Przejdź do zawartości

Sobór in Trullo

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Konstantynopol, miasto w którym odbył się Sobór. W okresie od VI do XII w. był największym i najbogatszym miastem w Europie.
Justynian II na złotej monecie

Sobór in Trullo (łac. Pod kopułą) lub Synod in Trullosobór chrześcijański Kościołów leżących na terenie Cesarstwa Bizantyńskiego, zwołany przez cesarza Justyniana II w Konstantynopolu na przełomie lat 691 i 692.

Posiedzenia odbywały się w sali pałacowej przykrytej kopułą, stąd nazwa in trullo. Jest też zwany II Soborem in Trullo (Secundum Concilium in Trullo), gdyż w tej samej sali jedenaście lat wcześniej odbył się z woli cesarza Konstantyna IV Sobór konstantynopolitański III (680681). Uchwały Soboru nie zostały uznane przez Kościół zachodni jako wiążące dla całego Kościoła, stąd przyznawana jest mu ranga synodu lokalnego, konsekwentnie w teologii katolickiej jest nazywany Synodem in Trullo.

Inną jego nazwą jest Sobór piąto-szósty (łac.Concilium Quinisextum, gr. Penthekte), ponieważ jego ideą było uzupełnienie kanonami kościelnymi dwóch poprzednich soborów, które nie wydały żadnych spisanych zasad: Soboru konstantynopolitańskiego II (V sobór powszechny) i Soboru konstantynopolitańskiego III (VI sobór powszechny).

Charakter i uchwały

[edytuj | edytuj kod]

Na sobór przybyło 215 biskupów Kościoła wschodniego. Jedynym obecnym na soborze biskupem należącym do zachodniego chrześcijaństwa pod jurysdykcją biskupa Rzymu był Bazyli z Gortyny na podlegającej wówczas jurysdykcji Rzymu Krecie, który uznawał siebie za legata papieskiego, choć nie ma żadnych świadectw, że miał do tego prawo. Brak obecności biskupów zachodniego chrześcijaństwa jest jednym z powodów nie uznawania Synodu in Trullo za sobór powszechny Kościoła.

Sobór uchwalił 102 dekrety o charakterze administracyjno-dyscyplinarnym. Oprócz skodyfikowania postanowień poprzednich dwóch soborów, podjęto temat oczyszczenia zwyczajów z pewnych praktyk pogańskich, które pobożność ludowa włączała do obchodów świąt kościelnych. Dzięki temu akta Soboru są źródłem poznania religijności pogańskiej na ziemiach Cesarstwa bizantyjskiego. Wiele ustaleń Soboru dotyczyło pogodzenia różnic w praktykach liturgicznych i zwyczajach duchowieństwa na Wschodzie i Zachodzie[1].

Szczególnie potępiono następujące zwyczaje liturgiczne Zachodu:

Wiele uwagi poświęcono różnicom we wschodnim i zachodnim podejściu do celibatu duchowieństwa. Potwierdzono prawo żonatych mężczyzn do otrzymywania święceń prezbiteratu i diakonatu. Postanowiono też, że duchowni, którzy z powodu święceń podjęliby separację ze swoją żoną, oraz ci, którzy porzucili swe żony, podlegają ekskomunice[2].

Recepcja soboru

[edytuj | edytuj kod]

Jako że w chrześcijaństwie pierwszego tysiąclecia uznawano powszechnie prymat Piotrowy biskupa Rzymu[3], postanowienia soboru, aby wejść w życie, wymagały jego akceptacji. Papież Sergiusz I odmówił jednak ich podpisania, stwierdzając, że woli raczej umrzeć niż podpisać się pod takimi „błędnymi nowinkami”[4]. W odpowiedzi cesarz wysłał armię na Rzym w celu uwięzienia papieża. Nie doszło jednak do aresztowania, ponieważ w obronie papieża stanął lud Rzymu oraz wojsko. Wysłannicy cesarscy zostali wypędzeni.

Dekrety odrzucające sobór wydali również papieże Jan VII i Konstantyn. Dopiero w 787 roku Hadrian I włączył niektóre dekrety Soboru in Trullo do akt Soboru nicejskiego II. To wydarzenie spowodowało, że w Kościele wschodnim do XII wieku traktowano decyzję Hadriana jako zatwierdzenie soboru.

Sobór in Trullo doprowadził do krótkotrwałej schizmy. Zakończyła się ona w 710 roku, gdy podczas spotkania z papieżem Konstantynem cesarz Justynian II zwolnił Kościół zachodni z obowiązku przestrzegania kanonów soboru[2]. Schizma ta stała się motorem krótkotrwałego rozwoju monoteletyzmu, który już w 713 roku zanikł na wschodzie prawie całkowicie, pozostając jedynie jeszcze wśród maronitów.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Por.Ostrogorsky, George: History of the Byzantine state. Hussey, Joan (tłumacz). New Brunswick, N.J.: Rutgers University Press, 1957, s. 122–23. ISBN 0-8135-0599-2. zob. polskie wydanie: G. Ostrogorski, Dzieje Bizancjum, przeł. pod red. H. Evert - Kappesowej, wyd.3 Warszawa 2008.
  2. a b Steven Runciman: Teokracja bizantyjska. Katowice: Wydawnictwo Książnica, 2008, s. 77. ISBN 978-83-245-7650-0.
  3. Por. Olivier Clément: Prawda was wyzwoli. Rozmowy z Patriarchą ekumenicznym Bartłomiejem I. Warszawa: Verbinum, 1998, s. 178-181. Cytat: Wschód nie znał takiej formy prymatu rzymskiego, jaki przyjęto na Zachodzie po reformie gregoriańskiej oraz po Soborze trydenckim, i zapewne musiał go odrzucać. Ten prymat w swej pierwotnej postaci był uznawany i realizowany na Wschodzie w czasach soborów ekumenicznych. Pojawiały się zarysy teorii, które były sobie przeciwstawne, ale życie Kościoła zawsze wykraczało poza teorie. W gruncie rzeczy nikt nie mógł przeciąć sprawy. Każdy uważał, że ma ostatnie słowo, a więc nikt go nie miał, z wyjątkiem Ducha Świętego. Dzisiaj musimy się zastanowić, wychodząc poza przeciwstawne sobie sformułowania, nad doświadczeniem eklezjalnym epoki, w której napięć nie rozstrzygano ani przeciwko papieżowi, ani przeciwko soborowi, lecz po prostu inaczej.
  4. Andrew J. Ekonomou, Byzantine Rome and the Greek Popes (Lexington Books 2007), s. 222 ISBN 978-0-73911977-8

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Breviarium fidei. Wybór doktrynalnych wypowiedzi Kościoła. Stanisław Głowa, Ignacy Bieda. Poznań: Księgarnia św. Wojciecha, 1998. ISBN 83-7015-360-7.
  • Steven Runciman: Teokracja bizantyjska. Katowice: Wydawnictwo Książnica, 2008. ISBN 978-83-245-7650-0.