Johan Ludvig Heiberg: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycja
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
PYTEK (dyskusja | edycje)
3905 edycji
dodanie źródła informacji
m MalarzBOT: regeneracja szablonu {{Biogram infobox}}
 
(Nie pokazano 30 wersji utworzonych przez 21 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
{{disambigR|poety duńskiego|[[Johan Ludvig Heiberg (filolog)|inny Johan Ludvig Heiberg był filologiem duńskim]]}}
{{inne znaczenia|duńskiego pisarza|[[Johan Ludvig Heiberg (filolog)]]}}
{{Biogram infobox
[[Image:J L Heiberg.jpg|thumb|right|250px|Johan Ludvig Heiberg]]
|imię i nazwisko = Johan Ludvig Heiberg
'''Johan Ludvig Heiberg''', poeta duński, krytyk literacki i teatralny, ( ur. [[16 listopada]] [[1791]] w [[Kopenhaga|Kopenhadze]], zm. [[25 sierpnia]] [[1860]] w Bonderup Manor ([[Gmina Ringsted]])), czołowy pisarz duński w drugiej ćwierci XIX. wieku.
|grafika = J_L_Heiberg.jpg
|opis grafiki =
|alt grafiki =
|data urodzenia = 14 grudnia 1791
|miejsce urodzenia = Kopenhaga
|data śmierci = 25 sierpnia 1860
|miejsce śmierci = Bonderup
|zawód = [[pisarz]], [[wydawca]], [[wykładowca]]
|odznaczenia =
|commons = Category:Johan Ludvig Heiberg (1791-1860)
}}
'''Johan Ludvig Heiberg''' (ur. [[14 grudnia]] [[1791]] w [[Kopenhaga|Kopenhadze]], zm. [[25 sierpnia]] [[1860]] w Bonderup na [[Zelandia (wyspa)|Zelandii]]) – [[Duńczycy|duński]] [[Komedia|komediopisarz]], [[Krytyka literacka|krytyk literacki]] i [[Krytyka teatralna|teatralny]] oraz [[Estetyka|estetyk]].


Syn [[Peter Andreas Heiberg|Petera Andreasa Heiberga]] i [[Thomasine Christine Gyllembourg]]{{odn|Kaszyński|1991|s=46}}{{odn|Kaszyński|Krysztofiak|1985|s=90}}{{odn|Encyklopedia Britannica}}. W Paryżu studiował [[Filozofia|filozofię]]{{odn|Kaszyński|1991|s=46}}. Promował w Danii filozofię [[Georg Wilhelm Friedrich Hegel|Georga Wilhelma Friedricha Hegela]]{{odn|Kaszyński|Krysztofiak|1985|s=70}} i był jednym z pierwszych [[Heglizm|heglistów]] w tym kraju{{odn|Kaszyński|1991|s=46}}. Wykładał filologię na [[Uniwersytet Chrystiana Albrechta w Kilonii|uniwersytecie w Kilonii]] (1822–25){{odn|Encyklopedia Britannica}}{{odn|Encyklopedia PWN}}. W Kopenhadze{{odn|Kaszyński|1991|s=46}} wydawał czasopismo „[[Kjøbenhavns flyvende Post]]”/„Interimsblade” (1827–28, 1830, 1834–37){{odn|Encyklopedia Britannica}}, na którego łamach polemizowano ze wczesnym duńskim [[romantyzm]]em [[Adam Gottlob Oehlenschläger|Oehlenschlägera]]{{odn|Kaszyński|1991|s=46}} zapoczątkowanym napisaniem przez niego w 1802 ''Złotych rogów'', zakończonym przyjęciem przez Heiberg helgizmu w 1824{{odn|Kaszyński|Krysztofiak|1985|s=71}}. Heiberg zarzucał Oehlenschlägerowi porzucenie romantyzmu na skutek prostoty i klarowności jego twórczości{{odn|Kaszyński|Krysztofiak|1985|s=79}}. W latach 1849–56 był dyrektorem [[Królewski Teatr Duński|teatru w Kopenhadze]]{{odn|Encyklopedia Britannica}}{{odn|Encyklopedia PWN}}.
Syn [[Peter Andreas Heiberg|Petera Andreasa Heiberga]] i [[Thomasine Gyllembourg-Ehrensvärd]]
Początkowo był romantykiem, ale już w roku [[1816]] zwrócił się przeciw [[sentymentalizm]]owi romantycznemu i wywołał ostrą literacką [[polemika|polemikę]]. Studia odbył w [[Kopenhaga|Kopenhadze]], następnie został [[profesor]]em w [[Kolonia (miasto)|Kolonii]]. Był zwolennikiem poglądów [[Hegel|Hegla]]. Poślubił w [[1831]] roku [[Johanne Luise Heiberg|Johanne Luise Pätges]].


