Skorek pospolity
| Forficula auricularia[1] | |||||
| Linnaeus, 1758 | |||||
 Samiec | |||||
 Samica | |||||
| Systematyka | |||||
| Domena | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | |||||
| Typ | |||||
| Gromada | |||||
| Podgromada | |||||
| Rząd | |||||
| Podrząd | |||||
| Infrarząd | |||||
| Parvordo | |||||
| Nadrodzina | |||||
| Rodzina | |||||
| Podrodzina | |||||
| Rodzaj | |||||
| Gatunek |
skorek pospolity | ||||
| |||||
Skorek pospolity (Forficula auricularia), zwany potocznie „korcem”, „zausznikiem”, „szczypawką” lub „szczypawicą” – gatunek wszystkożernego skorka z rodziny skorkowatych.
W ogrodach poluje na liczne szkodniki m.in. mszyce i małe gąsienice, jednak niekiedy wgryza się w żywe rośliny. Może także upolować muszkę owocówkę (w hodowli). Jest naturalnym wrogiem rybika cukrowego.
Skorki lubią przebywać w ciemnych, lekko wilgotnych przestrzeniach, np. pod ściętym pniem, wykorzystują też budki lęgowe na drzewach, dziuple i gniazda ptaków. Przebywają tam często gromadnie, od kilku do kilkunastu osobników. Samice skorków opiekują się złożonymi jajami. W wypadku zagrożenia i braku możliwości ucieczki skorki grupują się i nieruchomieją.
Opis[edytuj | edytuj kod]
Ciało skorka osiąga długość od 9,5 do 16 mm[2] i przyjmuje barwy brunatną[3], rudobrązową[4] lub żółtobrunatną z jaśniejszymi brzegami przedplecza i brudnożółtymi odnóżami. Kształt ciała jest wydłużony, jak na przedstawiciela rzędu stosunkowo słabo spłaszczony i dość krępy. Powierzchnia ciała jest nieowłosiona. Głowa jest gładka, o wyraźnie widocznych szwach[2]. Czułki zbudowane są z 14 członów. Występują dwie pary skrzydeł, z których pierwsza wykształcona jest w skórzaste pokrywy (tegimny), a druga błoniasta i ukryta pod pierwszą[4]. Odnóża są dość mocnej budowy. Pygidium samicy jest proste i wąskie, zaś samca małe i zaokrąglone. Przysadki odwłokowe wykształcone są w formie szczypiec o rozszerzonej podstawie[2]. Szczypce samicy mają od 3,5 do 5 mm długości i kształt prawie prosty z zakrzywionym wierzchołkiem. Samce wykazują polimorfizm w wymiarach szczypiec. Osiągają one od 4 do 9 mm długości, są tęższe niż u samicy, silniej wygięte, krawędź wewnętrzną mają powcinaną i z zębem[2][5][4].
Stadia rozwojowe[edytuj | edytuj kod]
Jaja są perłowobiałe, owalne do eliptycznych, w chwili złożenia mają około 1,13 mm długości i 0,85 mm szerokości, ale do chwili wyklucia zwiększają dwukrotnie objętość wskutek absorpcji wody z otoczenia[4].
Występują cztery stadia larwalne (nimfy), przypominające postać dorosłą. Ich przeciętne długości ciał wynoszą kolejno: 4,2, 6, 9 i 10 mm. Kolejne stadia mają coraz ciemniejsze ubarwienie. Zawiązki skrzydeł stają się widoczne w czwartym stadium[4].
Rozprzestrzenienie[edytuj | edytuj kod]
Gatunek rodzimy dla Europy, zachodniej części Azji i prawdopodobnie Afryki Północnej[6][7]. Do Ameryki Północnej zawleczony został na początku XX wieku i współcześnie rozprzestrzeniony jest w większej części kontynentu[4]. F. auricularia tworzy w Ameryce Północnej dwa odizolowane rozrodczo gatunki bliźniacze. Populacje z chłodnego klimatu kontynentalnego, wydające zwykle jedno pokolenie rocznie określane są jako gatunek „A”, a populacje z cieplejszych klimatów, wydające dwa pokolenia rocznie określane są jako gatunek „B”[8][9][10]. Skorek ten zawleczony został również na Grenlandię[11].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Forficula auricularia, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d Władysław Bazyluk: Klucze do oznaczania owadów Polski. Część XII: Skorki - Dermaptera. Warszawa: Polski Związek Entomologiczny, PWN, 1956.
- ↑ Łukasz Przybyłowicz: Atlas owadów polskich. Poznań: Publicat, 2009, s. 60. ISBN 978-83-245-1676-6.
- ↑ a b c d e f H.V. Weems Jr., P.E. Skelley: Featured Creatures: European Earwig. University of Florida Institute of Food and Agricultural Services: Department of Entomology and Nematology. [dostęp 2018-12-18].
- ↑ R.J. Lamb, J. Robert. Polymorphism among males of the European earwig, Forficula auricularia (Dermaptera: Forficulidae). „The Canadian Entomologist”. 108 (1), s. 69–75, 1976. DOI: 10.4039/Ent10869-1.
- ↑ C.P. Clausen: Dermaptera Forficulidae. W: Introduced parasites and predators of arthropod pests and weeds: A world review. Washington: U.S. Dept. Of Agriculture, 1978, s. 15–18.
- ↑ S.E. Crumb, P.M. Eide, A.E. Bonn. The European earwig. „Technical Bulletin United States Department of Agriculture Washington, D.C.”. 766, s. 1–76, 1941.
- ↑ Thierry Wirth, René Le Guellec, Michel Vancassel, Michel Veuille. Molecular and reproductive characterization of sibling species in the European earwig (Forficula auricularia). „Evolution”. 52 (1), s. 260–265, 1998.
- ↑ J. Gingras, J. Tourneur. Timing of adult mortality, oviposition, and hatching during the underground phase of Forficula auricularia (Dermaptera: Forficulidae). „The Canadian Entomologist”. 133 (2), s. 269–278, 2001. DOI: 10.4039/Ent133269-2.
- ↑ S. Guillet, N. Josselin, M. Vancassel. Multiple introductions of the Forficula auricularia species complex (Dermaptera: Forficulidae) in eastern North America. „The Canadian Entomologist”. 132 (1), s. 49–57, 2000. DOI: 10.4039/Ent13249-1.
- ↑ Dorte Bugge Jensen: The Biodiversity of Greenland – a country study. Kim Diget Christensen, Safi-Kristine Darden. Pinngortitaleriffik, Grønlands Naturinstitut; The Danish Environmental Protection Agency, 2003, seria: Technical Report. ISBN 87-91214-01-7.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Zdenek Veselovsky: Zwierzęta – ilustrowana encyklopedia. Warszawa: Delta W-Z, Wydawnictwo Oświatowe, s. c., 2000. ISBN 83-7175-273-3.