Ratusz w Białaczowie
 nr rej. 832 z 30 stycznia 1959 oraz 348 z 21 czerwca 1967
| |
 Elewacja zachodnia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
Plac Wolności 1, 26-307 Białaczów |
| Typ budynku |
ratusz miejski |
| Styl architektoniczny | |
| Kondygnacje |
2 |
| Ukończenie budowy |
1797 |
| Właściciel |
miasto i gmina Białaczów |
Położenie na mapie Białaczewa  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa łódzkiego  | |
Położenie na mapie powiatu opoczyńskiego  | |
Położenie na mapie gminy Białaczów  | |
 51°17′54,4301″N 20°17′42,5900″E/51,298453 20,295164
| |
Ratusz w Białaczowie – ratusz miejski, położony w centralnej części rynku Białaczowa (Placu Wolności) w województwie łódzkim (powiat opoczyński).
Historia[edytuj | edytuj kod]
Klasycystyczny obiekt wzniesiono w 1797, o czym informują tabliczki pod środkowymi oknami pierwszego piętra, zarówno od wschodu, jak i od zachodu[1].
Do okresu międzywojennego w budynku urzędowała rada miejska, potem (także przez kilka lat po II wojnie światowej) działała tutaj szkoła podstawowa. Po jej wyprowadzce do nowej siedziby, część ratusza zajął ośrodek zdrowia, a część gmina. Dokonano wówczas renowacji i przebudowy wnętrz, wykonano nowe, drewniane schody na piętro, zabudowano sień przejściową oraz obito ściany boazeriami. W 1992 założono na dachu nowe gonty, a także wymieniono rynny[1]. W 2001 do ratusza została przeniesiona biblioteka gminna z czytelnią, która zajęła piętro (120 m²). W 2014 wnętrza biblioteki wyremontowano[2].
Obiekt wpisany został do rejestru zabytków 30 stycznia 1959 (pod numerem 832) oraz 21 czerwca 1967 (pod numerem 348)[3].
Architektura[edytuj | edytuj kod]
_(1).jpg)
Dwukondygnacyjny, ceglany, otynkowany ratusz wzniesiony na planie kwadratu położony jest w centrum białaczowskiego rynku i ma wejścia od wschodu oraz zachodu. Od obu tych stron, a także od południa otoczony jest zielenią parkową[1].
Piwnice zbudowane są z kamienia i cegły. Zarówno one, jak i pomieszczenia parterowe sklepione są kolebkowo i krzyżowo. Pomieszczenia na piętrze posiadają stropy z drewna. Pierwotnie obiekt miał sień przejściową, potem przebudowaną i podzieloną między kilka pomieszczeń. Bryła przykryta jest dachem namiotowym z gontami. Elewacje są trzyosiowe, dzielone poziomo za pomocą gzymsów kordonowych. W przestrzeni podziału pomiędzy parterem i piętrem, w osi okien znajdują się prostokątne blendy. Elewacje pomalowano na kolor rozmytej żółci, a gzymsy, blendy i wnęki okien na biało[1]. Na frontonie umieszczono napis łaciną: Consilio et lustitiae Sacrum 1797 (pol. Miejsce dla rady i sprawiedliwości jest święte 1797)[4].
Wnętrza parteru, wraz z dawną sienią przejściową, są znacznie przebudowane (m.in. utworzono toalety i magazyn podręczny), natomiast na piętrze zachował się prawdopodobnie oryginalny podział pomieszczeń. Pierwotne wyposażenie nie zachowało się[1].
Przy ścianie południowej pierwotnie znajdowało się niewielkie pomieszczenia dla aresztantów ("koza"), które rozebrano po 1945[1].
Bryła ratusza została połączona osią widokową w postaci alei lipowej z pałacem Małachowskich[5], co miało podkreślić jedność miasta i rezydencji właściciela[4].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f Edward Traczyński, karta zabytku, Kielce: Regionalny Ośrodek Studiów i Ochrony Środowiska Kulturowego w Kielcach, 1996.
- ↑ Izabela Wiktorowicz, Gminna Biblioteka Publiczna w Białaczowie [online], www.bialaczow.pl [dostęp 2024-01-16].
- ↑ WUOZ w Łodzi, Wykaz zabytków wpisanych do rejestru zabytków nieruchomych woj. łódzkiego [online], s. 46.
- ↑ a b Nal, Tajemnice ukryte w nazwach cz. XXVII, „Tygodnik Opoczyński”, www.opoczno-top.pl [dostęp 2024-01-16].
- ↑ Małgorzata Milecka, Ochrona autentyku czy palimpsest – dylematy w procesie rewaloryzacji zespołu ogrodowego w Białaczowie, „Architectus” (1), 2016, s. 37