od Koropca.

Współcześnie (2008 rok) wieś jest całkowicie wyludniona i porośnięta lasem. Zniszczeniu uległa zabudowa Puźnik, rozebrano kościół i dawną plebanię. Zachowały się niektóre nagrobki na cmentarzu i kapliczka, widoczne pozostałości studzien^[3].

Historia

W 1921 roku wieś liczyła 833 mieszkańców^[4].

Według wspomnień byłych mieszkańców wsi podczas pierwszej okupacji radzieckiej, 10 lutego 1940 roku NKWD zesłało na Syberię 6 rodzin osadników cywilnych, około 40 osób. W późniejszym czasie aresztowano i deportowano jeszcze kilku Polaków^[5].

W czasie okupacji niemieckiej na terenie wsi ukrywano Żydów:

polska rodzina Koryznów przechowywała żydowskie dziecko; w latach 1988 i 1990 Instytut Jad Waszem podjął decyzje o przyznaniu sześciu członkom rodziny tytułu Sprawiedliwych wśród Narodów Świata^[6];
Antonina Działoszyńska udzielała schronienia żydowskiej matce z córką; w 2008 roku Jad Waszem przyznał Antoninie (pośmiertnie) oraz jej dzieciom, Janowi i Czesławie, tytuły Sprawiedliwych wśród Narodów Świata^[7];
ks. Kazimierz Słupski pomagał kilkorgu Żydom, m.in. ukrywał na plebanii w Puźnikach przez ponad 3 lata Rozalię Bauer. W 2018 roku pośmiertnie przyznano mu tytuł Sprawiedliwego wśród Narodów Świata^[8]^[9].
Franciszkanki z Puźnik udzielały pomocy m.in. Rozalii Bauer, Adolfowi Korngutowi^[10] i Barbarze Geler Mandel^[11]. Przełożonej klasztoru s. Anieli Wesołowskiej przyznano w 2018 roku pośmiertnie tytuł Sprawiedliwej wśród Narodów Świata^[10].

W nocy z 13 na 14 lutego 1945 część mieszkańców wsi została wymordowana przez kureń UPA pod dowództwem Petra Chamczuka(inne języki) «Bystrego», a zabudowania spalone. W dniu 11 września 2008 w Ratowicach poświęcono pomnik pamięci pomordowanych w 1945 mieszkańcom Puźnik i Zalesia Koropieckiego^[12].

Osobny artykuł: Zbrodnia w Puźnikach.

W czerwcu 1945 ocalałych mieszkańców Puźnik przesiedlono do Niemysłowic koło Prudnika i Ratowic koło Wrocławia. We wsi pozostało kilka rodzin ukraińskich, mieszanych i kilku Polaków, którzy mieszkali w niezniszczonych domach. W 1946 roku władze osiedliły w Puźnikach kilkanaście rodzin łemkowskich i ukraińskich z Polski. Budynek plebanii adaptowano pod szkołę podstawową. W 1949 władze radzieckie zlikwidowały wieś^[5].

Saletyni w Puźnikach 1905-21

W lipcu 1905 r. abp Józef Bilczewski powierzył saletynom parafię w Puźnikach, którą objęli kanonicznie 17 sierpnia 1905 r. Proboszczem został Gabriel Vanroth. Do pomocy miał wikariusza Franciszka Schnydera. Sukcesywnie dołączali do nich kolejni bracia. 30 listopada 1905 r. władze zakonu otworzyły w Puźnikach pierwszy dom zakonny saletynów w Polsce z Gabrielem Vanrothem jako przełożonym. Krótkotrwale istniała w Puźnikach także Szkoła Apostolska saletynów, jednak z powodu złych warunków lokalowych została przeniesiona do Dębowca. 12 maja 1921 r. saletyni zakończyli pracę duszpasterską w Puźnikach^[13].

Urodzeni

Kazimierz Agopsowicz
Aniela Krzywoń (1925–1943) – żołnierka LWP, jedyna Polka, która otrzymała tytuł Bohatera Związku Radzieckiego, jako jedyna kobieta, która nie była obywatelką ZSRR^[14].

Związani z miejscowością

Aniela Wesołowska – polska nauczycielka, kierowniczka miejscowej publicznej szkoły powszechnej^[15].

