Ratusz w Łodzi
51°46′33″N 19°27′16″E/51,775833 19,454444 nr rej. 133-VII-11 z 8.04.1950, ZS/1/7 z 24.02.1964 oraz A/7 z 20.01.1971[1]
| |
 Ratusz, widok współczesny (2007) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
pl. Wolności 1 |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt | |
| Ukończenie budowy |
1827[1] |
| Ważniejsze przebudowy |
1888, 1915[1] |
Położenie na mapie Łodzi  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa łódzkiego  | |
| 51°46′33″N 19°27′16″E/51,775833 19,454444
| |
Ratusz w Łodzi – jeden z pierwszych murowanych budynków w Łodzi, wzniesiony w 1827 według projektu Bonifacego Witkowskiego. Jest to najcenniejszy i najstarszy w Łodzi zabytek architektury klasycystycznej.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Ratusz został wybudowany na Rynku Nowego Miasta (dzisiejszy Plac Wolności). Jego forma nawiązuje do wzniesionego w tym samym okresie, po drugiej stronie ulicy, ewangelickiego kościoła Świętej Trójcy. Oba budynki tworzyły symboliczną reprezentacyjną bramę wjazdową na ulicę Piotrkowską. Po przebudowie kościoła w końcu XIX wieku, ratusz pozostał jedynym budynkiem, który zachował dawną formę architektoniczną.
Budynek wieńczy czworoboczna wieża z dzwonnicą i zegarem ufundowanym przez przedsiębiorcę z Ozorkowa – Schlössera (uruchomiony w 1834 przez zegarmistrza Michała Strangosa)[2]. Szczyt wieżyczki wieńczy sygnaturka.
W ratuszu znajdowało się mieszkanie burmistrza, kancelaria, archiwum miejskie, skarbiec, sala obrad oraz areszt policyjny. Na dziedzińcu postawiono dwie szopy. W 1861 wyburzono szopy, a w ich miejscu rok później wystawiono pawilon przylegający do Hotelu de Pologne Antoniego Engela. W pawilonie mieściło się biuro Zarządu Policji miasta Łodzi[3].
Do I wojny światowej budynek pełnił rolę siedziby władz miejskich. W listopadzie 1914 z samolotu niemieckiego zrzucono bombę (według J. Raciborskiego granat), która wybuchła przed gmachem ratusza. Wybuch spowodował wypadnięcie wszystkich szyb wraz z ramami oraz drzwi głównych, uszkodzony został zegar, a z elewacji spadła duża część tynku. W tej sytuacji budynek przestał praktycznie być siedzibą władz miejskich. Okupacyjny, niemiecki, zarząd miasta wiosną 1915 podjął decyzję o przeprowadzeniu gruntownego remontu pod kierunkiem architekta Kazimierza Stebelskiego z dużym pietyzmem do historycznej wartości obiektu. Zadbano o rekonstrukcje wszelkich dawnych szczegółów architektonicznych, opierając się między innymi na zdjęciach z 1888, będących w posiadaniu architekta Hilarego Majewskiego[4]. Po tym remoncie budynek zajęły biura Wydziału Podatkowego, Zdrowotności oraz Wydział Ksiąg Ludności i pozostały w nim prawie do końca lat 20. XX wieku.
Od 1927 budynek został przeznaczony na Archiwum Akt Dawnych m. Łodzi, które pod zmienioną nazwą (Archiwum Państwowe w Łodzi) funkcjonuje tam do dzisiaj (dyrekcja oraz część najdawniejszych zbiorów).
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Rejestr zabytków nieruchomych – województwo łódzkie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 50 [dostęp 2014-04-24].
- ↑ Aleksandra Kwapiszewska: R jak Ratusz. eldezet.pl, 2011-03-05. [dostęp 2014-02-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-22)]. (pol.).
- ↑ Rynkowska 1970 ↓, s. 89.
- ↑ Józef Raciborski, Dawny ratusz łódzki. Łódź 1928, s. 24. (przedruk z „Rocznika Łódzkiego”).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Anna Rynkowska, Ulica Piotrkowska, wyd. I, Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1970, ISBN 978-83-939822-4-0.
- Muzeum Sztuki w Łodzi: Oczy szukają głowy do zamieszkania. msl.org.pl, 30.09–11.12.2011. s. 8. [dostęp 2014-02-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-22)]. (pol.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Józef Raciborski: Dawny ratusz łódzki (1928) w bibliotece Polona