55°58′N 25°35′E/55,966667 25,583333Rakiszki
| |||
 Kościół w Rakiszkach | |||
| |||
| Państwo |  Litwa
| ||
| Okręg | poniewieski | ||
| Burmistrz | Arvydas Dagys | ||
| Populacja (2005) • liczba ludności |
16 118 | ||
| Nr kierunkowy | 458 | ||
| Kod pocztowy | LT-42136 | ||
Położenie na mapie Litwy   Rakiszki | |||
| 55°58′N 25°35′E/55,966667 25,583333
| |||
| Strona internetowa | |||
Portal  Litwa, Łotwa i Estonia
| |||
Rakiszki (lit. Rokiškis wymowa) - miasto na północy Litwy w Auksztocie położone w okręgu poniewieskim, 60 km na północ od Uciany. 15,7 tys. mieszkańców (2007).
Historia[edytuj | edytuj kod]
Pierwsza wzmianka o dworze stojącym w Rakiszkach pochodzi z 1499 roku. Kościół i parafia rakiska wzmiankowane są po raz pierwszy w 1500. Do 1547 r. dobra ziemskie były królewszczyzną, którą Zygmunt II August nadał kniaziom Kroszyńskim. W XVIII w. przeszły w ręce Tyzenhauzów - ostatni z tego rodu to Rajnold Tyzenhauz, po nim dobra odziedziczyła jego siostra Maria Przezdziecka[1] i w rękach tej rodziny Rakiszki znajdowały do II wojny światowej. Pałac w stylu włoskim z 1801 r. wybudowany przez Ignacego Tyzenhauza, przebudowany w 1905 r. przez Jana Przezdzieckiego w stylu polskiego baroku[1]. Dzięki tym właścicielom miasto bardzo rozwinęło się w XIX i XX wieku: zbudowano hale targowe, szpital, browar, młyn, szkołę i cegielnia. Tyzenhauzowie ufundowali kościół pw. św. Mateusza. Konstanty Tyzenhauz, mieszkający w Rakiszkach zoolog zgromadził na początku XIX w. zbiory przyrodnicze, które przekazał później Uniwersytetowi Wileńskiemu.
Do rozwoju miasta znacznie przyczyniła się też przechodząca nieopodal linia kolejowa Dyneburg-Lipawa, którą zbudowano w 1873.
Obecnie miasto jest znane na Litwie dzięki działającej od lat 20. fabryce serów Rokiškio sūris.
Herb[edytuj | edytuj kod]
Obecny herb miasta pochodzi z 1993. Pole z lichtarzem symbolizuje pierwszych właścicieli miasta: Kroszyńskich; byk symbolizuje Tyzenhauzów, a fleur-de-lis — Przeździeckich. Ostatnie pole przedstawia organy z kościoła pw. św. Mateusza.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
- Pałac klasycystyczny wybudował w 1801 r. Ignacy Tyzenhauz, w 1905 r. Jan Przeździecki gruntownie go przebudował nadając mu wygląd neorenesansowy. Przed I wojną światową w pałacu zgromadzono cenne zbiory sztuki, które ewakuowane do Kijowa w 1915 r. uległy rozproszeniu. Częściowo zachował się wystrój wnętrz. W roku 1939 od września do grudnia zakwaterowani tu byli polscy oficerowie internowani na Litwie. Obecnie w pałacu jest muzeum krajoznawcze założone w 1940 r. posiadające ponad 60 tys. eksponatów.
- Zameczek - stoi w parku nad stawem, najprawdopodobniej przebudowana część XVII-wiecznego zamku Kroszyńskich.
- W zespole pałacowym zachowało się kilka zabudowań gospodarczych, a nad rzeką Laukupą[2] (Laukupe) browar i młyn parowy.
- Park o pow. 28 ha, tzw. regularny założony w XVIII w. otacza zespół pałacowy. Na terenie parku skansen architektury ludowej z okolic Rakiszek.
- Kościół katolicki, neogotycki, fundacji Rajnolda Tyzenhauza, wybudowany w latach 1868-85. Odnowiony w 1975 r. Wieżo-dzwonnica wysokości 60 m. Elementy wyposażenia wnętrza sprowadzono z całej Europy (ołtarz - Paryż, organy - Niemcy, dzwon - Strasburg, witraże - Wiedeń, meble - Belgia). W podziemiach krypta grobowa Tyzenhauzów. Obok kościoła okrągła kaplica z 1883 r.
- Hale targowe z początku XIX w. fundacji Tyzenhauzów.
- Zabytkowy układ przestrzenny miasta z końca XVIII w. Oś długości 1 km tworzy pałac z kościołem.
Miasto partnerskie Pabianice (Polska)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Antoni Urbański Memento kresowe, Warszawa, 1929, s. 136
- ↑ Łankupa w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. V: Kutowa Wola – Malczyce. Warszawa 1884.
Miasta partnerskie[edytuj | edytuj kod]
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Pałac w Rakiszkach
- Rakiszki (5) w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego. T. IX: Pożajście – Ruksz. Warszawa 1888.