Przypisy

↑ Dz.U. z 1934 r. nr 68, poz. 631
↑ Про утворення та ліквідацію районів [online], Офіційний вебпортал парламенту України [dostęp 2023-03-14] (ukr.).
↑ Zagłada Puźnik. rp.pl, 2008-07-10. [dostęp 2014-12-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-29)]. (pol.).
↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej. Tom XV. Województwo tarnopolskie. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, 1923, s. 7.
↑ ^a ^b HenrykH. Komański HenrykH., SzczepanS. Siekierka SzczepanS., Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie tarnopolskim 1939–1946, wyd. 2, Wrocław: Nortom, 2006, s. 657, 666, ISBN 83-89684-61-6, ISBN 978-83-89684-61-5, OCLC 156875487 .
↑ „Ciągły strach o życie” – historia rodziny Koryznów. sprawiedliwi.org.pl. [dostęp 2024-02-17]. (pol.).
↑ Działoszyńska Antonina. collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-04-21]. (ang.).
↑ Słupski Kazimierz. collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-02-20]. (ang.).
↑ Ryszard Tyndorf, Zygmunt Zieliński, Wartime Rescue of Jews by the Polish Catholic Clergy The Testimony of Survivors and Rescuers, tom II, Lublin 2023, Wydawnictwo KUL, ISBN 978-83-8288-087-8, s. 621-622
↑ ^a ^b Wesołowska Aniela. collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-05-17]. (ang.).
↑ Ryszard Tyndorf, Zygmunt Zieliński, Wartime Rescue of Jews by the Polish Catholic Clergy The Testimony of Survivors and Rescuers, tom II, Lublin 2023, Wydawnictwo KUL, ISBN 978-83-8288-087-8, s. 625
↑ Zalesie (4) Koropieckie, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 340 .
↑ O nas. www.saletyni.pl. [dostęp 2014-12-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-30)].
↑ List of female Heroes of the Soviet Union (ang.)
↑ Dziennik Urzędowy Rady Szkolnej Krajowej we Lwowie. 5, s. 204, 31 maja 1939.

Bibliografia

Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. T. IX. Warszawa, 1880-1902, s. 325.

Literatura dodatkowa

Puźniki / oprac. Bartłomiej Gutowski. W: Cmentarze dawnego powiatu buczackiego / pod red. Anny Sylwii Czyż, Bartłomieja Gutowskiego. Warszawa, 2017, s. 647–659. ISBN 978-83-62622-57-3.

Linki zewnętrzne

Puźniki, nasze korzenie (puzniki.pl), strona poświęcona wsi Puźniki
Puźniki (2), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. IX: Pożajście – Ruksze, Warszawa 1888, s. 325 .
Zagłada Puźnik. rp.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-29)].
Puźniki na mapie

[1] Dz.U. z 1934 r. nr 68, poz. 631

[2] Про утворення та ліквідацію районів [online], Офіційний вебпортал парламенту України [dostęp 2023-03-14] (ukr.).

[3] Zagłada Puźnik. rp.pl, 2008-07-10. [dostęp 2014-12-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-29)]. (pol.).

[skorowidz-4] Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej. Tom XV. Województwo tarnopolskie. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, 1923, s. 7.

[komanski-5] HenrykH. Komański HenrykH., SzczepanS. Siekierka SzczepanS., Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie tarnopolskim 1939–1946, wyd. 2, Wrocław: Nortom, 2006, s. 657, 666, ISBN 83-89684-61-6, ISBN 978-83-89684-61-5, OCLC 156875487 .

[6] „Ciągły strach o życie” – historia rodziny Koryznów. sprawiedliwi.org.pl. [dostęp 2024-02-17]. (pol.).

[7] Działoszyńska Antonina. collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-04-21]. (ang.).

[8] Słupski Kazimierz. collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-02-20]. (ang.).

[9] Ryszard Tyndorf, Zygmunt Zieliński, Wartime Rescue of Jews by the Polish Catholic Clergy The Testimony of Survivors and Rescuers, tom II, Lublin 2023, Wydawnictwo KUL, ISBN 978-83-8288-087-8, s. 621-622

[weso-10] Wesołowska Aniela. collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-05-17]. (ang.).

[11] Ryszard Tyndorf, Zygmunt Zieliński, Wartime Rescue of Jews by the Polish Catholic Clergy The Testimony of Survivors and Rescuers, tom II, Lublin 2023, Wydawnictwo KUL, ISBN 978-83-8288-087-8, s. 625

[12] Zalesie (4) Koropieckie, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 340 .

[saletyni-13] O nas. www.saletyni.pl. [dostęp 2014-12-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-30)].

[14] List of female Heroes of the Soviet Union (ang.)

[15] Dziennik Urzędowy Rady Szkolnej Krajowej we Lwowie. 5, s. 204, 31 maja 1939.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]