Pisał [[wodewil]]e, część z nich dla swojej żony [[Johanne Luise Heiberg|Johanne Luise z d. Pätges]]{{odn|Kaszyński|1991|s=46}}.
Tworzył głównie: poezje liryczne, pieśni polityczne, dramaty ludowe i [[wodewil]]e. W latach ([[1819]]—[[1822]]) w [[Paryż]]u znalazł w francuskim melodramacie bodziec do oryginalnego rodzaju swej twórczości, do typowo duńskiego wodewilu, którym sprawił nowy zwrot w teatrze duńskim. Powodzenie pierwszych jego prób („Król Salomon i szewc Jürgen” ([[1825]]), „Recenzent i zwierzę” ([[1826]]) i inne) wywołało literackie protesty, na które odpowiedział świetną rozprawą „O wodewilu jako rodzaju twórczości dramatycznej” ([[1826]]). Do najgłośniejszych należą jego utwory: „Elverhöj” ([[1828]]), „Nierozłączni” ([[1830]]), „Nie” ([[1836]]), „Ulla tańczy” ([[1839]]) oraz „Dusza po śmierci” ([[1840]]). W latach ([[1849]]—[[1856]]) Heiberg był dyrektorem teatru kopenhaskiego. Szczytem jego działalności była jego sławna polemika z [[Adam Gottlob Oehlenschläger|Oehlenschlägerem]] i jego [[epigon]]ami, którą zadał śmiertelny cios bezbarwnemu mitologicznemu romantyzmowi tych kół. Wydania zbiorowe ukazywały się w latach ([[1861]]—[[1862]]) i obejmowały 22 tomy.


== Wybrane utwory ==
{{Biografia stub}}
<small>(źródło{{odn|Kaszyński|1991|s=46}})</small>
* ''Proroctwo Tycho Brahego'' (''Tycho Brahes Spaadom''; 1819)
* ''O wodewilu'' (''Om Vaudevillen''; 1826)
* ''Kwietniowi głupcy'' (''Aprilsnarrene''; 1826)
* ''Et Eventyr'' (1827)
* ''Przygoda w ogrodzie Rosenborg'' (''Rosenborg Have''; 1827)
* ''Wzgórze elfów'' (''Elverhøj''; 1828)
* ''Dusza po śmierci'' (''En sjæl efter døden''; 1840)


== Przypisy ==
* '''Źródło'''
{{Przypisy}}
* ''Wielka ilustrowana encyklopedia Gutenberga'' (1929-1934, Kraków)
* ''Ilustrowana encyklopedia Trzaski, Everta i Michalskiego'' (tom 3)


== Bibliografia ==
⚫
[[Kategoria:Duńscy pisarze|Heiberg, Johan Ludvig]]
* {{Cytuj książkę | tytuł = Słownik pisarzy skandynawskich | wydawca = [[Wydawnictwo „Wiedza Powszechna”]] | miejsce = Warszawa | data = 1991 | isbn = 8321402755 | inni = red. [[Zenon Ciesielski]] | rozdział = Heiberg, Johan Ludvig | imię r = Stefan H. | nazwisko r = Kaszyński | oclc = 69630226 | odn = tak}}
⚫
[[Kategoria:Urodzeni w 1791|Heiberg, Johan Ludvig]]
* {{Cytuj | autor = Stefan H. Kaszyński, [[Maria Krysztofiak-Kaszyńska|Maria Krysztofiak]] | tytuł = Dzieje literatury duńskiej | miejsce = Poznań | wydawca = Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza | data = 1985 | oclc = 830185778 | odn = tak}}
⚫
[[Kategoria:Zmarli w 1860|Heiberg, Johan Ludvig]]
* {{Encyklopedia Britannica |id = biography/Johan-Ludvig-Heiberg |tytuł = Johan Ludvig Heiberg |data dostępu = 2022-01-30 |odn = {{odn/id|Encyklopedia Britannica}}}}
[[Kategoria:Na podstawie starych encyklopedii|Heiberg, Johan Ludvig]]
* {{encyklopedia PWN|id=3910654|tytuł=Heiberg Johan Ludvig|data dostępu=2022-01-31|odn={{odn/id|Encyklopedia PWN}}}}


