Sól (województwo śląskie)
49°29′14″N 19°01′34″E/49,487222 19,026111
| wieś | |
 Widok na Sól ze zbocza Oźnej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) |
1573[2] |
| Strefa numeracyjna |
33 |
| Kod pocztowy |
34-370[3] |
| Tablice rejestracyjne |
SZY |
| SIMC |
0066714 |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu żywieckiego  | |
Położenie na mapie gminy Rajcza  | |
| 49°29′14″N 19°01′34″E/49,487222 19,026111[1]
| |
| Strona internetowa | |
Sól – wieś w Polsce, położona w województwie śląskim, w powiecie żywieckim, w gminie Rajcza[4][5], w zachodniej części grupy Wielkiej Raczy, w południowo-zachodniej części Beskidu Żywieckiego, w dolinie Słanicy, pomiędzy Rachowcem (od północy) a grzbietem Oźnej. Zajmuje powierzchnię 26,28 km²[6].
W latach 1945–1975 wieś położona była w województwie krakowskim, a w latach 1975–1998 w województwie bielskim.
Integralne części wsi
[edytuj | edytuj kod]Chromiczaki, Czerna, Dolna Sól, Karchówka, Klimasy, Kocierze, Łazki, Madlówka, Na Bugaju, Oźna, Pasierbkowie, Piętki, Pobaska, Podrachowiec, Polana, Potok, Słanica, Szpaki, U Brysia, U Burego, U Dudysa, Miki, U Płowuchy, U Waliczka, U Wojciecha, Walatki, Waliczkowa, Zadział, Zagajka, Zagroń[4][5]
Historia
[edytuj | edytuj kod]Historia Soli sięga wieku XVIII, gdy mieszkało w niej 15 gospodarzy.
Wieś prawdopodobnie powstała w XVI wieku, założona przez osadników wołoskich, przybyłych od strony węgierskiej. Nazwa miejscowości pochodzi od źródeł solankowych, które tu niegdyś eksploatowano, uzyskując sól przez odparowanie wód solankowych. Sól warzono do 1808 roku. Jednak władze austriackie nakazały w roku 1823 zabudować słone źródło a prymitywny szyb zasypać. W latach 1920–1930 poszukiwano w okolicach Soli ropy naftowej. Podczas wierceń dokonywanych w latach 1947-1950 na głębokości około 1300 m nawiercono cieplicę chlorkowo-sodową (39° C).
Podczas II wojny światowej Niemcy objęli wieś akcją wysiedlania Polaków w ramach tzw. Akcji Saybusch, która miała oczyścić region z Polaków i przygotować go pod niemiecką kolonizację w ramach akcji Heim ins Reich[7].
W latach 1945–1975 wieś położona była w województwie krakowskim, a w latach 1975–1998 w województwie bielskim.
Turystyka
[edytuj | edytuj kod]We wsi znajdują się studzienki solankowe, usytuowane w centrum. Są to solanki chlorkowo-sodowe, jodkowe i bromkowo-jodkowe. Woda w źródłach jest słona, a jej mineralizacja wynosi ok. 40g/litr[8]. Solanki o rdzawym kolorze nie nadają się do picia. Od listopada 2019 roku na terenie wsi działa tężnia solankowa[9].
We wsi działalność duszpasterską prowadzi Kościół Rzymskokatolicki (parafia Najświętszego Serca Pana Jezusa).
W Soli znajdują się ośrodki wypoczynkowe (w Zagajce) oraz kwatery prywatne. W miejscowości zlokalizowany jest również Dom Wczasów Dziecięcych zarządzany przez Towarzystwo Przyjaciół Dzieci[10].
Na dworcu kolejowym rozpoczynają bieg dwa szlaki turystyczne –
do Zwardonia przez Rachowiec – 2,5 godz., z powrotem 1,5 godz.
na przełęcz Przegibek przez Bendoszkę Wielką – 3 godz., z powrotem 3,5 godz.
przechodził przez przysiółek Słanice z Kolonii Rycerki Górnej do Zwardonia i dalej na Baranią Górę – ok. 7 godz. - zlikwidowany w 2011 roku.
Transport
[edytuj | edytuj kod]W Soli znajduje się stacja kolejowa na trasie Zwardoń-Katowice, otwarta w 1884 roku jako część Galicyjskiej Kolei Transwersalnej.
Galeria
[edytuj | edytuj kod]-
Dworzec kolejowy z 1884 -
![Zabytkowa dzwonnica, tzw. loretańska[11]](//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/Dzwonnica_w_Soli.jpg/80px-Dzwonnica_w_Soli.jpg)
Zabytkowa dzwonnica, tzw. loretańska[11] -
Studnia solankowa
.jpg)
![Zabytkowa dzwonnica, tzw. loretańska[11]](/wiki/Plik:Dzwonnica_w_Soli.jpg)
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 127188
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2023-07-30].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1188 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ a b TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
- ↑ Raport o stanie gminy za 2020r.. Urząd Gminy Rajcza, maj 2021r..
- ↑ Mirosław Sikora, "Saybusch Aktion - jak Hitler budował raj dla swoich chłopów", art. na stronach czasopisma "Fronda"
- ↑ Sól. www.rajcza.com.pl. [dostęp 2010-03-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (23 grudnia 2008)]. (pol.).
- ↑ Tężnia Solankowa w Soli już otwarta!,
- ↑ Dom Wczasów Dziecięcych | Towarzystwo Przyjaciół Dzieci [online] [dostęp 2019-12-15] (pol.).
- ↑ Michał Zalewski: Dzwonki loretańskie. Kapliczki, krzyże i figury przydrożne, 2017. [dostęp 2017-07-04]. (pol.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]
| Wsie | |
|---|---|
| Integralne części wsi |
|