{{Kontrola autorytatywna}}
[[da:Johan Ludvig Heiberg]]

[[de:Johan Ludvig Heiberg]]
[[en:Johan Ludvig Heiberg (poet)]]
{{SORTUJ:Heiberg, Johan Ludvig}}
[[Kategoria:Duńscy dramaturdzy]]
[[pt:Johan Ludvig Heiberg]]
[[Kategoria:Duńscy poeci]]
[[sv:Johan Ludvig Heiberg]]
⚫
[[Kategoria:Duńscy krytycy literaccy]]
[[Kategoria:Dramaturdzy XIX wieku]]
[[Kategoria:Dyrektorzy teatrów]]
[[Kategoria:Estetycy]]
[[Kategoria:Krytycy teatralni]]
[[Kategoria:Ludzie urodzeni w Kopenhadze]]
[[Kategoria:Pisarze związani z Kopenhagą]]
[[Kategoria:Duńscy wydawcy prasy]]
[[Kategoria:Wykładowcy uczelni w Niemczech]]
⚫
[[Kategoria:Urodzeni w 1791]]
⚫
[[Kategoria:Zmarli w 1860]]
[[Kategoria:Młodohegliści]]

Aktualna wersja na dzień 14:41, 10 lis 2023

Johan Ludvig Heiberg
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

14 grudnia 1791
Kopenhaga

Data i miejsce śmierci

25 sierpnia 1860
Bonderup

Zawód, zajęcie

pisarz, wydawca, wykładowca

Multimedia w Wikimedia Commons

Johan Ludvig Heiberg (ur. 14 grudnia 1791 w Kopenhadze, zm. 25 sierpnia 1860 w Bonderup na Zelandii) – duński komediopisarz, krytyk literacki i teatralny oraz estetyk.

Syn Petera Andreasa Heiberga i Thomasine Christine Gyllembourg[1][2][3]. W Paryżu studiował filozofię[1]. Promował w Danii filozofię Georga Wilhelma Friedricha Hegela[4] i był jednym z pierwszych heglistów w tym kraju[1]. Wykładał filologię na uniwersytecie w Kilonii (1822–25)[3][5]. W Kopenhadze[1] wydawał czasopismo „Kjøbenhavns flyvende Post”/„Interimsblade” (1827–28, 1830, 1834–37)[3], na którego łamach polemizowano ze wczesnym duńskim romantyzmem Oehlenschlägera[1] zapoczątkowanym napisaniem przez niego w 1802 Złotych rogów, zakończonym przyjęciem przez Heiberg helgizmu w 1824[6]. Heiberg zarzucał Oehlenschlägerowi porzucenie romantyzmu na skutek prostoty i klarowności jego twórczości[7]. W latach 1849–56 był dyrektorem teatru w Kopenhadze[3][5].

Pisał wodewile, część z nich dla swojej żony Johanne Luise z d. Pätges[1].

Wybrane utwory[edytuj | edytuj kod]

(źródło[1])

  • Proroctwo Tycho Brahego (Tycho Brahes Spaadom; 1819)
  • O wodewilu (Om Vaudevillen; 1826)
  • Kwietniowi głupcy (Aprilsnarrene; 1826)
  • Et Eventyr (1827)
  • Przygoda w ogrodzie Rosenborg (Rosenborg Have; 1827)
  • Wzgórze elfów (Elverhøj; 1828)
  • Dusza po śmierci (En sjæl efter døden; 1840)

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e f g Kaszyński 1991 ↓, s. 46.
  2. ↑ Kaszyński i Krysztofiak 1985 ↓, s. 90.
  3. ↑ a b c d Encyklopedia Britannica ↓.
  4. ↑ Kaszyński i Krysztofiak 1985 ↓, s. 70.
  5. ↑ a b Encyklopedia PWN ↓.
  6. ↑ Kaszyński i Krysztofiak 1985 ↓, s. 71.
  7. ↑ Kaszyński i Krysztofiak 1985 ↓, s. 79.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Johan_Ludvig_Heiberg&oldid=71759488”